Wyrok z dnia 2022-02-11 sygn. IV SA/Po 943/21

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Grzymisławska-Cybulska Sędzia WSA Tomasz Grossmann Asesor sądowy WSA Sebastian Michalski (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 lutego 2022 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] października 2021 r. nr [...] w przedmiocie nienależnie pobranego zasiłku stałego oddala skargę w całości.

Prezydent Miasta K., po ponownym rozpoznaniu sprawy w pierwszej instancji, decyzją z dnia [...] września 2016 roku (znak: [...]), skierowaną do M. S., na podstawie art. 6 pkt 16, art. 98, art. 104 ust. 1, ust. 3, ust. 4, ust. 8, art. 109 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 3, art. 17 ust. 1 pkt 19, art. 37 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. 2016, poz. 930) ustalił:

1) wysokość nienależnie pobranych świadczeń w formie zasiłku stałego za okres od dnia [...] kwietnia 2014 roku do dnia [...] grudnia 2015 roku w łącznej kwocie [...]zł

2) termin spłaty powyższej należności do dnia [...] października 2016 roku.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu sprawy na skutek odwołania, decyzją z dnia [...] stycznia 2017 roku nr [...], utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2017 roku o sygn. akt IV SA/Po 253/17, uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Sąd zauważył, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie spełnia wymagań ustawowych w zakresie oceny stanu faktycznego i prawnego, a także wyjaśnienia zasadności przesłanek podjętego rozstrzygnięcia. Kolegium nie ustosunkowało się do treści odwołania oraz nie dokonało jej analizy i oceny sytuacji skarżącego w zakresie niezastosowania instytucji art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej.

Uwadze organu odwoławczego uszło, iż w chwili orzekania przez ten organ ([...] stycznia 2017 roku) upłynął już, określony w pkt 2 decyzji Prezydenta Miasta K., termin wykonania nałożonego obowiązku - oznaczony jako [...] października 2016 roku) - co oznacza, że skarżący został de facto pozbawiony możliwości wykonania, utrzymanej w mocy decyzji w sposób zgodny z jej treścią.

Sąd zobowiązał organ, aby przy ponownym rozpatrzeniu sprawy we właściwy sposób ocenił prawidłowość postępowania przeprowadzonego przez organ I instancji i w zależności od wyników tej oceny podjął rozstrzygnięcie i należycie je uzasadnił. Kolegium obowiązane jest do jednoznacznego, wyczerpującego i znajdującego uzasadnienie w materiale sprawy odniesienie się do wszystkich zarzutów i okoliczności podnoszonych w odwołaniu od decyzji organu I instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Samorządowe Kolegium Odwoławcze, decyzją z dnia [...] stycznia 2019 roku (nr [...]), na podstawie art. 138 §1 pkt 2 K.p.a. uchyliło decyzję Prezydenta Miasta K. w części tj. co do jej pkt 2 i w tym zakresie ustaliło termin i sposób spłaty należności z tytułu nienależnie pobranego zasiłku stałego w ten sposób, że kwotę [...]zł nienależnie pobranego świadczenia w formie zasiłku stałego należy wpłacić na konto Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wyrokiem z dnia 16 października 2019 roku o sygn. akt IV SA/Po 204/19, stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wyjaśnił, że organ odwoławczy na podstawie art. 138 § 2 pkt 2 K.p.a. wydał decyzję, którą uchylił decyzję organu I instancji w części i nie orzekł jednocześnie, co do pozostałej części tej decyzji. Uchybienie takie w ocenie Sądu należało zakwalifikować, jako rażące naruszenie art. 138 § 2 pkt 2 K.p.a., które skutkuje stwierdzeniem nieważności. Wydając rozstrzygnięcie o uchyleniu zaskarżonej decyzji w części organ winien był wydać nowe rozstrzygnięcie zarówno, co do uchylonej części decyzji organu I instancji, jak i orzec odnośnie pozostałej części nie podlegającej uchyleniu.

Zaniechanie wydania rozstrzygnięcia nie może być usprawiedliwione tym, że organ odniósł się do tej kwestii w treści uzasadnienia wydanego rozstrzygnięcia. Nie jest dopuszczalne rozstrzygniecie co do części sprawy w osnowie decyzji, a co do pozostałej części w uzasadnieniu takiego rozstrzygnięcia.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, decyzją z dnia [...] października 2021 roku (nr [...]), po ponownym rozpoznaniu sprawy w trybie odwoławczym uchyliło decyzję Prezydenta Miasta K. w części - co do jej pkt 2) i w tym zakresie: ustaliło termin i sposób spłaty należności z tytułu nienależnie pobranego zasiłku stałego w ten sposób, że kwotę [...]zł nienależnie pobranego świadczenia w formie zasiłku stałego należy wpłacić na konto Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji oraz w pozostałym zakresie utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze ustaliło, że decyzją z dnia [...] maja 2014 roku (znak: [...]) M. S. został przyznany zasiłek stały od dnia [...] kwietnia 2014 roku do dnia [...] lutego 2016 roku w kwocie [...]zł miesięcznie. Od października 2015 roku wysokość tego zasiłku została ustalona na kwotę [...]zł (decyzja z dnia [...] października 2015 roku, znak: [...]). Obie decyzje zawierały pouczenie o treści przepisu art. 109 ustawy o pomocy społecznej. W okresie od sierpnia 2012 roku do września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacał M. S. zasiłki chorobowe oraz świadczenie rehabilitacyjne. Ponadto w okresie od [...] października 2015 roku do dnia [...] listopada 2015 roku M. S. wykonywał umowy agencyjne.

Kolegium wyjaśniło, że przyznanie zasiłku stałego, a także jego wysokość, uzależniona jest od spełnienia (nieprzekroczenia) tzw. kryterium dochodowego.

M. S. zataił przed organami administracji publicznej fakt pobierania zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej do dnia [...] października 2015 roku wynosiło [...] zł, a od tej daty - [...] zł. Z kolei maksymalna kwota zasiłku stałego wynosiła [...] zł oraz [...] zł po dniu [...] października 2015 roku.

Zasiłek stały w przypadku osoby samotnie gospodarującej ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym, a dochodem tej osoby.

Z uwagi na wysokość dochodów w marcu 2014 roku zasiłek stały M. S. nie przysługiwał. Dochód z miesiąca kwietnia wynosił [...] zł, a zatem zasiłek stały za miesiąc maj 2014 roku winien być pobrany w kwocie [...]zł, a nie w kwocie [...]zł. Różnica ([...] zł) stanowi świadczenie nienależne. Od maja 2014 roku dochód M. S. przekraczał kryterium dochodowe. Kwota pobranego zasiłku stanowi nienależnie pobrane świadczenie. W okresie od kwietnia 2014 roku do grudnia 2015 roku M. S. pobrał zasiłek stały w kwocie [...]zł. Natomiast przysługiwała mu kwota [...]zł. Zatem różnica w kwocie [...]zł stanowi świadczenie nienależnie pobrane.

Organ z uwagi na brak spełnia kryterium szczególnie uzasadnionego przypadku nie znalazł podstaw do zastosowania art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. Kolegium wyjaśniło, że aktualna sytuacja materialna, zdrowotna i zawodowa M. S. jest znana organowi z urzędu. M. S. zamieszkuje w domu jednorodzinnym o pow. [...] posadowionym na działce o pow. 900m˛ i prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Nie pracuje i utrzymuje się z zasiłków pomocy społecznej. Organ uznał, że sytuacja odwołującego się nie jest nadzwyczajna. Dom z działką stanowią jego własność, a potrzeby egzystencjalne nie są zagrożone. Stałe źródło dochodu stanowią zasiłki z pomocy społecznej. Organ nie znalazł podstaw do uznania sytuacji skarżącego za niezwykle trudną do przezwyciężenia.

Odnosząc się do zarzutów odwołania Kolegium wskazało, że decyzja znak: [...] została odebrana osobiście w dniu [...] maja 2014 roku. Kwestia zgłoszenia do ubezpieczenia w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych nie stanowi przedmiotu postępowania i nienależny do kompetencji Kolegium. Wydanie decyzji w przedmiocie ustalenia nienależnie pobranego świadczeni nie wymaga uchylenia lub zmiany decyzji przyznającej świadczenie. Decyzje przyznające świadczenie wygasły, upłynął okres zasiłkowy, na który były wydane. Odwołujący się nie przedłożył żadnych dowodów na poparcie twierdzeń o wykonywaniu umów agencyjnych w okresie wskazanym przez organ I instancji.

M. S. ponownie skorzystał z prawa złożenia skargi do sądu administracyjnego.

Strona zaskarżyła w całości decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego dotyczącą "rzekomo nienależnie pobranego zasiłku stałego w kwocie [...]zł" i zażądała "wyeliminowania decyzji z obrotu prawnego".

Skarżący podniósł zarzuty naruszenia:

- art. 135 P.p.s.a. poprzez orzeczenie po raz kolejny zawyżonej kwoty rzekomo nienależnie pobranego zasiłku stałego,

- art. 6 pkt 16, art. 98, art. 100 ust. 1 oraz art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej oraz zasad współżycia społecznego,

- art. 6, art. 7, art. 8, art. 9, art. 11, art. 12, art. 15, art. 35, art. 77 §1, art. 78 §1, art. 80, art. 81, art. 87, art. 107 § 1 i § 3, art. 136 oraz art. 140 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego.

Skarżący wyjaśnił, że organy już w marcu 2014 roku, na etapie przyznawania zasiłku stałego, wiedziały o wszystkich okolicznościach faktycznych podnoszonych w sprawie. Nie może być mowy o tym, że skarżący nie informował organów w trybie art. 109 ustawy o pomocy społecznej i pobierał zasiłek na warunkach opisanych w art. 6 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej. W ocenie skarżącego naruszeniem art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej jest stanowisko, że "spłata zawyżonej kwoty rzekomo nienależnie pobranego zasiłku nie obciąża skarżącego nadmiernie, a jego potrzeby egzystencjalne nie są zagrożone". Przepis art. 100 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej ustanawia ochronę zobowiązanego, a decyzja o zwrocie winna być poprzedzona postępowaniem wyjaśniającym i analizą sytuacji materialnej i życiowej osoby zobowiązanej.

Skarżący zarzucił pominiecie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy, gdyż skarżący z zasiłku stałego nie jest w stanie zwrócić kwoty [...]zł. Potwierdzeniem zarzutu jest fakt braku zgłoszenia skarżącego do ZUS, jako pobierającego zasiłek stały. Skarżący zaznaczył, że zasiłek rehabilitacyjny nie został wskazany w art. 37 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, jako przesłanka uniemożliwiająca przyznanie zasiłku stałego. O świadczeniu nienależnie pobranym przesądza zła wola, zawinienie, pobieranie zasiłku w złej wierze (wyrok NSA z 14.12.2009 r., I OSK 826/09, LEX nr 558234).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie znalazło podstaw do zmiany wydanej decyzji oraz wniosło o oddalenie skargi.

Ustanowiony dla skarżącego pełnomocnik z urzędu w osobie radcy prawnego w piśmie z dnia [...] lutego 2022 roku przychylił się do skargi, wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz podniósł zarzuty naruszenia:

- art. 6 pkt 16 w związku z art. 98 ustawy o pomocy społecznej poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że świadczenia pobrane przez skarżącego miały charakter nienależny,

- art. 107 § 3 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej poprzez brak wystarczającego uzasadnienia na okoliczność, że w sprawie nie zachodzą przesłanki do umorzenia kwoty pobranych świadczeń, gdyby uznane zostały za nienależne,

- art. 153 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez niewykonanie wszystkich wskazań wyroku z dnia 10 sierpnia 2017 roku o sygn. akt IV SA/Po 253/17,

- art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 80 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego poprzez zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego w sposób niewyczerpujący oraz wybiórcze traktowanie faktów zaistniałych w sprawie bez próby ich oceny, a także brak odniesienia się do wszystkich zarzutów zgłoszonych w odwołaniu.

W uzasadnieniu stawianych zarzutów pełnomocnik wskazał, że z sytuacją nienależnie pobranego świadczenia zachodzi w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu lub świadomego niedoinformowania o zmianie sytuacji mającej istotny wpływ na prawo do świadczeń. Z akt sprawy nie wynika, aby organ dochował należytej staranności w poinformowaniu skarżącego o okolicznościach, które uniemożliwiają pobieranie przyznanego świadczenia.

Wskazując na naruszenia art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej pełnomocnik podniósł, że żądanie zwrotu niweczy skutki udzielonej pomocy i stanowi nadmiernie obciążenie osoby zobowiązanej. Skarżący utrzymuje się z zasiłku stałego, przez co spłata roszczeń wskazanych w decyzji nie jest w żaden sposób wykonalna. Nie można podzielić opinii organu, że 38-metrowy dom, stale źródło dochodu w postaci zasiłku stałego i umiarkowany stopień niepełnosprawności nie stanowią sytuacji nadzwyczajnej. Jeśli nawet uznać, że potrzeby egzystencjalne skarżącego nie są zagrożone, to będą zagrożone w przypadku konieczności uregulowania nienależnie pobranych świadczeń.

Pełnomocnik wskazał również, że organ nie odniósł się do zarzutów odwołania obejmujących: brak otrzymywania zasiłku stałego od daty [...] kwietnia 2013 roku, pism skarżącego traktujących o dochodach skarżącego i zwolnieniu lekarskim, na podstawie których przyznano zasiłek stały, braku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, błędnego okresu wykonywania umów agencyjnych, wyliczenia świadczenia do zwrotu z pominięciem zajęć komorniczych na alimenty i zmian dochodu nieprzekraczających 10% zgodnie z art. 106 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej, czy celowego charakteru świadczenia rehabilitacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym w trybie określonym art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020, poz. 1842, z późn. zm.). W świetle tego przepisu Przewodniczący może zarządzić rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, jeżeli uzna, że przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących i nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Na posiedzeniu niejawnym w takich sprawach sąd orzeka w składzie trzech sędziów. Zgoda strony na rozpoznanie sprawy w tym trybie nie jest konieczna.

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej; kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej - art. 1 §1 i §2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. 2021, poz. 137).

Realizując zadania wymiaru sprawiedliwości sądy administracyjne stosują środki określone w ustawie - art. 3 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2019, poz. 2325 ze zm. dalej w skrócie: "P.p.s.a."). Uwzględniając skargę na decyzję Sąd uchyla ten akt w całości albo w części na warunkach określonych w art. 145 §1 pkt 1 lit a-c P.p.s.a., względnie stwierdza jego nieważności, gdy spełnione są przesłanki wskazane w art. 145 §1 pkt 2 P.p.s.a. albo stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 §1 pkt 3 P.p.s.a.).

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 §1 P.p.s.a.).

Przeprowadzając kontrolę sądowoadministracyjną we wskazanym powyżej zakresie, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zarówno zaskarżona decyzja, jak i poprzedzająca ją decyzja Prezydenta Miasta K., odpowiadają prawu.

Organy prawidłowo uznały, że materialnoprawną podstawę załatwienia kontrolowanej sprawy stanowią przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. 2016, poz. 930 ze zm.; dalej w skrócie u.p.s.), a sprawę należy załatwić w formie decyzji wydanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2016, poz. 23 ze zm.; dalej w skrócie K.p.a.).

Dowody włączone do akt administracyjnych ujawniają, że zaskarżone decyzje zostały wydane w następujących okolicznościach faktycznych.

Pismem z dnia [...] grudnia 2013 roku M. S. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. z wnioskiem o przyznanie zasiłku stałego, świadczenia obligatoryjnego z uwagi na to, że "jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, której zasiłek stały przysługuje w pełnej wysokości [...] zł z uwagi na spełnione kryterium dochodowe".

W uzasadnieniu wniosku skarżący wskazał, że jest zatrudniony w zakładzie pracy chronionej i otrzymuje [...] zł netto. Komornik sądowy przejmuje całą kwotę, tj. 100% wynagrodzenia za każdy miesiąc. Skarżący złożył wniosek o przyznanie zasiłku w pełnej wysokości z uwagi na niski dochód. Zaznaczył, że otrzymuje zasiłek stały w niepełnej wysokości.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, w toku którego zgromadzono: wywiady rodzinne, oświadczenia wnioskodawcy składane pod rygorem odpowiedzialności karnej, świadectwa pracy, zaświadczenia od pracodawców wnioskodawcy, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Komornika Sądowego, protokoły zajęcia wierzytelności i wynagrodzenia za pracę, oświadczenia o stanie majątkowym, pisemne oświadczenia informacyjne wnioskodawcy, Prezydent Miasta K., decyzją z dnia [...] kwietnia 2014 roku (znak: [...]), postanowił zmienić decyzję z dnia [...] lutego 2014 roku (znak: [...]) w części dotyczącej wysokości zasiłku stałego i przyznać M. S. od dnia [...] kwietnia 2014 roku do [...] lutego 2016 roku zasiłek stały w kwocie [...]zł miesięcznie.

Organ wyjaśnił, że wnioskodawca na podstawie decyzji z dnia [...] lutego 2014 roku przyznany miał zasiłek stały od [...] grudnia do [...] grudnia 2013 roku w kwocie [...]zł, a od [...] lutego 2014 roku do [...] lutego 2016 roku w wysokości [...] zł. Sytuacja materialno-bytowa wnioskodawcy uległa zmianie. Aktualnie pozostaje on bez źródła dochodu z uwagi na rozwiązanie umowy o pracę. Stąd od miesiąca kwietnia 2014 roku, czyli od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana sytuacji materialnej, przyznano wnioskodawcy zasiłek stały w pełnej wysokości.

Z kolei decyzją z dnia [...] maja 2014 roku ([...]), w związku z uchyleniem przez organ odwoławczy decyzji z dnia [...] kwietnia 2014 roku (znak: [...]), wnioskodawcy przyznany został zasiłek stały od [...] grudnia 2013 roku do [...] lutego 2016 roku w tym: od [...] grudnia 2013 roku do [...] marca 2014 roku w kwocie [...]zł, a od [...] kwietnia 2014 roku do [...] lutego 2016 roku w kwocie [...]zł. Ponadto wnioskodawcy przyznana została niedopłata zasiłku stałego w łącznej kwocie [...]zł, tj. styczeń 2014 roku - [...] zł, luty 2014 roku - [...] zł oraz marzec 2014 roku - [...] zł. Wypłata niedopłaty nastąpiła w kasie Ośrodka.

W dniu [...] stycznia 2016 roku do MOPS w K. wpłynęło pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] grudnia 2015 roku, z którego wynika, że M. S.: od [...] stycznia 2014 roku do [...] marca 2014 roku był zatrudniony na umowę zlecenia w firmie K. . w B., od [...] marca 2014 roku do [...] września 2014 roku otrzymywał zasiłek chorobowy, od [...] września 2014 roku do [...] listopada 2015 roku pobierał świadczenie rehabilitacyjne, a od [...] października 2015 roku do dnia [...] listopada 2015 roku wykonywał umowy agencyjne na rzecz A. ., A. ., G. I. , T. . o czym strona nie poinformowała pracownika socjalnego, a co miało istotny wpływ na pomoc w formie zasiłku stałego.

Po uwzględnieniu potrąceń z tytułu alimentów (okres od marca do grudnia 2014 roku), zaliczek na podatek, składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne organ ustalił, że skarżący w okresie pobierania zasiłku stałego uzyskał dochód: za marzec 2014 roku - [...] zł; za kwiecień 2014 roku - [...] zł, za maj 2014 roku - [...] zł, za czerwiec 2014 roku - [...] za lipiec 2014 roku - [...] zł; za sierpień 2014 roku - [...] zł; za wrzesień 2014 roku - [...] zł; za października 2014 roku - [...] zł; za listopad 2014 roku - [...] zł; za grudzień 2014 roku - [...] zł; za styczeń 2015 roku - [...] zł; za luty 2015 roku - [...] zł; za marzec 2015 roku - [...] zł; za kwiecień 2015 roku - [...] zł; za maj 2015 roku - [...] zł; za czerwiec 2015 roku - [...] zł; za lipiec 2015 roku - [...] zł; za sierpień 2015 roku - [...] zł; za wrzesień 2015 roku - [...] zł; za październik 2015 roku - [...] zł; za listopada 2015 roku - [...] zł.

Sąd nie ujawnił, aby wskazane powyżej ustalenia zostały przyjęte z naruszeniem przepisów, które mogłoby mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności z naruszeniem art. 7 art. 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a. w związku z art. 8 ust. 3 u.p.s.

Organy zapewniły stronie możliwość wypowiedzenia się w sprawie przed wydaniem decyzji. Skarżący na żadnym etapie postępowania administracyjnego, czy postępowania sądowego, nie składał wniosków dowodowych. Powołane powyżej okoliczności faktyczne znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym włączonym do akt administracyjnych. Sąd przyjmuje je, jako własne ustalenia w sprawie.

Brak jest podstaw do formułowania ocen, że skarżona decyzja została wydana w oparciu o błędną wykładnię, czy też nieprawidłowe zastosowanie, prawa materialnego.

Zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (art. 37 ust. 1 pkt 1 u.p.s.). W przypadku osoby samotnie gospodarującej zasiłek stały ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby (art. 37 ust. 2 pkt 1 u.p.s.). W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna, zasiłek stały nie przysługuje (art. 37 ust. 4 u.p.s.).

Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń (art. 109 u.p.s.).

Świadczeniem nienależnie pobranym jest świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej (art. 6 pkt 16 u.p.s.).

Świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej (art. 98 zdanie pierwsze u.p.s.). Przy czym w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy organ może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty (art. 98 zdanie drugie w związku z odpowiednio stosowanym art. 104 ust. 4 u.p.s.).

W postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej należy kierować się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej (art. 100 ust. 1 zdanie pierwsze u.p.s.). Zmiana dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny w okresie pobierania świadczenia pieniężnego nie wpływa na wysokość świadczenia pieniężnego, jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (art. 106 ust. 3a u.p.s.).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze prawidłowo przyjmuje za organem pierwszej instancji, że skarżący pobrał zasiłek stały z naruszeniem art. 37 ust. 2 pkt 1 u.p.s.

Zgodnie z § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 roku w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2012, poz. 823) od 1 października 2012 roku do 30 września 2015 roku kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosiło 542 zł. Natomiast zgodnie § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 roku w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. 2015, poz. 1058) od 1 października 2015 roku do 1 października 2018 roku kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej to 634 zł.

Skarżący w okresie od marca 2014 roku do grudnia 2015 roku pobrał tytułem zasiłku stałego łącznie kwotę [...]zł. Tymczasem zgodnie z regulacją art. 37 ust. 2 pkt 1 u.p.s. oraz w świetle ujawnionych dochodów uprawniony był do pobrania tego świadczenia pieniężnego za wskazany okres w łącznej kwocie [...]zł. Organy nie popełniły błędu w obliczeniach przyjmując, że kwota [...]zł to kwota zasiłku stałego pobranego z naruszeniem art. 37 ust. 2 pkt 1 u.p.s. w związku z § 1 pkt 1 lit. a) powołanych powyżej rozporządzeń Rady Ministrów.

W okolicznościach kontrolowanej sprawy spełnione zostały materialnoprawne przesłanki do zastosowania art. 98 w związku z art. 6 pkt 16 oraz art. 109 ustawy o pomocy społecznej.

We wniosku o przyznanie zasiłku stałego w pełnej wysokości skarżący podał, że komornik sądowy przejmuje 100% uzyskiwanego dochodu ([...] zł). Oświadczenie majątkowe skarżącego z dnia [...] kwietnia 2014 roku zawiera informację "nie pracuję od dnia [...] marca 2014 roku". Taką samą informację zawiera oświadczenie pisemne z dnia [...] kwietnia 2014 roku składane na potrzeby zasiłku celowego, w którym skarżący dodatkowo podkreśla, że o tym fakcie informował już MOPS. Oświadczenie pisemne skarżącego z dnia [...] marca 2014 roku również zawiera informację o utracie dochodu. Utratę dochodu potwierdzały zaświadczenia zakładów pracy oraz dostarczone przez skarżącego świadectwo pracy.

Zaświadczenia K. . z dnia [...] kwietnia 2014 roku oraz zaświadczenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdzały natomiast, że uzyskiwany wcześniej dochód był przejmowany przez komornika sądowego i przekazywany na zaległości alimentacyjne. Zgodnie z oświadczeniem skarżącego z dnia [...] marca 2014 roku komornik sądowy przejmował 60% dochodu.

W odpowiedzi na zapytanie MOPS w K. z dnia [...] lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych podał, że skarżący nie podlega żadnym ubezpieczeniom, a także nie pobiera świadczeń krótkoterminowych oraz emerytalno-rentowych (pismo z dnia [...] sierpnia 2015 roku).

W okresie pobierania zasiłku stałego skarżący występował także o dodatkową pomoc w postaci zasiłków celowych. Do akt administracyjnych włączone zostały wywiady oraz pisemne oświadczenia skarżącego za okres od maja 2014 roku do października 2015 roku, w których skarżący wielokrotnie zapewniał pracownika socjalnego, że "nie jest zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy, nie pracuje zawodowo, nie podejmuje prac dorywczych oraz utrzymuje się z pomocy MOPS w K., a jedyne źródło dochód to zasiłek stały w kwocie [...]zł".

W przekazanych Sądowi aktach administracyjnych nie ma żadnych dowodów potwierdzających sugestie skarżącego o tym, że informował on pracownika socjalnego o tym, że uzyskuje dochody z tytułu zasiłku chorobowego, czy też świadczenia rehabilitacyjnego. Na żadnym etapie postępowania sądowego, czy administracyjnego, skarżący nie przedstawił dowodów potwierdzających podnoszone sugestie.

Materiał dowodowy zgromadzony w aktach administracyjnych wskazuje, że skarżący był wielokrotnie pouczany o obowiązku niezwłocznego informowania organu o każdej zmianie w sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Takie pouczenie zawierały decyzje wydane w sprawie zasiłku stałego. Skarżący był świadomy tego obowiązku, czego dowodzi pisemna informacja/oświadczenie skarżącego z dnia [...] kwietnia 2014 roku złożona "na podstawie art. 109 ustawy o pomocy społecznej".

O wadliwości skarżonych decyzji nie przekonuje argumentacja odwołującą się do treści art. 37 ust. 4 u.p.s.

Skarżący nie informował organu o dochodach z tytułu zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, lecz sam dokonywał oceny, co jest dochodem warunkującym zachowanie uprawnienia do pobierania zasiłku stałego.

Skoro skarżący, naruszając obowiązek określony w art. 109 u.p.s., pozbawił organ możliwości bieżącej oceny jego sytuacji dochodowej w zakresie kryterium dochodowego warunkującego wypłatę świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej, to brak jest jakichkolwiek podstaw do formułowania twierdzeń o naruszeniu przez organy obowiązków procesowych określonych w przepisach art. 8, czy art. 9 K.p.a.

Analiza akt sprawy doprowadziła Sąd do przekonania o braku podstaw do usunięcia zaskarżonej decyzji z obrotu prawnego z uwagi na zarzuty naruszenia art. 153 P.p.s.a., art. 7 art. 11 i art. 107 § 3 K.p.a. w związku z art. 100 ust. 1, art. 104 ust. 4, czy też art. 106 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej.

W ocenie Sądu w sprawie nie znajduje zastosowania art. 106 § 3a u.p.s. W okolicznościach kontrolowanej sprawy kwestia sporna istotna dla rozstrzygnięcia sprawy nie dotyczy zmiany wysokości dochodu skarżącego, lecz kwestii zatajenia źródła dochodu, którego wysokość uzasadniała pozbawienie prawa do pobierania zasiłku stałego.

Brak jest podstaw do formułowania ocen o niewykonaniu przez organ odwoławczy wyroku sądu administracyjnego.

Uzasadnienie skarżonej decyzji niewątpliwie zawiera argumentację dotyczącą braku podstaw dla odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, a także argumentację dotycząca innych zarzutów zawartych w odwołaniu. Poza granicami kontrolowanej sprawy pozostają okoliczności wypłaty zasiłku stałego za 2013 rok.

Kwestią odrębną o wykonania wyroku sądu administracyjnego jest natomiast ocena, czy powołana w uzasadnieniu decyzji argumentacja jest prawidłowa i aktualnie wystarczająca z punktu widzenia okoliczności sprawy i standardów określonych w art. 11 i art. 107 § 3 K.p.a.

Sąd podziela stanowisko, że sytuacja majątkowa, rodzina i zdrowotna skarżącego nie jest dobra, czy też stabilna. Jednak brak jest podstaw do oczywistego i jednoznacznego jej kwalifikowania, jako "przypadku szczególnie uzasadnionego", co mogłoby dowodzić dowolnego korzystania przez organ administracji publicznej z uznania administracyjnego.

Analiza akt spawy wskazuje natomiast, że rozstrzygnięcie o odstąpieniu od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń już na etapie wydawania decyzji o ustaleniu wysokości tych świadczeń i obowiązku ich zwrotu miałoby cechy działania ze szkodą dla interesu publicznego.

Udokumentowane w aktach sprawy postawy skarżącego prezentowane w toku licznych postępowań administracyjnych z zakresu pomocy społecznej (zasiłki stałe i celowe), a wyrażające się zatajaniem informacji o źródłach dochodu, usprawiedliwiają stanowisko, że skarżone organy mogą nie posiadać pełnych informacji o możliwościach płatniczych skarżącego.

Dokumenty włączone do akt administracyjnych potwierdzają jednocześnie, że egzekucja świadczeń alimentacyjnych wypadała skutecznie.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że skarga jest bezzasadna i na podstawie art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi podlega oddaleniu.