Postanowienie z dnia 2001-01-11 sygn. V CKN 1852/00

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V CKN 1852/00

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 11 stycznia 2001 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSN - Zbigniew Strus (spraw.)

Sędziowie:

SN - Stanisław Dąbrowski

SA - Andrzej Niedużak

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2001 r.

na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa A. Ś.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratora Okręgowego w Legnicy

o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie

na skutek kasacji pozwanego

od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

z dnia 10 maja 2000 r., sygn. akt I ACa 309/00

p o s t a n a w i a:

odrzucić kasację.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem z dnia 10 maja 2000 r Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmieniając zaskarżony przez powoda wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy oddalający powództwo zasądził od Skarb Państwa - Prokuratora Okręgowego w Legnicy na rzecz powoda 1000 zł (tytułem zadośćuczynienia za naruszenie godności osobistej powoda) a dalej idące powództwo i apelację oddalił oraz przyznał pełnomocnikowi powoda ustanowionemu przez sąd zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

Rozstrzygnięcie zapadło w sprawie, w której powód domagał się przeproszenia do i zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 15 tys. złotych za naruszenie jego godności polegającego na doprowadzeniu do prokuratora w celu przesłuchania.

Opierając się na ustaleniach dokonanych przez Sąd I. instancji, że nakaz przymusowego doprowadzenia był niedopuszczalny Sąd Apelacyjny uznał, że doszło do naruszenia dobra osobistego powoda. Ze względu na wcześniejsze przeproszenie dokonane przez organ prokuratury i opublikowane, oraz dyskretny sposób doprowadzenia (nieoznakowanym autem przez nieumundurowanych funkcjonariuszy) Sąd uznał sumę 1000 zł za odpowiednią w rozumieniu art. 448 kc.

Kasację od tego wyroku wniósł tylko pozwany zaskarżając w całości wymieniony wyrok i przytoczył jako podstawę naruszenie prawa materialnego art. 24 § 1 w związku z art. 448 kc polegające na błędnej wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu. Skarżący wnosił o zmianę wyroku i oddalenie w całości apelacji powoda.

Odpowiadając na wezwanie Sądu II. instancji o podanie wartości przedmiotu zaskarżenia wskazał je jako kwotę 1000 zł.

Sąd Najwyższy zważył co następuje.

W rozpoznawanej sprawie z mocy art. 6 i 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48 poz. 554) mają zastosowanie przepisy właściwego rozdziału Kodeksu postępowania cywilnego o kasacji w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2000 r. W myśl art. 393 kpc kasacja nie przysługiwała w sprawach o świadczenia, w których wartość przedmiotu zaskarżenia była niższa niż pięć tysięcy złotych.

Mimo, że instytucja kasacji wprowadzona ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego /.../ wzorowana była regulacjach zawartych w kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r., to ograniczenia dopuszczalności nie powtarzały tamtych sformułowań. Według art. 425 § 1 k.p.c. z 1932 r. dopuszczalność kasacji była wyłączona, ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia "w sprawach o roszczenia majątkowe". Zawężenie tego ograniczenia wg art. 393 pkt 1 k.p.c. do "spraw o świadczenia" musi być odczytywane jako zmiana merytoryczna i oznaczać, że niedopuszczalność kasacji przewidziana w art. 393 pkt 1 k.p.c. obejmuje sprawy, których wyróżnikiem nie jest to, iż są to "sprawy o roszczenia majątkowe", ale to, że są to "sprawy o świadczenia".

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że istotną cechą powództw o świadczenie w rozumieniu art. 393 § 1 k.p.c. jest żądanie określonego zachowania się dłużnika. Zachowanie to może polegać na: daniu, czynieniu, nieczynieniu, zaprzestaniu, znoszeniu (dare, facere, non facere, omittere, pati). Wychodząc z tych założeń uznaje się za typowe powództwa o świadczenie - przykładowo - powództwo o zapłatę, powództwa windykacyjne i negatoryjne oraz powództwa o złożenie określonego oświadczenia woli (por. np. orzeczenia z dnia: 19 listopada 1996 r., III CKN 13/96, OSN 1997, z. 4 poz. 42, 18 grudnia 1996 r., I CKN 21/96, Biuletyn SN 1997, nr 2, s. 12, 7 lutego 1997 r., III CKN 24/96, nie publ., 18 lutego 1997 r., I CKN 86/96, nie publ., 19 marca 1997 r., II CKN 36/96, nie publ.).

W literaturze przedmiotu podnoszono, że sprawą o świadczenie w rozumieniu tego przepisu może być tylko sprawa majątkowa, ponieważ określenie wartości przedmiotu zaskarżenia jest możliwe tylko w takich sprawach (art. 19 k.p.c.). W szczególności są to sprawy o roszczenia pieniężne (art. 19 § 1 k.p.c.).

Przedmiot sprawy określa powód, ponieważ wokół jego żądania toczy się proces. Dlatego ocena, czy sprawa ma charakter majątkowy powinna być dokonywana poprzez roszczenie podlegające rozpoznaniu. Odmienny pogląd kwalifikujący sprawy pod kątem ich majątkowego lub innego charakteru w zależności od rodzaju naruszonego prawa (dobra) nie może być aprobowany, ponieważ odrywa konkretną sytuację procesową (dopuszczalność kasacji) od żądania powoda i odpowiadającego mu obowiązku sądu dotyczącego orzekania.

Naruszenie dóbr osobistych stanowi szkodę niemajątkową, wyrządza bowiem szkodę na osobie. Jej naprawienie może przybierać postać niemajątkową (art. 24 § 1 zdanie drugie kc) lub majątkową (zdanie trzecie wymienionego przepisu w zw. z art. 448 kc). W razie zgłoszenia roszczeń majątkowych i niemajątkowych wysokość spornego zadośćuczynienia nie może wpływać na ocenę dopuszczalności kasacji, ponieważ przepisy ograniczające muszą być wykładane ściśle. Jeżeli jednak żądanie niemajątkowe przestało być przedmiotem procesu, sprawa nabrała charakteru wyłącznie majątkowego.

W rozpoznawanej sprawie po uprawomocnieniu się w części wyroku Sądu Apelacyjnego spór dotyczy tylko żądania powoda obejmującego zapłatę świadczenia pieniężnego, co ściśle odpowiada brzmieniu art. 393 pkt 1 kpc.

Ponieważ skarżący określił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 1000 zł., kasacja jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu z mocy art. 393⁸ § 1 w związku z art. 393⁵ kpc.