Wyrok z dnia 2023-02-02 sygn. II AKa 163/22

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Halina Czaban

SSA Jerzy Szczurewski

Protokolant

Elżbieta Niewińska

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 163/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 lipca 2022 roku sygn. akt II K 164/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I

II.

Apelacja obrońcy oskarżonego:

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść poprzez ustalenie, że M. H. działał w zamiarze ewentualnego spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu a tym samym wykluczenie działania oskarżonego w obronie koniecznej.

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, wyrażający się w uznaniu, że w przedmiotowej sprawie zachodzi szczególny wypadek pozwalający na nadzwyczajne złagodzenie kary wobec oskarżonego M. H., a tym samym wymierzenie mu kary 1 roku pozbawienia wolności, czyli poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia wynoszącej 3 lata pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowa ocena okoliczności przedmiotowej sprawy, w szczególności całkowity brak zarówno wyjątkowych okoliczności zdarzenia przemawiających za skorzystaniem z tego dobrodziejstwa, jak i cech sprawcy, które charkateryzowały go w sposób wyjątkowo pozytywny, w tym postawy oskarżonego, który nawet nie przeprosił pokrzywdzonego oraz w żadnej mierze nie nadzwyczajnych jego warunków i właściwości osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia, a już tym bardziej zachowania tuż po popełnieniu przestępstwa, kiedy to był dumny z tego co zrobił, przy jednoczesnym istnieniu okoliczności obciążających, których nie dopatrzył się sąd, a za takie należy przyjąć wskazane jako uzasadnienie do orzeczenia obowiązku probacyjnego popełnienie czynu po spożyciu alkoholu, prowadzą do wniosku przeciwnego - o braku podstaw do zastosowania wobec niego nadzwyczajnego złagodzenia kary.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego:

Zarzut obrońcy jest częściowo zasadny. Nie można bowiem zgodzić się Sądem pierwszej instancji, że oskarżony działał w zamiarze spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszkodzenia ciała. To jednakże, że M. H. nie działał z takim zamiarem nie oznacza jednakże, jak chce tego autor apelacji, że oskarżony działał w warunkach kontratypu obrony koniecznej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje jakichkolwiek przekonujących podstaw do przyjęcia, że oskarżony został zaatakowany przez pokrzywdzonego. Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że pomiędzy mężczyznami doszło jedynie do utarczki słownej i M. H. w zasadzie bez powodu uderzył trzymaną w ręku szklanką w twarz D. K.. Pokrzywdzony kategorycznie twierdził, że w żaden sposób nie uderzył pokrzywdzonego. Depozycje pokrzywdzonego znajdują potwierdzenie w zeznaniach P. Ś. (1). Zeznał on, że widział jak oskarżony wyłonił się z tłumu i nagle uderzył pokrzywdzonego szklanką.

Nie ma żadnych powodów, by odmówić wiarygodności zeznaniom świadków D. K. i P. Ś. (2). Wersja prezentowana przez oskarżonego, potwierdzona przez świadków D. G. i B. D., w kontekście tych dowodów jawi się jako niewiarygodna. Nie można jedynie wykluczyć, że między oskarżonym a pokrzywdzonym doszło do szarpaniny. Okoliczność ta jednakże nie może w żaden sposób wskazywać na działanie oskarżonego w warunkach obrony koniecznej.

Nie można jednakowoż przyjąć, że oskarżony uderzając pokrzywdzonego w twarz szklanką zmierzał bezpośrednio do wyrządzenia ciężkiego uszkodzenia ciała. Należy wziąć pod uwagę, że zdarzenie to miało bardzo dynamiczny przebieg. Zarówno oskarżony, jak i pokrzywdzony znajdowali się pod wpływem alkoholu. Najprawdopodobniej wywiązała się pomiędzy nimi szarpanina. Nie sposób jest w takich okolicznościach przyjąć, że M. H. uderzając pokrzywdzonego godził się na powstanie u niego ciężkiego uszkodzenia ciała – utraty widzenia na jedno oko. Nie można uznać, jak uczynił to Sąd pierwszej instancji, że skutek zamierzony był dalej idący niż osiągnięty. Gdyby oskarżony rzeczywiście miał taki zamiar, to zapewne powtórzyłby uderzenie.

Oczywistym natomiast jest, że uderzenie szklanką w kształcie ośmiokąta z grubym dnem centralnie w twarz może spowodować skutek w postaci utraty widzenia na jedno oko. Oskarżony zadając taki cios powinien był z tym się liczyć, przewidywać taki skutek. Nie oznacza to jednakże, biorąc pod uwagę przebieg zdarzenia, że M. H. godził się na to, że spowoduje u pokrzywdzonego ciężkie uszkodzenia ciała w postaci utraty widzenia na jedno oko. Nie ulega jednocześnie wątpliwości, że oskarżony swoim zachowaniem w pełni świadomie, to jest umyślnie spowodował zagrożenie spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała. Właściwie każde uderzenie narzędziem szklanym w twarz może spowodować taki skutek.

Mając to na względzie zachowanie oskarżonego należy zakwalifikować jednocześnie z dwóch przepisów ustawy: z art. 157 §1 k.k. i z art. 160 §1 k.k. Nie sposób nie wspomnieć, że taką kwalifikację rozważał również Sad Okręgowy.

Odnośnie apelacji prokuratora:

Zgodzić się należy z oskarżycielem, że brak było podstaw do zastosowania wobec oskarżonego dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary. Sąd pierwszej instancji poza niekaralnością oskarżonego oraz prowadzeniem przez niego ustabilizowanego trybu życia nie wskazał żadnych innych okoliczności uzasadniających zastosowanie dyspozycji art. 60 §1 k.k. Rację ma prokurator, że Sąd Okręgowy nie wziął pod uwagę, że bezpośrednio po zdarzeniu oskarżony nie przejął się stanem zdrowia intensywnie krwawiącego i oczekującego na przyjazd pogotowia ratunkowego D. K.. Z zeznań świadków wynika też, że chełpił się tym, co uczynił. Istotne też jest, że nie pojednał się z pokrzywdzonym.

Okoliczności te nie przemawiają za nadzwyczajnym złagodzeniem kary wobec oskarżonego. Nie ma jednakże powodów, aby orzekać wobec niego długoterminową bezwzględną karę pozbawienia wolności. Ważąc, jaką karę należy wymierzyć oskarżonemu w granicach ustawowego zagrożenia popełnionego przez niego przestępstwa, należy jednak wziąć pod uwagę wskazane przez Sąd pierwszej instancji okoliczności łagodzące. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, że pomimo nagannej postawy oskarżonego w czasie popełnienia i bezpośrednio po nim popełnione przez niego przestępstwo miało w jego życiu charakter incydentalny. M. H. w każdym razie nie jest osobą zdemoralizowaną. Aby więcej nie dopuścił się podobnego czynu, wystarczające jest zastosowanie wobec niego kary o charakterze wolnościowym. Karą adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego i stopnia szkodliwości społecznej popełnionego przez niego przestępstwa jest kara jednego roku pozbawienia wolności.

Właściwości i warunki osobiste oskarżonego przemawiają za postawieniem wobec niego dodatniej prognozy kryminologicznej. Tym samym zasadnym jest zastosowanie w stosunku do M. H. dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności. Ponieważ dopuścił się on przestępstwa w stanie nietrzeźwości, celowym jest zobowiązanie go do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu. Z dużą dozą prawdopodobieństwa należy stwierdzić, że oskarżony nie popełniłby przypisanego mu przestępstwa, gdyby nie znajdował się w stanie nietrzeźwości.

Dodać należy, że wobec oskarżonego została orzeczona również nawiązka w niemałej kwocie 50.000 złotych. Pomimo że jest to środek kompensacyjny, będzie on również oddziaływał na oskarżonego wychowawczo i zapobiegawczo.

Wniosek

Apelacja obrońcy oskarżonego:

- o uniewinnienie oskarżonego.

Apelacja prokuratora:

o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 3 lat pozbawienia wolności oraz uchylenie rozstrzygnięcia w przedmiocie środka probacyjnego w pkt II orzeczenia.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odnośnie wniosku obrońcy oskarżonego:

Z uwagi że nia ma jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że oskarżony działał w warunkach obrony koniecznej, nie mógł być uwzględniony wniosek o uniewinnienie oskarżonego.

Odnośnie wniosku prokuratora:

Okoliczności łagodzące dla oskarżonego, jak jego niekaralność oraz ustabilizowany tryb życia sprzeciwały się wymierzeniu wobec niego długoterminowej kary pozbawienia wolności. Należało jedynie zgodzić się z oskarżycielem, że brak było podstaw do zastosowania wobec oskarżonego dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono wyrok w zakresie opisu czynu przypisanego oskarżonemu i jego kwalifikacji prawnej.

Zwięźle o powodach zmiany

Jak wcześniej wyjaśniono, na podstawie zebranych dowodów nie można stwierdzić, że oskarżony działał z zamiarem spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszokdzenia ciała. Tym samym jego zachowanie należało zakwalifikować z art. 157 §1 k.k. w zb. z art. 160 §1 k.k.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O jednej opłacie za obie instancje orzeczono na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.).

Stosownie do treści art. 634 k.p.k. i art. 627 k.p.k. kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa.