Wyrok z dnia 2023-02-28 sygn. II SA/Bk 920/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Elżbieta Lemańska, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), asesor sądowy WSA Barbara Romanczuk, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 28 lutego 2023 r. sprawy ze skargi I. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [... grudnia 2022 r. nr [...] w przedmiocie odmowy prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego oddala skargę

Wnioskiem z dnia [...] września 2022 r. I. G. (dalej powoływana jako: "skarżąca") zwróciła się do Wójta Gminy R. o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na córkę L. G. na okres 2022/2023.

Decyzją z dnia [...] listopada 2022 r. nr [...], Wójt Gminy R. odmówił skarżącej przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia, z uwagi na przekroczenie ustawowego kryterium dochodowego. W wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono bowiem, że łączny dochód dwuosobowej rodziny skarżącej wynosi 2685,48 zł, co w przeliczeniu na członka rodziny daje kwotę 1342,74 zł. Zgodnie zaś z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2022 r., poz. 1205 ze zm., dalej jako: "u.p.u.a."), świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza kwoty 900 zł. W konkretnym przypadku dochód przekroczył kwotę kryterium o 442,74 zł.

Skarżąca nie zgodziła się z powyższą decyzją i wniosła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. (dalej jako: "Kolegium"). W odwołaniu podała, że jeszcze przed złożeniem wniosku powiedziano jej, że nie dostanie świadczenia ze względu na zbyt wysokie zarobki. Gmina zatrudnia ekonomistów, księgowych, zaś ona na ekonomii się nie zna i nie wie skąd wyszedł im taki dochód, co było brane pod uwagę, skoro nie został nawet przeprowadzony wywiad środowiskowy. Podniosła, że co prawda pracuje, ale praca nie jest stała (na razie na czas określony). Do pracy dojeżdża samochodem, co generuje dodatkowe koszty, a do tego ma jeszcze inne wydatki.

W wyniku rozpoznania powyższego odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] grudnia 2022 r. nr [...], orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonego rozstrzygnięcia. Powołując się przepisy art. 9 ust. 1, ust. 2, ust. 2a oraz ust. 4a u.p.u.a. wskazało, że jak wynika z wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, rodzina skarżącej składa się z dwóch osób. Z przedłożonej na żądanie Kolegium umowy o pracę wynika, że skarżąca jest zatrudniona w S. M. "M." w G. na czas określony od 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2023 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej dochód w maju 2022 r. wynosił 2.685,48 zł (netto). W roku podatkowym 2021 r. skarżąca nie składała deklaracji podatkowej. Kolegium podało, że w rozpoznawanej sprawie dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie skarżącej wynosi 1.342.74 zł i przekracza ustawowe kryterium dochodowe o kwotę 442,74 zł.

Cytując w dalszej części decyzji art. 9 ust. 2a u.p.u.a., Kolegium wyjaśniło, że alimenty zasadzone na L. G. wyrokiem Sądu Rejonowego w Grajewie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 22 marca 2022 r., sygn. akt III RC 105/21, wynoszą 500 zł, natomiast przekroczenie kryterium dochodowego wynosi 442,74 zł, zatem różnica między kwotą alimentów a kwotą przekroczenia kryterium dochodowego wynosi 57,26 zł, co stanowiłoby przysługujące skarżącej alimenty. Jednakże, mając na uwadze przepis art. 9 ust. 2b u.p.u.a., w rozpoznawanej sprawie świadczenie nie przysługuje, bowiem jego wysokość jest niższa niż 100 zł.

Nie godząc się z powyższym rozstrzygnięciem, skarżąca wywiodła skargę na powyższą decyzję do tut. sądu. Wskazała, że w obecnej pracy jest zatrudniona na czas określony (do dnia 31 marca 2023 r.) oraz, że mieszka u ojca. Zwróciła się o pomoc do Sądu Administracyjnego w Białymstoku, bo dalszy los jej i jej córki jest niepewny.

W odpowiedzi na skargę, organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Podczas rozprawy sądowej w dniu 28 lutego 2023 r. pełnomocnik skarżącej podtrzymał zarzuty i argumenty skargi. Nadto wskazał, że przyjęte przez ustawodawcę kryterium dochodowe jest nieaktualne wobec zmieniającej się sytuacji gospodarczej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Sąd w niniejszej sprawie, z punktu widzenia kryterium legalności jest decyzja o odmowie przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Podstawę materialnoprawną kontrolowanego rozstrzygnięcia stanowią przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2022 r., poz. 1205 ze zm., dalej jako: "u.p.u.a.") Stosownie do art. 9 ust. 1 u.p.u.a., świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo. Z kolei art. 9 ust. 2 tej ustawy, określa kryterium dochodowe - tj. dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie, który uprawnia do ubiegania się o te świadczenia. Zgodnie z jego treścią, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 900 zł, zwaloryzowanej zgodnie z ust. 2c-2f.

Z treści cytowanych przepisów wynika, że ustawodawca zastrzegł, że świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje jedynie wnioskodawcom, którzy nie osiągają dochodu wyższego niż opisany w przywołanym unormowaniu.

Podstawowym zatem kryterium pozwalającym na pozytywne rozstrzygnięcie wniosku o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest sytuacja materialna podmiotów wnioskujących o taką pomoc. Regulacja prawna w tym zakresie ma charakter bezwzględny i organ administracji jest nią ściśle związany, oznacza to, że bierze pod rozwagę jedynie te przesłanki wskazane przez ustawodawcę.

W tym miejscu podkreślić należy, że decyzje wydawane w przedmiocie świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie mają charakteru uznania administracyjnego (por. wyrok NSA z dnia 18 października 2017 r. I OSK 714/17). Przekroczenie przedmiotowego kryterium oznacza więc, że organ nie może uwzględnić wniosku strony bez względu na wielkość tego przekroczenia czy też inne, towarzyszące sprawie okoliczności, jak chociażby sytuacja rodzinna czy zdrowotna strony.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że powodem odmowy przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia było przekroczenie ustawowego kryterium dochodowego, a zatem kryterium ściśle określonego przez ustawodawcę, poprzez podanie konkretnej kwoty.

Jak wynika z ustaleń organów, znajdujących potwierdzenie w aktach sprawy, skarżąca jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w S. M. "M." w G. na czas określony od 1 kwietnia 2022 r. do 31 marca 2023 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej dochód w maju 2022 r. wynosił 2685,48 zł (netto). W roku podatkowym 2021 r. skarżąca nie składała deklaracji podatkowej.

W tych uwarunkowaniach, Kolegium prawidłowo ustaliło, że dochód uzyskany przez skarżącą z tytułu wynagrodzenia za pracę w SM "M." w G. jest dochodem uzyskanym po roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, w myśl bowiem przepisu art. 9 ust. 4a u.p.u.a. - "w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny po roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy jego dochód ustala się na podstawie dochodu członka rodziny, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na który ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego."

Następnie mając na uwadze, że przy ustalaniu dochodu, przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych pomniejsza się o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 3 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych), ustalono, że dochód skarżącej wynosi 2685,48 zł - zgodnie z zaświadczeniem SM "M." w G. z dnia 23 września 2022 r.

Skoro zaś rodzina skarżącej składa się z dwóch osób, organy wywiodły, że dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie wynosi 1342,74 zł i przekracza ustawowe kryterium dochodowe określone w art. 9 ust. 2 u.p.u.a. o 442,74 zł.

W rozpatrywanej sprawie prawidłowo również zastosowano przepis art. 9 ust. 2a u.p.u.a. wedle którego "w przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza kwotę, o której mowa w ust. 2, o kwotę nie wyższą niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej w okresie świadczeniowym, na który jest ustalane prawo do tego świadczenia, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie". Jak wynika zaś ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, alimenty zasadzone na L. G. (córkę skarżącej) wyrokiem Sądu Rejonowego w Grajewie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 22 marca 2022 r., sygn. akt III RC 105/21 wynoszą 500 zł, natomiast przekroczenie kryterium dochodowego wynosi 442,74 zł, zatem różnica między kwotą alimentów a kwotą przekroczenia kryterium dochodowego wynosi 57,26 zł (kwota przysługujących skarżącej alimentów zgodnie z art. 9 ust.2a). Niemniej stosownie do przepisu art. 9 ust. 2b u.p.u.a. "w przypadku gdy wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej, ustalona zgodnie z ust. 2a, jest niższa niż 100 zł, świadczenie to nie przysługuje".

Fakt przekroczenia ustawowego kryterium dochodowego w okolicznościach tej sprawy nie budzi zatem wątpliwości. Co istotne w sprawie, ustalenia dotyczące wysokości dochodu w rodzinie strony skarżącej, nie były też co do zasady kwestionowane w skardze. W tym stanie rzeczy podzielić należy stanowisko organów o odmowie przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia. Samo bowiem przekroczenie kryterium dochodowego, co zostało ustalone na bazie okoliczności bezspornych między stronami było wystarczające do odmowy przyznania świadczenia z funduszu. Nie ma zatem podstaw do badania innych przesłanek przyznania świadczenia.

Odnosząc się natomiast do zarzutów skargi powtórzyć należy, że przepis art. 9 ust. 2 u.p.u.a. określający wysokość dochodu w przeliczeniu na osobę w rodzinie, którego przekroczenie nie pozwala na przyznanie tego świadczenia, nie przewiduje żadnych odstępstw. Z pewnością nie daje podstaw, by organ przy użyciu wskaźników ekonomicznych, czy kierując się innymi wartościami, mógł tak ustalony próg dochodowy odmiennie kształtować. Nieskuteczne w związku z powyższym okazały się zarzuty skargi nakierowane na wyprowadzenie tezy odmiennej. Z faktu, że rokrocznie dochodzi do wzrostu płacy minimalnej i przeciętnego wynagrodzenia, nie sposób wywieść, że dochodzi do faktycznej zmiany tego kryterium i jego zaostrzenia. Gdyby wolą ustawodawcy było przekazanie organom administracji uprawnienia do aktualizowania wskazanej w ustawie kwoty, z pewnością odpowiedni zapis znalazłby się w ustawie. Brak zaś jest odpowiedniego w tej materii przepisu, stąd przedstawiona argumentacja może być uznana jedynie za postulat wobec ustawodawcy o charakterze de lege ferenda. Powyższego stanowiska nie niweczy art. 32 i art. 71 Konstytucji RP. Zasada niedyskryminacji i równości wobec prawa, przy gwarantowanej konstytucyjnie szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej ze strony władz publicznych, nie mogła stać się podstawą dla wyprowadzenia uprawnienia organu do ingerencji w ustawowo ustalone kryteria przyznawania świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Z wyżej wymienionych przyczyn zaskarżonej decyzji nie można czynić zarzutu naruszenia prawa materialnego. Organy obu instancji prawidłowo zastosowały

i zinterpretował przepisy prawa obowiązujące w chwili wydawania skarżonego rozstrzygnięcia.

W realiach niniejszej sprawy nie zostały również naruszone przepisy prawa procesowego. Wydanie kwestionowanej decyzji poprzedziło dokładne wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla podejmowanego

w sprawie rozstrzygnięcia (art. 7 i 77 k.p.a.). Ocena ta nie nosi cech dowolności (art. 80 kpa). Zgodnie zaś z art. 107 § 3 k.p.a. w decyzji zawarto podstawowe jej elementy, wskazano uzasadnienie faktyczne i prawne. W szczególności uzasadniono stanowisko organu, wyjaśniono podstawy prawne rozstrzygnięcia z przytoczeniem przepisów prawa.

Końcowo podkreślić należy, że ani niezadowolenie strony z zapadłego rozstrzygnięcia, ani też subiektywne jej przekonanie o wadliwości zaskarżonego aktu prawnego nie mogą same w sobie stanowić podstawy uwzględnienia skargi.

Mając na uwadze powyższe, Sąd działając na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę jako niezasadną.