Postanowienie z dnia 2021-01-28 sygn. I CSK 618/20

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CSK 618/20

POSTANOWIENIE

Dnia 28 stycznia 2021 r.

Postanowienia o wpisie hipoteki przymusowej, którego podstawą jest postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia, nie są postanowieniami co do istoty sprawy w rozumieniu art. 519[1]  § 1 k.p.c., a zatem skarga kasacyjna jest niedopuszczalna. 

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Maria Szulc

w sprawie z wniosku "P." Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego S.A.
‎z siedzibą w W.
‎przy uczestnictwie L. B.
‎o wpis hipoteki przymusowej w księdze wieczystej KW nr (…),
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 stycznia 2021 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
‎z dnia 6 kwietnia 2020 r., sygn. akt V Ca (…),

odrzuca skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

W sprawie o wpis hipoteki przymusowej wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną od zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego w W. oddalającego apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w W..

Zgodnie z art. 519¹ § 1 k.p.c. w postępowaniu nieprocesowym skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń co do istoty sprawy oraz wymienionych w tym przepisie innych postanowień kończących postępowanie w sprawie. Przepis ten ma zastosowanie również do skarg kasacyjnych wnoszonych od orzeczeń wydawanych w postępowaniu wieczystoksięgowym, wobec czego skarga kasacyjna jest też dopuszczalna od postanowień kończących to postępowanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że do kręgu postanowień co do istoty sprawy nie należą postanowienia sądu drugiej instancji wydane w przedmiocie wpisu lub wykreślenia w księdze wieczystej dokonywane w związku z realizacją zabezpieczenia. Stanowisko to uzasadniane jest argumentami, że w takim przypadku wpis pełni tylko rolę zabezpieczającą, lub że postanowienia takiego wpisu nie kładą kresu czynnościom w zakresie uprawnień podmiotowych związanych z ustrojem ksiąg wieczystych lub nie powodują zmiany ujawnionych w księdze wieczystej praw podmiotowych (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2015 r., V CSK 579/14, nie publ., z dnia 14 czerwca 2018 r., V CSK 362/17, nie publ., z dnia 26 listopada 2019 r., V CSK 169/19, nie publ.).

Gdy wpis do księgi wieczystej, którego podstawą jest sądowe postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia służy wykonaniu lub dopełnieniu zabezpieczenia, postępowanie wieczystoksięgowe nie pełni funkcji samodzielnego postępowania nieprocesowego lecz jest elementem stadium wykonawczego postępowania zabezpieczającego i podlega właściwym dla niego zasadom włącznie z kwestią zaskarżalności. Postanowienia o wpisie hipoteki przymusowej, którego podstawą jest postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia nie są postanowieniami co do istoty sprawy w rozumieniu art. 519¹ § 1 k.p.c., a zatem skarga kasacyjna jest niedopuszczalna.

W niniejszej sprawie wnioskodawca domagał się wpisania w dziale IV księgi wieczystej hipoteki przymusowej dołączając do wniosku postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 4 marca 2019 r., sygn. II Co (…) w przedmiocie zabezpieczenia.

Wobec powyższych rozważań skarga kasacyjna jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu na podstawie art. 398⁶ § 3 k.p.c.

Biuletyn Izby Cywilnej SN nr 07-08/2023

Postanowienia o wpisie hipoteki przymusowej, którego podstawą jest postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia, nie są postanowieniami co do istoty sprawy w rozumieniu art. 519[1]  § 1 k.p.c., a zatem skarga kasacyjna jest niedopuszczalna.

(postanowienie z 28 stycznia 2021 r., I CSK 618/20, M. Szulc, OSP 2023, nr 6, poz. 46)

Glosa

Tomasza Czecha, Orzecznictwo Sądów Polskich 2023, nr 6, poz. 46, s. 16

Glosa ma charakter krytyczny.

Autor dostrzegł rozbieżności występujące w orzecznictwie Sądu Najwyższego co do dopuszczalności skarg kasacyjnych w sprawach dotyczących wpisu hipoteki sądowej w księgach wieczystych.

Komentator przeanalizował przepisy postępowania wieczystoksięgowego i doszedł do wniosku, mając na względzie wykładnię systemową, że niezależnie od przedmiotu postępowanie wieczystoksięgowe jest postępowaniem rozpoznawczym, zmierzającym do merytorycznego rozstrzygnięcia i kończącym się orzeczeniem co do istoty sprawy.

Glosator uwypuklił, że w postępowaniu wieczystoksięgowym dotyczącym hipoteki sądowej podstawą wpisu jest postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia, którego wykonanie następuje przez dokonanie wpisu w księdze wieczystej. Doprowadziło to autora do wniosku, że w takim postępowaniu wieczystoksięgowym rozpoznaje się odrębną sprawę cywilną, zatem nie jest ono postępowaniem ubocznym (wpadkowym).

Wskazanej konstatacji nie zmienia fakt, że sąd wieczystoksięgowy jest związany wydanym postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia. Jego czynności nie są ograniczone do formalnej rejestracji obciążenia w rejestrze publicznym.

Komentator zastrzegł, że funkcją hipoteki sądowej jest powstanie zabezpieczenia i zmiany materialnoprawnej dotyczącej obciążonej nieruchomości. Za podważającą spójność systemu prawnego uznał sytuację, w której skarga kasacyjna w odniesieniu do hipoteki sądowej jest niedopuszczalna, ale można ją wnieść w pozostałych przypadkach.

Na zakończenie autor, mając na względzie aspekt celowościowy i analizę funkcjonalną, postulował, aby we wszystkich sprawach dotyczących wpisu hipoteki w księdze wieczystej skarga kasacyjna była dopuszczalna.