Wyrok z dnia 2021-12-06 sygn. II AKa 130/21

Przewodniczący

SA Marek Charuza

Sędziowie

SA Piotr Filipiak (spr.)

SO del. Adam Synakiewicz

Protokolant

Martyna Paciej

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 130/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 21 grudnia 2020 roku, sygn. akt V K 256/18.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty z punktów 1, 2, 3 i 4 apelacji obrońcy oskarżonego J. P..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew podniesionemu zarzutowi oraz argumentacji powołanej w jego uzasadnieniu nie zachodzi sprzeczność pomiędzy dokonanym przez Sąd I instancji ustaleniem, iż oskarżony J. P. jako prezes zarządu spółki z o.o. C. nie działał z zamiarem niezaspokojenia pokrzywdzonego, a przypisaniem mu popełnienia przestępstwa oszustwa. Jakkolwiek bowiem działanie z zamiarem niezaspokojenia kontrahenta z oczywistych względów realizuje znamiona przestępstwa oszustwa poprzez wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd i doprowadzenie go w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, to jednak nie jest to bynajmniej jedyny sposób działania sprawcy, poprzez który może dojść do zrealizowania znamion czynu z art. 286 § 1 kk. W orzecznictwie bowiem zgodnie przyjmuje się, że dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru wywiązać się ze zobowiązania, gdyż wystarczającym jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest więc celowe wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 sierpnia 2016 r., II AKa 194/16 (LEX nr 2109571). O niekorzystności rozporządzenia mieniem przesądza bowiem ocena rozporządzenia z punktu widzenia interesów osoby rozporządzającej lub innej osoby pokrzywdzonej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.08.2000r., V KKN 267/00, OSNKW 2000/9-10/85 oraz Kodeks karny, Część szczególna, Tom III, Komentarz pod red. A. Zolla, WK 2016, teza 66 do art. 286 kk).

Taka sytuacja ma właśnie miejsce w przedmiotowej sprawie. Jest bowiem faktem, że pokrzywdzony (...) Sp. z o.o. już uprzednio współpracował ze spółką zarządzaną przez oskarżonego J. P. i do marca 2017 roku, jakkolwiek z opóźnieniem, to jednak wszystkie należności były przez (...) Sp. z o.o. regulowane. Wbrew jednak zapatrywaniu apelującego nie oznacza to, że pokrzywdzony miał świadomość trudnej sytuacji ekonomicznej spółki (...) i godził się nie tylko na to, że jego należności nie zostaną zaspokojone w terminie, ale także i na to, że zapłata może odwlec się na czas bliżej nie oznaczony, a zatem, iż nie został przez oskarżonego wprowadzony w błąd. Czymś innym jest bowiem świadomość, iż pewne realia działalności gospodarczej mogą skutkować opóźnieniem w płatności należności, czymś innym zaś świadomość, że określona sytuacja ekonomiczna kontrahenta jest tego rodzaju, że należności nie tylko nie zostaną zaspokojone w terminie, ale co więcej zapłata nastąpi w bliżej nieustalonym terminie. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że kontrahent w transakcji dwustronnej nie ma obowiązku ujawnienia sytuacji materialnej swojej firmy, niemniej jednak tylko wówczas nie będzie to miało charakteru wprowadzenia w błąd w rozumieniu przepisu art. 286 § 1 k.k., gdy podmiot taki przy zachowaniu reguł kupieckich, którym druga ze stron umowy ma prawo ufać, będzie miał faktyczną możliwość realizacji przyjętego na siebie umownie zobowiązania w dacie jego powstania, bez świadomego powodowania szkody w majątku swego wierzyciela. W przeciwnym razie tworzenie fikcji poprzez zatajanie faktycznego standingu firmy jest kreowaniem mylnego wyobrażenia o możliwościach spłaty zadłużenia w umówionym terminie, a nie w ogóle w czasie bliżej nieoznaczonym, prowadzące do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, stanowi przestępstwo oszustwa i jest formą zadłużenia w rozumieniu prawa cywilnego opartego na czynie niedozwolonym (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 kwietnia 2000 r., II AKa 71/ 00 (OSA 2001/7-8/54, Biul.SAKa 000/3/4).

Mając powyższe w polu widzenia wskazać trzeba, że w dniu 29 grudnia 2016 roku spółka (...) pozyskała kontrakt z firmą (...) o wartości około 1.670.000 złotych. Miał on być płatny transzami, w tym 40 % (czyli około 668,000 złotych), tytułem zaliczki praktycznie bezpośrednio po zawarciu umowy. Z pisma oskarżonego J. P., datowanego na 10 kwietnia 2017 roku, adresowanego do R. V. wynika, że realizacja tego przedsięwzięcia została przesunięta na kwiecień 2017 roku. Z wyjaśnień oskarżonego wynika również, że firma (...) zapłaciła spółce (...) zaliczkę. Firma (...) nie zapłaciła spółce (...) całości, albowiem C. nie dotrzymała terminu dostawy i P. twierdziło, że poniosło z tego tytułu znaczne straty. Jak jednak trafnie zauważył Sąd I instancji, stanowi to okoliczność irrelewantną dla rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności oskarżonego J. P. za przypisany mu czyn z art. 286 § 1 kk na szkodę (...) Sp. z o.o., albowiem zgodnie z umową P., o ile realizacja kontraktu przebiegałaby bez zakłóceń, miało zapłacić całość w terminie do 31.12.2017 roku, a zatem dobre klika miesięcy po terminie, w którym (...) Sp. z o.o. winna była zapłacić (...) Sp. z o.o. Istotne jest to, że już na kanwie przedmiotowego kontraktu, spółka zarządzana przez oskarżonego z jednej strony pozyskała określone środki, z drugiej zaś strony nie realizowała kontraktu zgodnie z zamówieniem, jednocześnie pozyskując towar od pokrzywdzonego (...) Sp. z o.o. Wskazać również trzeba, że w lutym 2017 roku firma (...) złożyła w spółce (...) zamówienie na produkcję rozdrabniacza i wpłaciła zaliczkę w kwocie około 328.000,00 złotych. Oskarżony J. P. przyjął to zamówienie pomimo, iż miał już w tym czasie świadomość pozostawania w zwłoce w zakresie realizacji kontraktu z P. (niezależnie od świadomości zadłużenia wobec innych firm, banków oraz ZUS, gdzie zaległości wobec samego ZUS wynosiły około 130.000,00 złotych), a zatem z pewnością liczył się z tym, że kontraktu dla (...) zgodnie z ustaleniami nie wykona, niemniej zależało mu na pozyskaniu środków z zaliczki. W maju 2017 roku (...) wycofała się z zamówienia i zażądała zwrotu pieniędzy, albowiem (...) Sp. z o.o. nie wyprodukowała zamówionego urządzenia. Miało to zostać spowodowane nie pozyskaniem środków od firmy (...), co jak wyżej wskazano nie odpowiadało rzeczywistemu stanowi rzeczy. Należy także podkreślić, że po zawarciu kontraktu z P. oraz z (...), oskarżony J. P. w okolicznościach wyżej opisanych, w dniu 31 marca 2017 roku, zbył na rzecz firmy (...) S.C., mienie spółki z o.o. (...), głównie w postaci narzędzi, o łącznej wartości około 131.000,00 złotych. Bardzo zbliżona sytuacja miała miejsce w przypadku kontraktu z firmą (...)-w Sp. z o.o. Spółka ta zawarła z (...) Sp. z o.o. kontrakt na wykonanie linii otaczania kamienia. (...) Sp. z o.o. w czerwcu 2017 roku przyjęła pod ten kontrakt zaliczkę w wysokości około 160.000,00 złotych. Następnie C. nie zrealizowała tego zamówienia i wskazała spółkę cywilną (...). Ta spółka, po podpisaniu z nią umowy, wykonała zamówioną linię, jednak dopiero w styczniu 2018 roku, za co w lutym 2018 roku otrzymała umówione wynagrodzenie (niecałe 700.000 złotych), pomniejszone o zaliczkę wypłaconą (...) Sp. z o.o.

W tych warunkach, na przestrzeni od marca do czerwca 2017 roku, oskarżony J. P. zamawiał towar u pokrzywdzonego (...) Sp. z o.o. Za towar ten nie płacił, zapewniając jednocześnie pokrzywdzonego, że za towar zapłaci, informując go przy tym, że zwłoka jest wynikiem opóźnień ze strony jego kontrahentów, którzy pozostają w zwłoce z zapłatą za zrealizowane na ich rzecz projekty. Podkreślenia w szczególności wymaga, iż w tym samym dniu, w którym oskarżony złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...), o czym nota bene nie poinformował pokrzywdzonego (...) Sp. z o.o., J. P. powiadomił pokrzywdzonego, że pozyskał inwestora i zapłaci pokrzywdzonemu w ciągu 2 miesięcy. Tutaj w ślad za Sądem I instancji należy podkreślić dwie kwestie. Po pierwsze w złożonym w dniu 29 czerwca 2017 roku wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) z likwidacją majątku, oskarżony w szczególności wskazał, że spółka celem spłaty bieżących zobowiązań oraz wypłat wynagrodzeń dla pracowników zaciągnęła kredyty bankowe, jednak ich obsługa przerosła możliwości finansowe spółki, a nadto podał, że wówczas spółka nie posiadała żadnych tytułów wykonawczych wobec dłużników. Po wtóre umowa zawarta z A. B. miała wyłącznie charakter marketingowy (miała odświeżyć i poprawić wizerunek C. wobec kontrahentów), albowiem obie strony doskonale wiedziały, że A. B. nie posiada środków na oddłużenie C.. Znalazło to wyraz w rychło zmienionych warunkach umowy, w których wskazano, że oddłużenie nastąpi z zysków spółki. Wskazać także trzeba, że pomimo złożenia w dniu 29 czerwca 2017 roku wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) oskarżony J. P. jeszcze kilka dni wcześniej dokonywał kolejnych zamówień u pokrzywdzonego, a wszak jest oczywistym, że stan niewypłacalności spółki nie generuje się z dnia na dzień, lecz jest procesem rozłożonym w czasie.

Z tych też względów chybione jest powoływanie się przez apelującego na okoliczność, iż wskazane wyżej zapewnienia ze strony oskarżonego J. P. wobec pokrzywdzonego miały miejsce już po zaprzestaniu składania zamówień. Wręcz przeciwnie dowodzą one nierzetelności kupieckiej oskarżonego wobec pokrzywdzonego, która miała miejsce już w odniesieniu do pierwszego zamówienia. Z tych samych powodów chybione jest również powoływanie się przez apelującego na wymagalne wierzytelności spółki (...), albowiem niewypłacalny (bądź zagrożony niewypłacalnością) zamawiający, bez zgody kontrahenta, nie może uwarunkowywać wywiązania się ze zobowiązania od okoliczności w postaci pozyskania środków mu należnych, a zatem od okoliczności przyszłych i niepewnych.

Mając powyższe w polu widzenia stwierdzić trzeba, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy i uzasadniony przyjął, że w świetle okoliczności naprowadzonych wyżej w pełni uprawnione jest przyjęcie, że oskarżony J. P. sukcesywnie zamawiając towar u pokrzywdzonego (...) Sp. z o.o., miał pełną świadomość, iż nie tylko nie zapłaci za niego w terminie, ale co więcej zapłata nastąpi w bliżej nieustalonym terminie, przez co wprowadził pokrzywdzonego w błąd co do możliwości terminowego wywiązania się ze zobowiązania (nawet przy uwzględnieniu dotychczas tolerowanych przez pokrzywdzonego opóźnień), a przez to doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, albowiem jest oczywiste, że pokrzywdzony mając świadomość okoliczności zatajonych przez oskarżonego, zamówień by nie realizował.

Wniosek

Ogólny wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego w całości i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

3.2.

Zarzut z punktu 5 apelacji obrońcy oskarżonego J. P..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut chybiony. Ustosunkowując się do podniesionego zarzutu w pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że Sąd Okręgowy, ustalając datę, w jakiej po stronie oskarżonego J. P. jako Prezesa Zarządu Spółki z o.o. (...) powstał obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w/wym spółki, oparł się na informacjach zawartych w samym wniosku, a zatem na danych pochodzących od oskarżonego, po czym w oparciu o nie dokonał stosownych obliczeń, prawidłowo stosując przepisy prawa upadłościowego oraz ich powszechnie akceptowaną w orzecznictwie wykładnię, zgodnie z którą nawet niewykonywanie wymagalnych zobowiązań wobec jednego wierzyciela nie zwalnia członka zarządu od zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie do niego bowiem należy rozstrzygnięcie o zasadności wniosku (zob. m.in. wyroki NSA: z dnia 5 grudnia 2018 roku, II FSK 1686/18; z dnia 3 grudnia 2020 roku, II FSK 2102/18; z dnia 23 czerwca 2021 roku, III FSK 75/21). Skoro zatem, poczynienie ustaleń co do daty, w jakiej po stronie oskarżonego J. P. powstał obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...), opierało się na informacjach (danych) dołączonych do wniosku, a zatem informacjach nie kwestionowanych przez oskarżonego, to jej ustalenie nie wymagało zaciągnięcia opinii biegłego, albowiem tej zasięga się wówczas, gdy zachodzi potrzeba dokonania ustaleń faktycznych mających na celu ustalenie okoliczności, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 1a prawa upadłościowego, natomiast w przedmiotowej sprawie okoliczności te wynikały wręcz z samych danych dołączonych do wniosku o ogłoszenie upadłości.

Wniosek

Ogólny wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego w całości i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

3.3.

Zarzut z punktu 6 apelacji obrońcy oskarżonego J. P..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut chybiony. Jakkolwiek rzeczywiście, Sąd I instancji nie prowadził rozważań we wskazanym przez apelującego kierunku (czy też kierunkach), to jednak nie stanowi to obrazy przepisów postępowania, prowadzących do błędu w ustaleniach faktycznych, a zatem pozostaje bez wpływu na prawidłowość wydanego rozstrzygnięcia. Zauważyć bowiem w pierwszej kolejności trzeba, że z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd Okręgowy miał w polu widzenia działania oskarżonego, do których odwołuje się apelujący, niemniej trafnie (aczkolwiek nie wprost) dał wyraz temu, że w istocie rzeczy nie tyle zmierzały one do uratowania spółki (...) przed niewypłacalnością, co przede wszystkim miały na celu umożliwienie jej dalszego funkcjonowania na rynku, a zatem przynoszenia dochodu. Wymiernym przykładem tego rodzaju zachowania była pozorna w istocie rzeczy umowa zawarta z A. B., albowiem jak już wyżej wskazano miała ona wyłącznie charakter marketingowy (miała odświeżyć i poprawić wizerunek C. wobec kontrahentów), gdyż obie strony doskonale wiedziały, że A. B. nie posiada środków na oddłużenie C., co zresztą znalazło wyraz w rychło zmienionych warunkach umowy, w których wskazano, że oddłużenie nastąpi z zysków spółki. Zaznaczyć trzeba, że bez znaczenia pozostaje tu fakt, iż umowa ta została zawarta już po zgłoszeniu przez oskarżonego wniosku o ogłoszenie upadłości, albowiem w odniesieniu do omawianego zarzutu chodzi nie o jej wymiar ekonomiczny, lecz nastawienie oskarżonego do podejmowanych działań. Po wtóre wskazać trzeba, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 2016 roku, III KK 225/16 (OSNKW 2017/4/18), istotą przestępstwa z art. 586 k.s.h. jest karalne niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki handlowej w sytuacji, gdy spełnione zostały warunki uzasadniające konieczność dokonania tej czynności. Przepis ten stanowi bowiem, że podlega karze w nim przewidzianej, kto będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki. Przestępstwo z art. 586 k.s.h. można popełnić tylko w sposób umyślny, w zamiarze bezpośrednim albo ewentualnym. Działanie z zamiarem ewentualnym można przypisać sprawcy wówczas, gdy będąc świadomym ujawnienia się przyczyn upadłości, nie dopełnił obowiązku zgłoszenia, licząc na poprawę kondycji finansowej dłużnika i w ryzyko wyjścia z niekorzystnego położenia gospodarczego wkalkulował ewentualność przekroczenia dwutygodniowego (obecnie 30-dniowego) terminu zgłoszenia upadłości. Zatem podejmowanie przez oskarżonego działań, wskazanych przez apelującego, nie eskulpuje go bynajmniej od odpowiedzialności za czyn z art. 586 ksh, lecz co najwyżej uzasadnia przyjęcie, że J. P. dopuścił się jego popełnienia z zamiarem ewentualnym. Z kolei na to, że Sąd I instancji uwzględnił okoliczność, iż oskarżony J. P. przypisanego mu czynu z art. 586 ksh dopuścił się działając z zamiarem ewentualnym, wskazuje uzasadnienie wymiaru kary za ten czyn, w którym Sąd Okręgowy wskazał, że „oskarżony podjął ryzyko kontynuowania działalności gospodarczej bez składania wniosku o ogłoszenie upadłości. Ta okoliczność popełnienia tego przestępstwa wskazywała, że oskarżony nie działał z dużym nasileniem złej woli, lecz zakładał, że być może nie będzie konieczne wnioskowanie o upadłość, czego nie udało się uniknąć”, a zatem okoliczności akcentowane przez obrońcę zostały uwzględnione przez Sąd I instancji przy wymiarze kary za ten czyn.

Wniosek

Ogólny wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego w całości i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

3.4.

Zarzut z punktu 7 apelacji obrońcy oskarżonego J. P..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut chybiony. Sądowi Apelacyjnemu znane jest stanowisko, zgodnie z którym „wypełnienie znamion typu czynu zabronionego określonego w art. 300 § 1 k.k. możliwe jest wyłącznie w czasie, gdy dłużnikowi grozi niewypłacalność lub upadłość, na co wskazuje modalna okoliczność w postaci "w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości". Z tego względu, na podstawie wymienionego przepisu, nie będzie odpowiadał dłużnik, który udaremni lub uszczupli zaspokojenie swojego wierzyciela, zanim jeszcze groziła upadłość lub niewypłacalność, ani też dłużnik, który uczyni to, będąc już niewypłacalnym lub upadłym” (tak m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 28 listopada 2018 roku, II AKa 377/17, Lex nr 2613653). Jednak zapatrywania tego Sąd Apelacyjny orzekający w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela, uznając je za niesłuszne. Stanowisko to opiera się bowiem na wąskiej literalnej wykładni przepisu art. 300 § 1 kk, która jest nie do zaakceptowania, jeżeli wziąć pod uwagę jego przedmiot ochrony. Wskazać bowiem trzeba, że rodzajowym dobrym prawnym jest tutaj uczciwość i rzetelność obrotu gospodarczego w zakresie stosunków ekonomicznych pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem, natomiast indywidualnym dobrem prawnym, chronionym przez wskazany przepis, jest interes wierzyciela. Mając to w polu widzenia wskazać trzeba, że rzeczą wręcz irracjonalną byłoby przyjęcie, że dłużnik dopuszcza się popełnienia przestępstwa z art. 300 § 1 kk wyłącznie wówczas, gdy grozi mu niewypłacalność, zaś przestępstwa nie popełnia, jeżeli realizuje wskazane w tym przepisie czynności sprawcze, będąc już niewypłacalnym. Wszak niewątpliwie, skoro konieczność ochrony interesu wierzyciela zachodzi już w momencie zagrożenia dłużnika niewypłacalnością, to tym bardziej potrzeba takiej ochrony materializuje się w sytuacji jego niewypłacalności. W konsekwencji, wąska, literalna wykładnia, przepisu art. 300 § 1 kk prowadzi do rezultatu, który nie da się pogodzić ze zdrowym rozsądkiem, co pozwala na odstąpienie od niej na rzecz wykładni funkcjonalnej i celowościowej. Ta natomiast skutkuje przyjęciem, że przestępstwa z art. 300 § 1 kk dopuszcza się także dłużnik, który z określonym skutkiem realizuje wskazane w tym przepisie czynności sprawcze, będąc już niewypłacalny. Warto również zwrócić uwagę na pewną niekonsekwencję w treści omawianego przepisu. Stanowi on bowiem, że przestępstwa nim penalizowanego dopuszcza się zarówno dłużnik będący w stanie grożącej mu niewypłacalności, jak i dłużnik będący w stanie grożącej mu upadłości. A skoro tak, to zauważyć trzeba, że stan zagrożenia upadłością rozpoczyna się w czasie, w którym dłużnik zobowiązany jest do zgłoszenia w sądzie upadłościowym wniosku o ogłoszenie upadłości, to natomiast ma miejsce w sytuacji jego niewypłacalności. Zatem przestępstwa z art. 300 § 1 kk dopuszcza się również dłużnik, który realizuje czynności sprawcze będąc już niewypłacalny, co pozostaje w opozycji do stanowiska, na którym apelujący obrońca opiera podniesiony zarzut. W konsekwencji zarzut ten uznać należy za chybiony.

Wniosek

Ogólny wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego w całości i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

3.5.

Zarzuty z punktów 2a, 2b i 2c, apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zważywszy na fakt, iż pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego nie złożył wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Odwoławczego, w niniejszym uzasadnieniu, sporządzonym w szczególności wobec złożenia wniosku o uzasadnienie przez obrońcę oskarżonego J. P., omówione zostaną wyłącznie te zarzuty podniesione w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, które skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku, w sposób wskazany w punkcie 1 wyroku Sądu Odwoławczego.

Mianowicie, jakkolwiek Sąd Apelacyjny nie podzielił zasadności zarzutu podniesionego w punkcie 2a, apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, albowiem wymierzone oskarżonemu J. P. kary jednostkowe nie cechują się rażącą niewspółmiernością w aspekcie rażącej łagodności, to jednak za zasadny uznał zarzut z punktu 2b, wskazanej apelacji. Zgodzić się bowiem trzeba z apelującym, iż przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności na zasadzie absorpcji.

Tutaj, na wstępie wskazać należy, że w świetle dyspozycji art. 85a kk aktualność zachowują dotychczas wypracowane reguły mające zastosowanie w procesie wymierzania kary łącznej, albowiem wpisują się one w „cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego”, a także w „potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa”.

Mając to w polu widzenia zaznaczyć trzeba, że wymierzenie kary łącznej na zasadzie absorpcji może mieć miejsce (analogicznie, jak na zasadzie kumulacji) wyłącznie w wyjątkowych wypadkach. Sytuacja taka może mieć miejsce tylko wówczas, gdy pomiędzy czynami zachodzi ścisły związek przedmiotowo – podmiotowy, bądź w sytuacji, gdy kara orzeczona za określony czyn jest na tyle niska, że może pozostawać bez wymiernego wpływu na wysokość kary łącznej. Taka sytuacja nie ma miejsca w przedmiotowej sprawie. Zauważyć bowiem trzeba, że podlegające połączeniu kary wymierzone zostały za przestępstwa skierowane przeciwko różnym dobrom chronionym prawem, a mianowicie za czyny przeciwko mieniu oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym. Także związek czasowy pomiędzy czynami, za które wymierzono kary jednostkowe, podlegające łączeniu, nie jest ścisły. Nadto wymierzeniu kary łącznej na zasadzie absorpcji sprzeciwia się również to, iż tak ukształtowana kara prowadziłaby de facto do niekaralności oskarżonego J. P. za przypisane mu czyny z art. 586 ksh i art. 300 § 1 kk, których stopień społecznej szkodliwości, już w samej ocenie Sądu I instancji, nie był niski. Zatem wymierzona oskarżonemu kara łączna pozbawienia wolności, winna zostać orzeczona na zasadzie asperacji.

Stąd, Sąd Apelacyjny uchylił rozstrzygnięcie z punktu 4 zaskarżonego wyroku i wymierzył oskarżonemu J. P. nową karę łączną 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności uznając, że kara w tej wysokości jest adekwatna zarówno z punktu widzenia celów zapobiegawczych, jak i celów wychowawczych, które kara ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego, jak również realizuje potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wobec obostrzenia ustawą z dnia 19 czerwca 2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami Covid – 19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem Covid – 19, która weszła w życie z dniem 24 czerwca 2020 roku, granic wymiaru kary łącznej (art. 86 § 1 kk), przy wymiarze kary łącznej zastosowano, powołane w wyroku, przepisy w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 czerwca 2020 roku, jako względniejsze dla sprawcy.

Wobec wymierzenia oskarżonemu J. P. nowej kary łącznej pozbawienia wolności zdezakualizowaniu uległ zarzut z punktu 2c.

Natomiast, z uwagi na dyspozycje art. 69 § 1 kk, konsekwencją uchylenia rozstrzygnięcia z punktu 4 zaskarżonego wyroku i wymierzenia oskarżonemu J. P. nowej kary łącznej pozbawienia wolności w wyżej wskazanej wysokości, było uchylenie rozstrzygnięcia z punktu 5 zaskarżonego wyroku.

Wniosek

Wniosek o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zaostrzenie oskarżonemu J. P. wymierzonych za poszczególne przestępstwa kar pozbawienia wolności i wymierzenie kary bezwzględnego pozbawienia wolności, a następnie wymierzenie zaostrzonej kary łącznej z uwzględnieniem zasady asperacji, w szczególności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek częściowo zasadny, to jest w zakresie i z powodów omówionych wyżej.

3.6.

Zarzut zawarty w apelacji obrońcy oskarżonej B. B..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ustosunkowując się do tego zarzutu oraz argumentacji powołanej w jego uzasadnieniu w pierwszej kolejności wskazać trzeba, że z prawidłowych ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynika, że umowa zawarta przez oskarżonego J. P. z A. B. miała wyłącznie charakter marketingowy, to jest miała odświeżyć i poprawić wizerunek spółki (...) wobec kontrahentów, albowiem obie strony wiedziały, że A. B. nie posiadał środków na oddłużenie spółki (...), co zresztą znalazło wyraz w rychło zmienionych warunkach umowy, w których wskazano, że oddłużenie nastąpi z zysków spółki. Sąd Okręgowy ustalił również, że oskarżona B. B. po formalnym objęciu funkcji Prezesa Zarządu Spółki (...), faktycznie nie zajmowała się sprawami spółki, a jedynie jako prezes zarządu spółki podpisywała wskazane jej dokumenty, trafnie przy tym konstatując, że okoliczność ta w żadnym wypadku nie uwalnia oskarżonej od odpowiedzialności za zarzucone jej czyny, albowiem w pełni świadomie podjęła decyzję o objęciu stanowiska prezesa zarządu spółki i tym samym przyjęła na siebie odpowiedzialność, jaka w szeregu dziedzinach, w tym także w sferze odpowiedzialności karnej, wiązać się może ze sprawowaniem tej funkcji. W tych warunkach twierdzenie obrońcy, iż wycofanie przez oskarżoną B. B. wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a następnie jego nie ponowienie, wynikało z potrzeby wnikliwego zbadania pod kątem biznesowym możliwości sanacji spółki, co wymaga znacznej ilości czasu, przewyższającej okres sprawowania funkcji przez oskarżoną, nie znajduje żadnego oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a wręcz przeciwnie pozostaje wobec niego w opozycji. Jak już bowiem wyżej wskazano, z materiału tego wynika, że cofnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości nie wiązało się z jakąkolwiek wymierną poprawą sytuacji finansowej spółki (...), ani też z istnieniem realnych perspektyw jej sanacji, a wyłącznie wpisywało się w działania mające służyć poprawie wizerunku spółki wobec kontrahentów, poprzez kreowanie wrażenia nowych jej możliwości, które w rzeczywistości nie uległy poprawie.

W dalszej kolejności zauważyć trzeba, że skoro oskarżona B. B.w sposób w pełni świadomy (co wynika z opinii biegłych lekarzy psychiatrów, w której stwierdzono, że oskarżona miała w pełni zachowaną zdolność do rozpoznania znaczenia czynów i pokierowania swoim postępowaniem) ) podejmowała, skądinąd wskazane jej przez inne osoby, czynności jako prezes zarządu spółki, to kwestią irrelewantną dla prawno – karnej oceny jej zachowania pozostaje jej ogólny stan zdrowia, albowiem ten mógłby mieć znaczenie tylko wówczas, gdyby znosił, bądź ograniczał poczytalność oskarżonej w chwili czynów, a taka sytuacja nie miała

Wniosek

Ogólny wniosek apelacji o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez uniewinnienie oskarżonej od popełnienia przypisanych jej czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów omówionych wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżony wyrok poza zmianą wskazaną w punkcie 1 wyroku sądu odwoławczego.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd Apelacyjny utrzymał wyrok we wskazanym zakresie wobec nie podzielenia zasadności zarzutów, podniesionych w apelacjach obrońców oskarżonych J. P. i B. B. przy jednoczesnym nie zachodzeniu w sprawie okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił rozstrzygnięcia z punktu 4 oraz 5 i na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 czerwca 2020 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k. połączył kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu J. P. w punktach 1, 2 i 3 i wymierzył oskarżonemu nową karę łączną 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody, dla których Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w sposób wskazany wyżej zostały omówione w sekcji 3.5.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkty 4 i 5.

Na mocy art. 636 § 1 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt. 4, art. 6 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych, Sąd Apelacyjny zasądził od oskarżonego J. P. na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze oraz opłatę w kwocie 300 złotych za obie instancje.

Natomiast na mocy art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk, z uwagi na sytuację materialną, Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżoną B. B.od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Piotr Filipiak SSA Marek Charuza SSO (del.) Adam Synakiewicz

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego J. P..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Obrońca oskarżonego J. P. zaskarżył wyrok w całości.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonej B. B.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Obrońca oskarżonej B. B.zaskarżył wyrok w całości.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z/s w T..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżył wyrok w części, co do oskarżonego J. P., co do kar jednostkowych, kary łącznej oraz braku orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana