Wyrok z dnia 2020-07-31 sygn. I NSW 280/20

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I NSW 280/20

POSTANOWIENIE

Dnia 31 lipca 2020 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Wiak (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Leszek Bosek
‎SSN Tomasz Demendecki

w sprawie z protestu wyborczego A.Ż.

przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

przy udziale Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej i Prokuratora Generalnego

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w dniu 31 lipca 2020 r.

wyraża opinię, że zarzut jest zasadny, ale pozostaje bez wpływu na wynik wyborów.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 14 lipca 2020 r. A. Ż. (dalej: Wnosząca protest) wniosła do Sądu Najwyższego protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zarzuciła w nim popełnienie przestępstwa określonego w art. 248 pkt 1 k.k. w związku z pozbawieniem jej możliwości skorzystania z gwarantowanego w Konstytucji RP czynnego prawa wyborczego. Naruszenie to, jej zdaniem, miało wpływ na wynik wyborów. Wnosząca protest podniosła, że jako wyborca przebywający podczas pierwszej tury wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za granicą (w F.) zgłosiła drogą elektroniczną zamiar głosowania korespondencyjnego. Do kraju wróciła na drugą turę wyborów. W związku z wyborami korespondencyjnymi konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w P. był zamknięty i nie istniała możliwość odebrania zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów. Również w urzędzie gminy Wnoszącej protest nie udało się uzyskać zaświadczenia do głosowania w Polsce. Wnosząca protest została powiadomiona przez konsulat, że  nie ma możliwości otrzymania powyższego zaświadczenia z uwagi na to, że  pakiet wyborczy został już do niej wysłany. Następnie uzyskała informację, że  może zostać skreślona ze spisu wyborców w F., co gwarantowało jej możliwość głosowania w kraju. W jej opinii, wcześniejsze wprowadzenie jej w błąd przez organ państwowy spowodowało, że została pozbawiona prawa do głosowania, ponieważ nie figurowała już w żadnym spisie wyborców. Powyższe zachowanie wypełniło, zdaniem Wnoszącej protest, znamiona przestępstwa z  art.  248 pkt 1 k.k. oraz doprowadziło do naruszenia przepisu art. 62 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wnosząca protest podniosła, że wskazane przez nią naruszenie miało wpływ na wynik wyborów, gdyż z informacji podawanych przez media wynikało, że problem dotyczący braku możliwości głosowania przez wyborców przebywających w pierwszej turze wyborów za granicą występował na szerszą skalę.

Stanowiska w niniejszej sprawie wnieśli Prokurator Generalny (pismo z  22  lipca 2020 r.) oraz Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej (pismo z  23 lipca 2020 r.). Prokurator Generalny wniósł o pozostawienie protestu bez dalszego biegu z uwagi na nieprzedstawienie dowodów potwierdzających dopuszczenie się przestępstwa ani bliższych okoliczności jego popełnienia. Ponadto Wnosząca protest nie wskazała, jaki wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów miało przedstawione przez nią inkryminowane zachowanie. Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej wskazał, że w związku z wprowadzeniem Wnoszącej protest w błąd, protest jest zasadny, ale nie miał wpływu na wynik wyborów.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 129 ust. 2 Konstytucji RP wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta RP na zasadach określonych w ustawie. Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz.U. poz. 979, dalej jako: u.wyb.2020), protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 3 dni od dnia podania wyniku wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. W zakresie nieuregulowanym w powyższej ustawie, na podstawie art. 1 ust. 2 u.wyb.2020, odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy ogólne, zawarte w ustawie z dnia 5  stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. 2019, poz. 684, dalej jako: k.wyb.).

Z treści art. 321 § 3 k.wyb. wynika, że wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty. Treść zarzutów nie może być dowolna, lecz powinna spełniać kryteria, o których mowa w przepisie art. 82 § 1 k.wyb. Zgodnie z nim, protest może być wniesiony z powodu: 1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub 2) naruszenia przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów. Z treści tego przepisu wynika, że osoba wnosząca protest jest ponadto zobowiązana do wykazania wpływu wystąpienia naruszeń na wynik wyborów. Przedmiotem protestu wyborczego jest bowiem ważność wyboru określonej osoby, a podstawę do jej zakwestionowania mogą stanowić wyraźnie wskazane przestępstwa oraz delikty wyborcze. Ich wystąpienie musi rzutować na przebieg głosowania i ustalanie jego wyników lub ustalanie wyników samych wyborów i być poparte konkretnymi dowodami, znanymi osobie wnoszącej protest, na których opiera ona swoje zarzuty. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną lub niespełniający warunków określonych w art. 321 k.wyb. (art. 322 § 1 k.wyb.).

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 pkt 2 u.wyb.2020, zamiar głosowania korespondencyjnego za granicą wyborca zgłasza konsulowi do 15 dnia przed dniem wyborów. Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego dotyczy również ponownego głosowania (art. 3 ust. 7 u.wyb.2020). Wyborca, na swój pisemny wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów, jest dopisywany do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania na obszarze gminy, w której czasowo przebywa (art. 28 § 1 k.wyb.). W  takim wypadku o dopisaniu lub wpisaniu do spisu wyborców osób, o których mowa w art. 28 k.wyb., niezwłocznie zawiadamia się urząd gminy właściwy ze względu na miejsce ich stałego zamieszkania lub ostatniego zameldowania na pobyt stały, a w przypadku osób stale zamieszkałych za granicą – konsula właściwego ze względu na miejsce ich stałego zamieszkania za granicą (art. 31 k.wyb.). W takim wypadku wyborca jest skreślany z wcześniejszego spisu wyborców, czego wobec osób zamieszkujących za granicą dokonuje właściwy konsul (§ 7 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie spisu wyborców przebywających za granicą, Dz.U. 2017, poz. 1130). Ustawodawca nie ograniczył tego uprawnienia w stosunku do wyborców, którzy zgłosili zamiar głosowania korespondencyjnego, w przypadku gdy przy ponownym głosowaniu złożyli we właściwym terminie wniosek o wpis na listę wyborców w innym miejscu niż odpowiadające adresowi, na który miał zostać przesłany pakiet wyborczy. Jego wysłanie wiąże się z odmową wydania zaświadczenia o prawie do głosowania (art. 3 ust. 8 u.wyb.2020), ale nie pozbawia wyborcy prawa wpisu do spisu wyborców w ramach głosowania osobistego.

Czyn zabroniony stypizowany w przepisie art. 248 pkt 1 k.k. polega na sporządzaniu listy kandydujących lub głosujących, z pominięciem uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego, wyborami organów samorządu terytorialnego lub referendum. Przyjmuje się, że  jego istotą jest sfałszowanie list wyborczych poprzez nierzetelne sporządzanie list osób kandydujących lub głosujących (W. Kozielewicz, Komentarz do art. 248 k.k., w: R. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, Legalis 2020). W niniejszej sprawie uchybienie, które zarzuca Wnosząca protest sprowadza się do wprowadzenia w błąd co do możliwości wpisania się na listę wyborców w kraju, co  z uwagi na upływ terminów, uniemożliwiło Wnoszącej protest skorzystanie z  przysługującego jej czynnego prawa wyborczego. Nie wypełniało ono jednak znamion czynu z art. 248 pkt 1 k.k.

Biorąc pod uwagę treść podniesionego przez Wnoszącą protest zarzutu, należy uznać, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia przepisów dotyczących głosowania. Naruszenie to nie ma jednak wpływu na wynik wyborów. Wnosząca protest nie uprawdopodobniła bowiem takiej okoliczności. Samo powołanie się na informacje zasłyszane w mediach nie może bowiem być uznane za wystarczające. W konsekwencji należy uznać, że nie wykazano, aby stwierdzony przypadek naruszenia prawa wyborczego miał wpływ na ostateczny wynik wyborów, skoro różnica pomiędzy kandydatami wyniosła 422.385 głosów.

Z tych względów, na podstawie art. 323 § 2 k.wyb. w zw. z art. 1 ust. 2 u.wyb.2020, Sąd Najwyższy wyraził opinię jak w sentencji postanowienia.