Wyrok z dnia 2011-11-09 sygn. IV KK 338/11

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 338/11

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2011 r.

Sąd Najwyższy - Izba Karna w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SN Rafał Malarski

Sędziowie: SN Piotr Hofmański

SN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)

Protokolant: Jolanta Grabowska

w sprawie M. K.

skazanego za przestępstwo z art. 265 § 1 d.k.k. w zw. z art. 205 § 1 d.k.k. w zw. z art. 10 § 2 d.k.k.,

po rozpoznaniu na posiedzeniu - bez udziału stron - w dniu 9 listopada 2011 r.

kasacji wniesionej na korzyść skazanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO-[…]),

od wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 września 2005 r., sygn. akt IV K […],

uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 537 § 2 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umarza postępowanie karne wobec M. K., a kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 września 2005 r., sygn. akt IV K […], M. K. został uznany za winnego popełnienia, w okresie od 1 do 15 października 1992 r., przestępstwa z art. 265 § 1 d.k.k. w zw. z art. 205 § 1 d.k.k. w zw. z art. 10 § 2 d.k.k. i za to skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat oraz nałożono na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.

Powyższy wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się z dniem 20 września 2005 r., a postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 8 stycznia 2009 r. (które uprawomocniło się dnia 11 lutego 2009 r.), sygn. akt X Ko […], zarządzono wykonanie kary 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej wobec skazanego M. K. wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 września 2005r.

Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 września 2005 r., sygn. akt IV K […], na korzyść skazanego, wywiódł Rzecznik Praw Obywatelskich.

Zarzucając skarżonemu orzeczeniu rażące naruszenie prawa karnego procesowego, tj. art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k., poprzez wydanie wyroku skazującego M. K. w sytuacji, gdy w dacie orzekania nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanego oskarżonemu czynu, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą wskazana w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł w konkluzji swojej kasacji o uchylenie tegoż wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 września 2005 r. i umorzenie postępowania karnego przeciwko oskarżonemu z powodu przedawnienia karalności przypisanego jemu przestępstwa.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest zasadna i zawarty w niej postulat uchylenia zaskarżonego wyroku oraz umorzenia postępowania karnego zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że przestępstwo które zostało przypisane M. K. w wyroku Sądu Rejonowego w K. zostało popełnione w okresie od 1 do 15 października 1992 r. oraz wyczerpywało znamiona art. 265 § 1 i art. 205 § 1 kodeksu karnego z 1969 r.(d.k.k.). Powyższe przepisy za opisane w nich przestępcze zachowania przewidywały sankcję karną w postaci kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat. Z kolei przepis art. 105 § 1 pkt 3 d.k.k. stanowił, że karalność przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5, a jeśli w tym okresie wszczęto postępowanie, to karalność przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu (art. 106 d.k.k.). Warto w tym miejscy zaznaczyć, że na gruncie przepisów kodeksu karnego z 1969 r. wyrażano poglądy, iż określony w art. 106 skutek w postaci przedłużenia o 5 lat przewidzianych w art. 105 okresów przedawnienia karalności przestępstwa wywołuje nie tylko wszczęcie postępowania "przeciwko osobie - in personam, ale również wszczęcie postępowania karnego "w sprawie" - in rem (zob. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1992 r., I KZP 28/92, OSNKW 1992/11-12/76). Gdyby zatem przyjąć ten punkt widzenia, to - gdyby stan prawny w tym czasie nie uległ zmianie - przedawnienie karalności czynu M. K. nastąpiłoby z dniem 15 października 2002 r., albowiem w okresie 5 lat od czasu popełnienia czynu zostało wydane postanowienie o wszczęciu dochodzenia w sprawie (co nastąpiło w dniu 7 stycznia 1993 r.), a to z kolei przedłużało okres przedawnienia karalności przestępstwa o kolejne 5 lat. Jeśliby natomiast przyjąć, że przez pojęcie "wszczęcie postępowania", użyte w art. 106 d.k.k., należy rozumieć wszczęcie postępowania "przeciwko osobie", to przedawnienie karalności jego czynu nastąpiłoby z dniem 15 października 1997 r., albowiem postanowienie o przedstawieniu M. K. zarzutów zostało wydane dopiero w dniu 1 lutego 2005 r.

Istotne w tej sprawie jest jednak i to, że z dniem 1 września 1998 r. weszły w życie przepisu obecnie obowiązującego kodeksu karnego z 1997 r., a art. 15 przepisów wprowadzających stanowi wprost, że do czynów popełnionych przed wejściem w życie kodeksu karnego z 1997 r. stosuje się przepisy tego kodeksu o przedawnieniu i zatarciu skazania, chyba że termin przedawnienia już upłynął.

Z kolei przepis art. 101 § 1 pkt 2 k.k. stanowi, że karalność przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 10. W takim więc przypadku przedawnienie karalności czynu M. K. nastąpiłoby również z dniem 15 października 2002 r. Nic w tej sytuacji nie zmienia przepis art. 102 k.k., który expressis verbis przedłużenie okresu przedawnienia karalności przestępstwa obecnie o kolejne 10 lat, a przed dniem 3 sierpnia 2005 r. -o 5 lat (w takim przypadku, jak w omawianej sprawie), łączy z wszczęciem postępowania "przeciwko osobie" (in personam), albowiem jak to już wskazano wyżej, postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało wydane w dniu 1 lutego 2005 r., a więc po upływie 10 lat od popełnienia przestępstwa.

Reasumując należy stwierdzić, że nawet w przypadku przyjęcia, że przepis art.106 d.k.k. przedłużał okres przedawnienia karalności również w przypadku wszczęcia postępowania in rem, a nie tylko in personam, to zarówno na gruncie przepisów kodeksu karnego z 1969 r., jak i przepisów kodeksu karnego z 1997 r., przedawnienie karalności czynu M. K. nastąpiło z dniem 15 października 2002 r. W przypadku przyjęcia stanowiska odmiennego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2009 r., V KK 114/09, R-OSNKW 2009, poz. 1456), takie przedawnienie nastąpiłoby już z dniem 15 października 1997 r.

Powyższej konstatacji w niczym nie zmienia fakt, że oskarżyciel publiczny w akcie oskarżenia czyn zarzucany M. K. zakwalifikował z art. 310 § 1 k.k. i in., albowiem z punktu widzenia biegu okresów przedawnienia karalności decyduje to, jakie przestępstwo oskarżony w rzeczywistości popełnił, a więc czyn przypisany, a nie o jakie przestępstwo został oskarżony - czyn zarzucany. Przedawnienie karalności dotyczy bowiem przestępstwa, a nie jego kwalifikacji prawnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2009 r., III KK 322/08, OSNKW 2009/8/64).

W takiej zatem sytuacji, skoro w chwili orzekania w dniu 12 września 2005 r. przez Sąd Rejonowy w K., nastąpiło przedawnienie karalności przestępstwa zarzucanego i następnie przypisanego M. K., Sąd ten winien był umorzyć postępowanie, a nie wydać wyrok skazujący (art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.).

Uznając zatem oczywistą zasadność kasacji wniesionej na korzyść skazanego M. K. przez Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 535 § 5 k.p.k.), Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie (art. 537 § 2 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.), a kosztami procesu obciążył Skarb Państwa (art. 632 pkt 2 k.p.k.).