Wyrok z dnia 2024-05-10 sygn. I OSK 999/23

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska Sędziowie: sędzia NSA Maciej Dybowski (sprawozdawca) sędzia del. WSA Maria Grzymisławska-Cybulska po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej R. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 13 stycznia 2023 r. sygn. akt II SA/Po 831/22 w sprawie ze skargi R. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z dnia 19 sierpnia 2022 r. nr SKO.PS.4040.1152.2022 w przedmiocie zasiłku okresowego oddala skargę kasacyjną w całości

Wyrokiem z 13 stycznia 2023 r. sygn. akt II SA/Po 831/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu skargi R.K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu (dalej Kolegium) z [...] sierpnia 2022 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego, oddalił skargę (k. 27, 39-41v akt II SA/Po 831/22).

Skargę kasacyjną od wyroku II SA/Po 831/22 wniósł R.K. (dalej skarżący lub skarżący kasacyjnie), reprezentowany przez adwokat [...], zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:

I. przepisów postępowania:

1. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i ppsa przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie skargi, w sytuacji, w której zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem art. 7, 7a, 77 § 1 i art. 80 kpa; wskazane uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ ich uwzględnienie przez Kolegium skutkowałoby uwzględnieniem skargi;

2. art. 151 ppsa przez jego niewłaściwe zastosowanie, przez niezasadne oddalenie skargi, w sytuacji, w której decyzja wydana została z naruszeniem art. 7, 7a, 77 § 1 i art. 80 kpa; wskazane uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ uwzględnienie wskazanego błędu w decyzji skutkowałoby uwzględnieniem skargi;

3. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 141 § 4 w zw. z art. 134 § 1 ppsa przez dokonanie przez WSA wybiórczej oceny prawnej i nierozważenie oraz nieustosunkowanie się do wszystkich zarzutów podnoszonych w skardze - naruszenia:

a. przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy w postaci art. 77 § 1 i 7 w zw. z art. 80 kpa przez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;

b. przepisu postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy w postaci art. 7a kpa przez zaniechanie ciążącego na organie obowiązku rozstrzygania wątpliwości co do treści normy prawnej na korzyść strony, wskazane uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ uwzględnienie podnoszonych w skardze zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania skutkowałoby uwzględnieniem skargi.

II. prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy:

1. art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej [Dz.U. z 2021r. poz. 2268 ze zm. dalej ups] przez jego niezastosowanie i nieprzyznanie prawa do zasiłku okresowego pomimo spełnienia przez niego wszystkich przesłanek;

2. art. 106 ust. 3 ups przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że brak było podstaw do wypłaty zasiłku od 1 stycznia 2019 r. do 1 kwietnia 2022 r.

Skarżący kasacyjnie wniósł o: uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi w trybie art. 188 ppsa; zasądzenie od Kolegium na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; skarżący zrzekł się przeprowadzenia rozprawy.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono argumentację na poparcie postawionych zarzutów (k. 47-49 akt II SA/Po 831/22).

Odpowiedzi na skargę kasacyjną nie wniesiono.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 183 ppsa, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej i bierze z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania; bada przy tym wszystkie podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa (uchwała pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 października 2009 r. sygn. akt I OPS 10/09, ONSAiWSA 2010/1/1). W sprawie nie zachodzą przesłanki nieważności postępowania.

Zgodnie z art. 193 zdanie drugie ppsa, w brzmieniu obowiązującym od 15 sierpnia 2015 r., uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej. Regulacja ta, jako mająca charakter szczególny, wyłącza przy tego rodzaju rozstrzygnięciach odpowiednie stosowanie do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wymogów dotyczących elementów uzasadnienia wyroku, przewidzianych w art. 141 § 4 w zw. z art. 193 zdanie pierwsze ppsa. Naczelny Sąd Administracyjny nie przedstawia w uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę kasacyjną opisu ustaleń faktycznych i argumentacji prawnej podawanej przez organy i Sąd I instancji. Sporządzone przez Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnienie wyroku może zostać zawężone wyłącznie do oceny tych aspektów prawnych, które świadczą o braku usprawiedliwionych podstaw skargi kasacyjnej, z którego to uprawnienia Naczelny Sąd Administracyjny w rozpoznawanej sprawie postanowił skorzystać.

Zarzuty z drugiej (art. 174 pkt 2 ppsa) podstawy kasacyjnej, z uwagi na ich charakter, należało rozpoznać łącznie.

Zarzuty naruszenia: art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa w zw. z art. 7, 7a, 77 § 1 i art. 80 kpa okazały się niezasadne.

Sąd I instancji trafnie uznał, że zaskarżona decyzja i decyzja ją poprzedzająca nie naruszają: art. 7 (zasady prawdy obiektywnej), art. 7a § 1 (zasady rozstrzygania na korzyść strony; § 2 art. 7a był nierelwantny); art. 77 § 1 (obowiązku wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego) i art. 80 kpa (zasady swobodnej oceny dowodów) i prawidłowo zastosował normę odniesienia (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa).

W skardze kasacyjnej wskazano na niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, bez wskazania o jakie konkretnie niewyjaśnione okoliczności chodzi. W doktrynie trafnie wskazuje się, że "Z art. 7 i 77 § kpa wynika, że obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego ciąży na organie prowadzącym postępowanie administracyjne. Nie znaczy to, że strona jest zwolniona od współudziału w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza że nieudowodnienie określonej okoliczności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony" (B. Adamiak w: B. Adamiak/J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck 2022, s. 88-91, nb 9-11). Skarżący nie skorzystał z możliwości zgłaszania wniosków dowodowych w toku postępowania administracyjnego. Skarżący kasacyjnie nie wskazuje, jakich dowodów organy obu instancji nie przeprowadziły, który z dowodów przeinaczyły i na czym polegać miało naruszenie swobodnej oceny dowodów.

Skoro nie doszło do naruszenia wskazanych norm dopełnienia, Sąd I instancji nie naruszył art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ppsa. Zaskarżony wyrok nie narusza art. 134 § 1 ppsa. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi art. 141 § 4 ppsa i poddaje się kontroli instancyjnej.

Niezasadne okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego. Skarżący, jak prawidłowo wskazał Sąd I instancji, z wnioskiem o przyznanie zasiłku okresowego wystąpił dopiero dnia [...] kwietnia 2022 r. (k. 2 akt administracyjnych I instancji). Oznacza to, że świadczenie pieniężne z pomocy społecznej mogło mu być przyznane najwcześniej począwszy od miesiąca kwietnia 2022 r. Przepisy ustawy o pomocy społecznej nie pozwalają na przyznanie zasiłku okresowego z mocą wsteczną, "za czas przeszły". Skarżący nie mógł skutecznie domagać się przyznania zasiłku okresowego za okres od 1 stycznia 2019 r. do 1 kwietnia 2022 r. nawet jeśli wtedy spełniał przesłanki do przyznania tego świadczenia. Sąd I instancji trafnie uznał, że zaskarżona decyzja i decyzja ją poprzedzająca nie naruszyły art. 38 ust. 1 i art. 106 ust. 3 ups. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej bądź rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Świadczenie to zliczane jest do świadczeń pieniężnych w ramach świadczeń z pomocy społecznej (art. 36 pkt 1 lit. b ups).

Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (czyli np. zasiłek okresowy) przyznaje się i wypłaca za okres miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją, z zastrzeżeniem ust. 7-11 (art. 106 ust. 3 ups).

Pandemia Covid-19 nie uniemożliwiała przesłanie wniosku pocztą lub wrzucenie wniosku do skrzynki, ustawionej przy wejściu do siedziby organu I instancji (fakty powszechnie znane - art. 106 § 4 ppsa).

Sąd I instancji prawidłowo uznał, że okoliczności przywołane przez skarżącego w skardze (trudna sytuacja osobista, zdrowotna, materialna) nie mogły doprowadzić do uchylenia zaskarżonych decyzji. Bez wpływu na rozstrzygniecie pozostawała kwestia zaskarżenia przez stronę orzeczenia o niepełnosprawności. Nie było możliwe przyznanie skarżącemu "zaległego" zasiłku okresowego, jak tego domagał się we wniosku i tym samym zarzuty skargi kasacyjnej nie mogły zostać uwzględnione.

Skoro nie doszło do naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy ani do innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to Sąd I instancji prawidłowo oddalił skargę (art. 151 ppsa).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, bowiem strona, która ją wniosła, zrzekła się rozprawy, a pozostałe strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy (art. 182 § 2 ppsa).

Na podstawie art. 184 ppsa skargę kasacyjną należało oddalić.