Wyrok z dnia 2023-02-21 sygn. I OSK 783/22

Dnia 21 lutego 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Piotr Niczyporuk Sędziowie: sędzia NSA Karol Kiczka sędzia NSA Piotr Przybysz (sprawozdawca) po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2022 r., sygn. akt II SA/Łd 794/21 w sprawie ze skargi D. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia 19 lipca 2021 r. nr SKO.4142.5.21 w przedmiocie uznania za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. zasądza od D. G. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu kwotę 460 (czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi po rozpoznaniu sprawy ze skargi D.G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z 19 lipca 2021 r., nr SKO.4142.5.21, w przedmiocie uznania za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, wyrokiem z 19 stycznia 2022 r., sygn. akt II SA/Łd 794/21, uchylił zaskarżoną decyzję.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Burmistrz [...] decyzją z 8 czerwca 2021 r. uznał D.G. za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W uzasadnieniu decyzji przytoczono treść przepisów art. 5 ust. 3-3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 877 ze zm. – dalej: "ustawa o pomocy") i wyjaśniono, że 11 marca 2021 r. D. G. został wezwany do osobistego stawiennictwa w siedzibie ośrodka pomocy w celu przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego oraz złożenia oświadczenia majątkowego. Z obowiązku tego skarżący wywiązał się [...] r., kiedy został zobowiązany do zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy w Sieradzu do [...] r. jako osoba poszukująca pracy. Warunek ten nie został spełniony. Wobec tego wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W decyzji zaznaczono, że z zaświadczenia komornika z 20 maja 2021 r. o stanie egzekucji oraz informacji organu właściwego wierzyciela wynika, że przez okres 6 miesięcy skarżący nie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej, niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

W odwołaniu D.G. wyjaśnił, że wbrew ustaleniom organu pierwszej instancji nie uchyla się od obowiązku alimentacyjnego. Zwrócił uwagę, że zobowiązania alimentacyjne z jego strony są nieregularne, ale w 2021 roku wynoszą 100%, tj. [...] zł. Oświadczył, że zamierza dalej płacić alimenty według możliwości. Zapewnił, że nie ukrywa żadnego majątku, ponadto stawia się na każde wezwanie ośrodka pomocy społecznej i na policji. Wyjaśnił, że nie został zarejestrowany jako osoba bezrobotna czy poszukująca pracy z uwagi na obowiązujące przepisy. Podkreślił, że pracuje cały czas w gospodarstwie, przy uprawie warzyw ekologicznych (każdą wolną chwilę przeznacza na pracę). Jest traktowany jako domownik i ma opłacane składki z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników. Zaznaczył także, że opiekuje się matką, która jest całkowicie niezdolna do pracy (jednak bez orzeczenia grupy inwalidzkiej). Poinformował, że nie posiada prawa jazdy ze względu na wadę wzroku.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sieradzu decyzją z 19 lipca 2021 r. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu wyjaśniło, że z akt sprawy wynika, że wyrokiem Sądu Rejonowego w [...] z 5 grudnia 2016 r., sygn. akt [...], D.G. został zobowiązany do łożenia na rzecz córki A.G. alimentów w kwocie [....] zł miesięcznie. W dniu 30 marca 2021 r. został z nim przeprowadzony wywiad alimentacyjny. W złożonym tego dnia oświadczeniu D.G. zobowiązał się do zarejestrowania (do dnia 30 kwietnia 2021 r.) w Powiatowym Urzędzie Pracy w [...] jako poszukujący pracy. Z zaświadczenia Powiatowego Urzędu Pracy z 11 maja 2021 r. wynika, że D.G. nie jest w tym urzędzie zarejestrowany. Zdaniem organu wskazuje to na wystąpienie w rozpatrywanej sprawie przesłanki wymienionej w art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy o pomocy. Kolegium zaznaczyło, że nie można przy tym uznać wyjaśnienia podanego w odwołaniu, że D. G. nie mógł zostać zarejestrowany z uwagi na obowiązujące przepisy. Wyjaśniło, że kwestię zarejestrowania osoby jako poszukującej pracy reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.), zaś art. 33 ust. 1 tej ustawy stanowi, że powiatowe urzędy pracy rejestrują bezrobotnych i poszukujących pracy oraz prowadzą rejestr tych osób. Natomiast art. 2 pkt 22 tejże ustawy wskazuje, że ilekroć w ustawie jest mowa o poszukującym pracy - oznacza to osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1-3, lub cudzoziemca - członka rodziny obywatela polskiego, poszukujących zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub innej formy pomocy określonej w ustawie, zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie stawia szczególnych warunków osobie, która wystąpi o zarejestrowanie jako poszukująca pracy. Organ odwoławczy dodał, że akta sprawy potwierdzają również, że nie zachodzi przesłanka negatywna przewidziana w art. 5 ust 3a ustawy o pomocy, gdyż D.G. przez okres ostatnich 6 miesięcy nie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej, niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów (tj. co najmniej [...]zł miesięcznie, biorąc pod uwagę wspomnianą kwotę alimentów). Tym samym, w ocenie organu wszystkie istotne okoliczności dla uznania skarżącego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych na rzecz osoby uprawnionej zostały w sprawie ustalone, a ich ustalenie nie budzi wątpliwości w odniesieniu do całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W skardze D.G. wyjaśnił, że nie uchyla się od płacenia alimentów na rzecz córki. Łączna kwota alimentów, jaką zapłacił w 2021 r. do momentu wniesienia skargi, to [...] zł, co stanowi pełną zasądzona przez sąd kwotę za ten okres. Wyjaśnił, że [...] r. udał się do Urzędu Pracy i został odesłany "z kwitkiem", ponieważ jak mu wyjaśniono, skoro pracuje w gospodarstwie ekologicznym i opłaca składki zdrowotne i emerytalne, to nie może zostać zarejestrowany jako osoba poszukująca pracy. Wobec tego był przekonany, że zarejestrować się nie może. Ponownie zgłosił się do Urzędu Pracy 5 sierpnia 2021 r. i został decyzją Starosty [...] uznany za osobę bezrobotną z jednoczesnym pozostawieniem w rejestrze osób poszukujących pracy. Z decyzji tej (k-3 akt sądowych) wynika, że skoro skarżący jest właścicielem nieruchomości rolnej, nie może zostać zarejestrowany jako osoba bezrobotna.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, argumentując jak dotychczas.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi we wspomnianym na wstępie wyroku uchylił zaskarżoną decyzję.

W ocenie sądu I instancji, w realiach niniejszej sprawy, nie wykazano w sposób wystarczający i nie budzący wątpliwości wystąpienia przesłanek uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Należy bowiem zauważyć, iż w odwołaniu D.G. podnosił, że zobowiązania alimentacyjne z jego strony płacone są nieregularnie, ale w 2021 roku wynoszą nawet 100%, tj. [...] zł. Okoliczność ta w ocenie sądu I instancji miała istotne znaczenie. W rozpoznawanej sprawie sporna pozostawała kwestia, czy skarżący wywiązywał się ze zobowiązań alimentacyjnych w sposób określony w art. 5 ust. 3a ustawy o pomocy, mianowicie, czy przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

W niniejszej sprawie, jak wynika z zaświadczenia komornika sądowego z 20 maja 2021 r. skarżący do momentu wydania decyzji przez organ odwoławczy dokonał w okresie od 18 marca do 6 maja 2021 r. wpłat na łączną kwotę [...] zł. Kolegium nie wyjaśniło, czy jakiejkolwiek wpłaty dokonał po ostatniej wynikającej z zaświadczenia komornika wpłacie dokonanej 6 maja 2021 r., przyjmując ustalenia dokonane w tym zakresie przez organ pierwszej instancji. Wskazać należy, że dyspozycja przepisu art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. sprowadza się w istocie do ustalenia, czy dłużnik alimentacyjny faktycznie nie wykonywał obowiązku alimentacyjnego, w związku z czym okoliczność niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego nie może być ustalana wyłącznie na podstawie zaświadczenia komornika. Nic nie stało zatem na przeszkodzie, by w realiach tej konkretnej sprawy (biorąc pod uwagę komplikacje przy uzyskaniu przez skarżącego statusu osoby poszukującej pracy, który to status ostatecznie uzyskał 5 sierpnia 2021 r. – już po wydaniu decyzji przez organ drugiej instancji) wezwać skarżącego do wyjaśnienia, czy jakiejkolwiek wpłaty alimentów na rzecz córki dokonał w styczniu i lutym 2021 r. Skarżący w odwołaniu wskazał, że w 2021 r. zapłacił tytułem alimentów kwotę [...] zł, podczas gdy z zaświadczenia komornika sądowego wynika, że suma wpłat za rok 2021 r. to [...] zł. Nie jest zatem wykluczone, że skarżący dokonał jeszcze jakichś wpłat zaległych alimentów na rzecz córki w roku 2021 r. Kolegium winno było zatem we własnym zakresie prawidłowo ustalić i zbadać okres ostatnich sześciu miesięcy przypadających bezpośrednio przed wydaniem decyzji przez ten organ, a nie opierać się na ustaleniach organu pierwszej instancji. Tymczasem organ ten ograniczył się jedynie do skontrolowania okresu ustalonego przez organ pierwszej instancji. W konsekwencji sąd doszedł do przekonania, że nie mogła się ona ostać w obrocie prawnym, gdyż organ drugiej instancji – wbrew obowiązkowi wynikającemu z zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego nie rozpoznał przedmiotowej sprawy po raz drugi w jej całokształcie, według stanu prawnego i faktycznego aktualnego na dzień orzekania przez ten organ. W szczególności SKO nie zweryfikowało dostatecznie wnikliwie ustaleń organu pierwszej instancji, jak tego wymagały art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a., w kontekście przesłanki z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. W związku z powyższym uchybieniem pozostaje kolejne naruszenie, jakiego dopuścił się organ drugiej instancji przy wydaniu zaskarżonej decyzji, polegające na nieodniesieniu się w uzasadnieniu tej decyzji do zarzutów odwołania, mimo że skarżący podniósł w nim istotną okoliczność – która powinna zostać przez SKO zweryfikowana – iż w 2021 roku wpłacił [...] zł na poczet alimentów, tj. kwotę wyższą niż wskazana w zaświadczeniu komornika sądowego z 20 maja 2021 r.

Sąd I instancji podkreślił poza tym, że za okres ostatnich 6 miesięcy do momentu wydania decyzji przez Kolegium skarżący na mocy wyroku sądu był zobowiązany do zapłaty alimentów w kwocie [...] zł, tj. po [...] zł miesięcznie. W ocenie sądu wpłata kwoty przewyższającej całość tego zobowiązania skutkować musiała spełnieniem przesłanki wynikającej z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.d.a., że w okresie ostatnich 6 miesięcy dłużnik wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych. Przyjęcie odmiennej interpretacji byłoby nie do pogodzenia z konsekwencjami uznania danej osoby za dłużnika alimentacyjnego.

Sąd I instancji nie podzielił interpretacji organu, że dłużnik alimentacyjny musi w każdym miesiącu - przez okres ostatnich 6 miesięcy - wywiązywać się z zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej, niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Zdaniem sądu brzmienie art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. nie stoi na przeszkodzie dokonywaniu przez dłużnika wpłat w większej wysokości za poszczególne miesiące, w okresie 6 miesięcy, o których mowa w tym przepisie, gdyż z właściwości i celu zobowiązania alimentacyjnego, obejmującego obowiązek dostarczania środków utrzymania (art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), wynika, że termin spełnienia przez dłużnika pieniężnego świadczenia alimentacyjnego jest terminem zastrzeżonym w istocie na korzyść dłużnika. Tym samym, spełnienie świadczenia alimentacyjnego przed terminem jego wymagalności musi być traktowane na równi ze spełnieniem świadczenia w terminie.

Tym samym, spełnienie w całości wymaganego świadczenia alimentacyjnego w terminie jego wymagalności, określonym w treści art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. musi być traktowane na równi ze spełnieniem świadczenia w terminach, o których mowa w tym przepisie. To zaś oznacza, że dłużnik alimentacyjny, który uiścił świadczenie alimentacyjne w 100% za wskazany wyżej okres 6 miesięcy, powinien być uznawany za dłużnika wywiązującego się ze zobowiązań alimentacyjnych, w rozumieniu art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., w każdym z tych miesięcy. Zatem w takim przypadku możliwe jest skorzystanie przez niego z dobrodziejstwa art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a.

Skargę kasacyjną złożyło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sieradzu, zaskarżając wyrok w całości, rozstrzygnięciu Sądu I instancji zarzucono:

1) na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a. - naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a w zw. z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dłużnik alimentacyjny nie musi w każdym miesiącu - przez okres ostatnich 6 miesięcy - wywiązywać się ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów,

b) art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a w zw. z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że skarżący przed wydaniem zaskarżonej decyzji realizował ciążący na nim obowiązek alimentacyjny określony w art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., pomimo niepełnej regularności wpłat - co oznacza, że brak było podstaw do uznania skarżącego za dłużnika uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych,

2) na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. - naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 7 i art. 77 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.), powoływanej dalej jako "k.p.a.", poprzez nieprawidłowe uznanie, że organ odwoławczy nie zweryfikował dostatecznie wnikliwie ustaleń organu pierwszej instancji w kontekście przesłanki wynikającej z art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a.,

b) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a w zw. z art. 15 k.p.a. poprzez nieprawidłowe uznanie, że organ odwoławczy wbrew obowiązkowi wynikającemu z zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego nie rozpoznał przedmiotowej sprawy po raz drugi w jej całokształcie, według stanu prawnego i faktycznego aktualnego na dzień orzekania przez ten organ,

c) art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c) poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji na skutek błędnego uznania, że decyzja organu odwoławczego została wydana z naruszeniem wskazanych powyżej przepisów postępowania oraz przepisów prawa materialnego,

Wskazując na powyższe zarzuty wniesiono o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości; rozpoznanie skargi D.G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z 19 lipca 2021 r., znak: SKO.4142.5.21, i jej oddalenie, jako bezzasadnej,

ewentualnie

2) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi;

3) zasądzenie od skarżącego na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Skarżący kasacyjnie zrzekł się przeprowadzenia rozprawy.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że skarżący nie dokonał żadnej wpłaty tytułem zobowiązań alimentacyjnych w miesiącu styczniu i lutym 2021 r. (6 miesięcy poprzedzających wydanie zaskarżonej decyzji obejmuje okres od stycznia do czerwca 2021 r.) i dopiero od marca 2021 r. dokonywał wpłat w wysokości nie mniejszej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Warunek określony w powołanym przepisie nie został zatem spełniony i nie była możliwa późniejsza jego "konwalidacja", jak wadliwie przyjął Sąd, poprzez zapłatę "z dołu" zaległych już zobowiązań. Zapłata zobowiązań alimentacyjnych "z dołu" zawsze będzie niezgodna z wymaganiami określonymi w art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., gdyż w takim przypadku nie będzie miało miejsce wywiązywanie się "w każdym miesiącu" ze zobowiązań alimentacyjnych, jak jednoznacznie określił to ustawodawca.

Skarżący kasacyjnie podniósł, że jeżeli dłużnik alimentacyjny nie reguluje systematycznie zobowiązań alimentacyjnych, względnie nie opłaca ich z góry za pewien okres, to nie można następnie twierdzić, że dłużnik płacąc w maju zaległe zobowiązanie alimentacyjne za styczeń "wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych". Takie twierdzenie jest nielogiczne i sprzeczne z funkcją art. 5 ust. 3a u.p.o.u., która ma na celu zmuszenie dłużników alimentacyjnych do systematycznego wywiązywania się z obciążających ich zobowiązań alimentacyjnych. Wykładnia art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. dokonana przez Sąd w zaskarżonym wyroku jest zatem sprzeczna nie tylko z literalnym brzmieniem tego przepisu, ale również z jego celem i wobec tego nie może być akceptowana. Przyjęcie tej wykładni jako słusznej w skrajnych przypadkach prowadziłoby do uznania, że dłużnik alimentacyjny, który nie regulowałby w ogóle swoich zobowiązań alimentacyjnych systematycznie przez 5 miesięcy z 6 miesięcznego okresu wskazanego w art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a., a następnie w ostatnim miesiącu okresu dokonał wpłaty należności za 6 miesięcy w wysokości 50% należności kwoty bieżąco ustalonych alimentów, jest dłużnikiem, który "wywiązywał się w każdym miesiącu" ze swoich zobowiązań alimentacyjnych.

W konsekwencji, zdaniem skarżącego kasacyjnie, nie sposób przyjąć, tak jak uczynił to Sąd, że skarżący realizował ciążący na nim obowiązek alimentacyjny określony w art. 5 ust. 3a u.p.o.u.a. Ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w [...] z 5 grudnia 2016 r., sygn. akt [...], alimenty na rzecz córki skarżącego A.G. wynoszą [...] zł miesięcznie. Wobec powyższego, aby pozostawać w zgodzie z wymaganiami wynikającymi z art. 5 ust. 3a u.o.p.o.a., skarżący powinien w każdym miesiącu z okresu ostatnich 6 miesięcy uiszczać kwotę nie mniejszą niż [...] zł. Wymóg ten nie został spełniony w styczniu i lutym 2021 r., bowiem skarżący nie dokonał wówczas żadnych wpłat tytułem zobowiązań alimentacyjnych.

Nie złożono odpowiedzi na skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwione podstawy i dlatego została uwzględniona.

Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., a zatem w zakresie wyznaczonym w podstawach kasacyjnych przez stronę wnoszącą omawiany środek odwoławczy, z urzędu biorąc pod rozwagę tylko nieważność postępowania, której przesłanki w sposób enumeratywny wymienione zostały w art. 183 § 2 tej ustawy, a które w niniejszej sprawie nie występują. Związanie podstawami skargi kasacyjnej polega na tym, że wskazanie przez stronę skarżącą naruszenia konkretnego przepisu prawa materialnego, czy też procesowego, określa zakres kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zmiana lub rozszerzenie podstaw kasacyjnych ograniczone jest określonym w art. 177 § 1 p.p.s.a. terminem do wniesienia skargi kasacyjnej. Rozwiązaniu temu towarzyszy równolegle uprawnienie strony postępowania do przytoczenia nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych sformułowanych w skardze. Wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega więc zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych. Istotą tego postępowania jest bowiem weryfikacja zgodności z prawem orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz postępowania, które doprowadziło do jego wydania.

Ze skargi kasacyjnej wynika, że jej autor oparł postawione w niej zarzuty na obydwu podstawach określonych w art. 174 p.p.s.a. Gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie przepisów prawa materialnego, jak i przepisów postępowania, to z zasady w pierwszej kolejności należy rozpoznać ten drugi z zarzutów, ponieważ dopiero po przesądzeniu, że stan faktyczny przyjęty przez sąd w zaskarżonym wyroku jest prawidłowy albo nie został dostatecznie podważony, można przejść do skontrolowania procesu subsumcji danego stanu faktycznego pod zastosowany przez sąd pierwszej instancji przepis prawa materialnego. Ta zasada nie ma bezwzględnego charakteru. W rozpoznawanej sprawie zarzuty naruszenia prawa materialnego są powiązane z zarzutami naruszenia przepisów postępowania, dlatego wszystkie zarzuty zostaną rozpoznane łącznie.

W niniejszej sprawie materialnoprawną podstawę decyzji organów obydwu instancji stanowiły przepisy art. 5 ust. 3 i 3a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (ustawa o pomocy). Zgodnie z tymi przepisami (ust. 3) w przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:

1) złożenia oświadczenia majątkowego,

2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,

3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych

- organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

3a. Decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika alimentacyjnego, który przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

Z przytoczonych przepisów wynika, że postępowanie w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych może zostać wszczęte po wystąpieniu chociażby jednej z przesłanek wymienionych w art. 5 ust. 3, a decyzja w tym przedmiocie może zostać wydana, jeżeli nie zachodzą okoliczności, o jakich mowa w art. 5 ust. 3a.

Bezsporne jest, że wyrokiem Sądu Rejonowego w [...] z 5 grudnia 2016 r., sygn. akt [...], D.G. został zobowiązany do łożenia na rzecz córki A.G. alimentów w kwocie [...] zł miesięcznie. Ponieważ skarżący nie płacił ustalonych alimentów, to zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne przez komornika sądowego.

Przypomnieć należy, że skarżący do dnia wydania decyzji przez organ odwoławczy nie zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy.

Nie ulega również wątpliwości, że skarżący posiadał zadłużenie w zakresie alimentów. Ze znajdującego się w aktach sprawy zaświadczenia komornika sądowego z 20 maja 2021 r. o dokonanych wpłatach wynika, że skarżący dokonał między innymi następujących wpłat: 18 marca 2021 r. – [...] zł, 2 kwietnia 2021 r. – [...] zł, kolejna wpłata 2 kwietnia 2021 r. – [....] zł, 6 maja 2021 r. – [...] zł, łączna kwota to [...] zł.

Okoliczności wynikających z tego zaświadczenia skarżący w żaden sposób we właściwym trybie (przed sądem powszechnym) nie zakwestionował. Zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy o pomocy, egzekucja bezskuteczna to taka, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. O bezskuteczności egzekucji zaświadcza organ prowadzący postępowanie egzekucyjne (zob.: art. 3 ust. 2 i 3, art. 15 ust. 4 pkt 3 lit. a ustawy). Stan bezskuteczności egzekucji, istotny dla nabycia przez osobę zobowiązaną do alimentów statusu dłużnika alimentacyjnego, nie podlega kwestionowaniu i weryfikacji przed organami administracji. Jest to bowiem czynność organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne i może być kwestionowana w trybie przewidzianym przez przepisy postępowania egzekucyjnego, w przypadku prowadzenia egzekucji przez komornika - np. w trybie skargi na czynności komornika, o której mowa w art. 767 k.p.c. Tym samym interes dłużnika alimentacyjnego jest dostatecznie chroniony przez przepisy prawa, które wymagają jedynie podjęcia przez niego stosownych działań. Reasumując, ani organy administracji publicznej, ani sąd administracyjny nie mają uprawnień do kwestionowania ustaleń związanych z postępowaniem egzekucyjnym.

W dalszej kolejności należy stwierdzić, że podana w zaświadczeniu komornika sądowego wysokość wpłat na poczet alimentów nie przemawia za uznaniem zarzutu naruszenia art. 5 ust. 3a ustawy o pomocy, bowiem nie ulega wątpliwości, że skarżący przez okres 6 miesięcy poprzedzających miesiąc wydania decyzji przez organ odwoławczy nie wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Skoro skarżący nie dokonał wpłaty alimentów na rzecz córki w styczniu i lutym 2021 r. w wysokości co najmniej 50% kwoty ustalonych alimentów, a dokładniej – nie dokonał w tych miesiącach jakiejkolwiek wpłaty z tego tytułu, zaś organ odwoławczy wydał decyzję w lipcu 2021 r., to nie można przyjmować, że w okresie 6 miesięcy bezpośrednio poprzedzających wydanie decyzji przez organ odwoławczy skarżący wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów. Nie ma przy tym znaczenia, że skarżący w późniejszym terminie wpłacił kwotę alimentów przypadających za styczeń i luty 2021 r. Wpłata taka nie niweczy bowiem tego, że skarżący nie wpłacił alimentów na rzecz córki w styczniu i lutym 2021 r. w wysokości co najmniej 50% kwoty ustalonych alimentów.

Tak więc w realiach niniejszej sprawy wykazano w sposób wystarczający i nie budzący wątpliwości wystąpienie przesłanek uznania skarżącego za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W konsekwencji istniały podstawy do oddalenia skargi.

Wszystkie zarzuty skargi kasacyjnej okazały się zatem zasadne.

Ponieważ w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego stan sprawy został dostatecznie wyjaśniony, przeto zaistniały przesłanki do wydania orzeczenia na podstawie art. 188 w zw. z art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 259). Z tych względów uchylono zaskarżony wyrok i oddalono skargę. Powody, dla których uznano, że skarga jest nieuzasadniona, wynikają wprost z okoliczności przytoczonych powyżej w niniejszym uzasadnieniu. Zdaniem Sądu prawidłowo przeprowadzono postępowanie dowodowe, logicznie i zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego oceniono zebrany materiał, w zaskarżonej decyzji dokonano prawidłowej wykładni przepisów prawa materialnego i odpowiednio je zastosowano, a stanowisko zajęte przez organ zostało poprawnie uzasadnione.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 w związku z art. 205 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.