Wyrok z dnia 2009-01-13 sygn. II PK 101/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PK 101/08

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska

SSA Maciej Pacuda (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa M.K.

przeciwko Komendzie Miejskiej Policji w S.

o przywrócenie do pracy,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 stycznia 2009 r., skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w S.

z dnia 30 listopada 2007 r., sygn. akt VI Pa (…),

1. oddala skargę kasacyjną,

2) zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2007 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy w S. oddalił powództwo M.K. o przywrócenie do pracy wniesione przeciwko Komendzie Miejskiej Policji w S. oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach. Powódka M. K. była zatrudniona w pozwanej Komendzie Miejskiej Policji w S. w charakterze pracownika cywilnego od dnia 4 października 1995 r. Po wcześniejszym odbyciu aplikacji administracyjnej, w dniu 28 listopada 1995 r. powódka została mianowana urzędnikiem państwowym. Ostatnim stanowiskiem zajmowanym przez powódkę było stanowisko starszego inspektora w zespole wydatków osobowych. Zatrudnienie na tym stanowisku odpowiadało wykształceniu powódki, która ukończyła studia na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu (…) w kierunku finanse i bankowość. W związku ze zmianą w zakresie finansowania wprowadzoną w dniu 1 stycznia 2003 r. pion finansowy pozwanej uległ reorganizacji, a zadania z zakresu wydatków osobowych, wykonywane dotychczas przez powódkę, zostały przejęte przez Komendę Wojewódzką Policji w S. Pracownicy zespołu wydatków osobowych KMP zostali z kolei zatrudnieni w KWP, jednakże Komendant Wojewódzki Policji nie wyraził zgody na przejście powódki do pracy w KWP. W tej sytuacji została ona przeniesiona do nowo powstałej w pozwanej KMP sekcji administracyjno – gospodarczej, nadal w randze starszego inspektora. Do obowiązków powódki należało wówczas m.in. wykonywanie czynności związanych z obsługą interesantów, ustalanie wysokości zaliczek dla jednostek organizacyjnych KMP oraz dokonywanie ich rozliczeń, udzielanie informacji, podpisywanie i wydawanie zaświadczeń oraz kart obiegowych policjantom i pracownikom cywilnym, wykonywanie czynności związanych z przyjmowaniem, skreślaniem oraz przenoszeniem członków Koleżeńskiej Kasy Oszczędnościowo – Pożyczkowej (KKOP), przyjmowanie i kontrolowanie wniosków o pożyczki, sprawdzanie pod względem formalnym i rachunkowym poleceń wyjazdu służbowego oraz należności świadków wzywanych do KMP i podległych jej jednostek policji. W praktyce dużą część obowiązków powódki stanowiło rozliczanie delegacji służbowych kompanii konwojowej, w skład której wchodzili funkcjonariusze policji sądowej, rozliczanie dojazdów funkcjonariuszy do pracy oraz prowadzenia spraw KKOP. Ponadto rozliczeniu przez powódkę podlegały delegacje dla osób biorących udział w szkoleniach. W okresie pracy w sekcji administracyjno – gospodarczej powódka bardzo często korzystała ze zwolnień lekarskich. W tym czasie, w jej zastępstwie obsługą KKOP i rozliczaniem delegacji służbowych zajmowała się inna pracownica sekcji – E. S. Z kolei rozliczanie dojazdów do pracy przejmowała wówczas I. S., także pracownica sekcji. Nieobecności powódki w pracy każdorazowo powodowały konieczność protokolarnego przejmowania jej obowiązków przez innych pracowników. Na podstawie zarządzenia organizacyjnego nr (…)/2006 Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. z dnia 12 lipca 2006 r., zmniejszyła się liczba etatów policyjnych w KMP w S. Etaty te zostały przeniesione do KWP w celu utworzenia tam Wydziału Konwojowego KWP. W związku z tym, rozkazem organizacyjnym Komendanta Miejskiego Policji w S. nr (…)/2006 z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie zmian organizacyjno – etatowych w pozwanej zlikwidowano sekcję policji sądowej, której stan wynosił 149 etatów. Po wyłączeniu z tej liczby 96 etatów i przekazaniu ich do KWP, w pozwanej KMP pozostało 5 etatów, które włączono do istniejących komórek organizacyjnych. Referat ochronny w pełnym stanie etatowym włączono natomiast do sekcji prewencji KMP. Przedstawione zmiany spowodowały, że zmniejszyła się ilość zadań pracowników sekcji administracyjno – gospodarczej, a zwłaszcza powódki. W tej sytuacji naczelnik sekcji E. S. stwierdziła, iż dalsze utrzymywanie stanowiska pracy zajmowanego przez powódkę stało się nieefektywne, wobec czego zawnioskowała o likwidację tego stanowiska. Występując z takim wnioskiem, brała także pod uwagę dotychczasowy przebieg pracy powódki w sekcji, a zwłaszcza dezorganizację pracy wywołaną absencjami powódki. Rozkazem organizacyjnym Komendanta Miejskiego Policji w S. nr (…)/2006 z dnia 9 października 2006 r. w sprawie zmian organizacyjno – etatowych stanowisko starszego inspektora w sekcji administracyjno – gospodarczej zostało zlikwidowane, w konsekwencji czego, w dniu 2 listopada 2006 r. pozwana wypowiedziała powódce umowę o pracę ze skutkiem na dzień 28 lutego 2007 r. Jako przyczynę tej decyzji wskazano reorganizację struktur organizacyjnych KMP w S. polegającą na zlikwidowaniu sekcji policji sądowej i przeniesieniu jej do KWP, a nadto likwidację zajmowanego przez powódkę stanowiska starszego inspektora sekcji administracyjno – gospodarczej stanowiącą efekt zmian struktur organizacyjnych i zaniku zadań związanych z obsługą referatu konwojowego wchodzącego w skład policji sądowej. Po likwidacji stanowiska zajmowanego przez powódkę jej obowiązki na stałe przejęły dwie pracownice, które wcześniej zastępowały ją podczas nieobecności w pracy. W trakcie omawianej reorganizacji, w zatrudniającej powódkę sekcji administracyjno – gospodarczej zatrudniono sprzątaczkę i informatyka, z tym że stanowiska te nie należały do korpusu służby cywilnej, lecz do tzw. normatywu. Ponadto w okresie od lipca 2006 r. do lutego 2007 r. w korpusie służby cywilnej przeprowadzono konkursy na stanowiska: dwóch referentów sekcji kryminalnej na podstawie umowy o zastępstwo oraz specjalisty w zespole prawnym KMP. W tym czasie zatrudniono też sprzątaczkę w wymiarze 3/4 etatu, dwie sekretarki – maszynistki (w sekcji kadr i szkolenia oraz w KP S.), technika w sekcji dochodzeniowo – śledczej i archiwistkę. Również te stanowiska należały do tzw. normatywu.

Wskazując na powyższe ustalenia, Sąd Rejonowy odwołał się do uregulowań zawartych w art. 137 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej oraz w art. 13 ust. 1 pkt 2 i art. 10 ust. 1a i 1b ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych i stwierdził, że czynności podjęte przez pozwaną w stosunku do powódki pozostawały w zgodzie z tymi przepisami. Nie było bowiem wątpliwości co do tego, że u strony pozwanej została przeprowadzona reorganizacja skutkująca likwidacją jednego stanowiska starszego inspektora w sekcji administracyjno – gospodarczej oraz, że pozwana prawidłowo wytypowała powódkę do zwolnienia w ramach tej reorganizacji, gdyż jej absencja chorobowa w ostatnim okresie zatrudnienia była niezwykle wysoka, co powodowało, iż pracodawca miał prawo żywić uzasadnione wątpliwości co do możliwości efektywnego wykorzystania powódki. Sąd I instancji przyjął ponadto, że pozwana wykazała brak możliwości przeniesienia powódki na inne stanowisko, przy czym zdaniem tego Sądu należało brać tutaj pod uwagę wyłącznie stanowiska równorzędne. Tym samym powództwo okazało się nieuzasadnione.

Na koniec Sąd Rejonowy uznał, że pominięcie wnioskowanych przez powódkę zeznań świadka E. Ż. znajdowało uzasadnienie w treści art. 217 § 2 k.p.c., gdyż zeznania te nie miałyby żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2007 r., sygn. akt VI Pa (…) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. oddalił apelację wniesioną przez powódkę M. K. od przedstawionego wyżej wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 27 lipca 2007 r. oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił ustalenia Sądu I instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę prawną. Odnosząc się do zarzutów apelacyjnych, Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności stwierdził, iż nie był uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 k.p.c., ponieważ w pozwanej Komendzie Miejskiej Policji w S. rzeczywiście doszło do reorganizacji, która została przeprowadzona w takim samym trybie, jak utworzenie tejże Komendy. Ponadto, zdaniem Sądu II instancji, powódka nie uzasadniła swego twierdzenia dotyczącego błędu w przyjęciu przez Sąd Rejonowy, iż nie było możliwości przeniesienia powódki na inne równorzędne stanowisko w pozwanej Komendzie lub przeniesienia jej za zgodą do innego urzędu. Co do pierwszej z tych możliwości Sąd Okręgowy uznał, że wywody Sądu I instancji były pełne i poparte rzeczową argumentacją mającą oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. W odniesieniu do możliwości przeniesienia powódki za jej zgodą do innego urzędu Sąd Okręgowy przyjął z kolei, iż Sąd I instancji właściwie wskazał, że nie zostało dowiedzione, aby istniała realna możliwość objęcia przez powódkę stanowisk z niższym wynagrodzeniem oraz niewchodzących w skład korpusu służby cywilnej. Stanowiska te były bowiem albo poniżej kwalifikacji powódki, albo też wymagały wysokich kwalifikacji, których powódka nie posiadała. Z treści pism powódki kierowanych do komendantów policji nie wynikało natomiast, że wyrażała ona wolę objęcia stanowisk z niższym wynagrodzeniem i poza korpusem służby cywilnej, lecz przeciwnie pisma te wskazywały, iż wnioskowała ona o przeniesienie na inne równorzędne stanowisko.

W ocenie Sądu Okręgowego, całkowicie pozbawiony podstaw był także zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 214 k.p.c., skoro zarówno powódka, jak i jej pełnomocnik mogli wnosić o ponowne przesłuchanie świadków. Poza tym nic nie stało na przeszkodzie, aby na rozprawie w dniu 15 marca 2007 r. stawił się pełnomocnik powódki i aktywnie uczestniczył w przesłuchaniu świadków.

Sąd Okręgowy za nieuzasadniony uznał również zarzut bezpodstawnego oddalenia wniosku o przesłuchanie w charakterze świadka E. Ż. W tym zakresie Sąd II instancji stanął na stanowisku, że przedmiotem dowodu są fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie istotne znaczenie dla jej rozstrzygnięcia miał zaś fakt, czy przyczyna wypowiedzenia była prawdziwa i czy istniała możliwość przeniesienia powódki na inne stanowisko. Tymczasem powódka wskazała, że świadek E. Ż. miała zeznawać na okoliczności, które nie dotyczyły spornego okresu, a nadto miała poruszać kwestie nieformalnych uzgodnień z powódką co do objęcia przez nią stanowiska pracy świadka.

W skardze kasacyjnej wniesionej od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30 listopada 2007 r. powódka M. K. działająca za pośrednictwem swego pełnomocnika zaskarżyła ten wyrok w całości i zarzuciła mu:

1) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez niewzięcie z urzędu pod uwagę nieważności postępowania, która w przedmiotowej sprawie wystąpiła, w związku z nieuwzględnieniem przez Sąd Rejonowy wniosków powódki i jej pełnomocnika o odroczenie terminu rozprawy, m.in. w dniu 15 marca 2007 r., pomimo udokumentowania choroby powódki zaświadczeniem lekarskim,

2) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, a to art. 227 k.p.c. w związku z art. 217 § 1 k.p.c., poprzez bezpodstawne przyjęcie, że oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosku dowodowego złożonego przez powódkę o przesłuchanie E. Ż. było w pełni zasadne, albowiem zeznania tego świadka nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż m.in. nie dotyczyły spornego okresu, podczas gdy w rzeczywistości zeznania tego świadka miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ świadek miała zeznawać na okoliczność braku propozycji pozwanego dla powódki odnośnie do możliwości przeniesienia jej na inne stanowisko,

3) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, a to art. 233 k.p.c., wyrażającą się w przekroczeniu przez Sąd Okręgowy za Sądem Rejonowym granicy swobodnej oceny dowodów i bezzasadnym przyjęciu, że przyczyną zwolnienia powódki była reorganizacja pozwanego, podczas gdy z zebranych w sprawie dowodów, w szczególności z zeznań świadków dobitnie wynikało, że główną przyczyną zwolnienia powódki była jej wysoka absencja w pracy wywołana złym stanem zdrowia, a sama reorganizacja była jedynie pretekstem do zwolnienia powódki z pracy, a nadto całkowicie bezpodstawnym przyjęciu, że powódce oferowano inne stanowisko, pomimo braku jakiegokolwiek dokumentu na tę okoliczność.

Wskazując na powyższe zarzuty, powódka domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi właściwemu oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania.

Pozwana Komenda Miejska Policji w S., w pisemnej odpowiedzi na skargę kasacyjną powódki wniosła o odmowę przyjęcia jej do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Na wstępie Sąd Najwyższy zauważył, iż powódka nie sformułowała w swej skardze zarzutów naruszenia prawa materialnego, poprzestając na zarzutach naruszenia przepisów postępowania.

Tak skonstruowana skarga kasacyjna powódki nie miała usprawiedliwionych podstaw.

Sąd Najwyższy uznał za konieczne przypomnieć przede wszystkim, iż przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie był wyrok Sądu Okręgowego w S. z dnia 30 listopada 2007 r., sygn. akt VI Pa (…), wydany w następstwie rozpoznania apelacji, a zatem w skardze kasacyjnej wniesionej od tego wyroku można było podnosić zarzuty przeciwko temu wyrokowi oraz przeciwko postępowaniu przed wymienionym Sądem. Podkreślenia wymagał także fakt, że ze względu na charakter skargi kasacyjnej, która jest środkiem odwoławczym od orzeczeń Sądu drugiej instancji, Sąd Najwyższy nie jest uprawniony do badania w ramach bezpośredniej kontroli instancyjnej, czy postępowanie przed Sądem pierwszej instancji było dotknięte nieważnością. Takie badanie – mające jednak charakter pośredni – byłoby więc możliwe wówczas, gdyby skarżący, w ramach drugiej podstawy z art. 398³ § 1 k.p.c. zarzucił Sądowi odwoławczemu obrazę art. 386 § 2 k.p.c., przez nieuwzględnienie nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 25.11.2004 r., III UK 167/04).

Wprawdzie powódka, formułując pierwszy zarzut kasacyjny, zarzuciła Sądowi drugiej instancji obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 378 § 1 k.p.c. (w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c.), poprzez niewzięcie z urzędu pod uwagę nieważności postępowania, którą miało być dotknięte postępowanie przed Sądem pierwszej instancji, jednakże zarzut ten okazał się nietrafny. Przede wszystkim bowiem nie można było zgodzić się z tym, że Sąd drugiej instancji nie brał pod uwagę podnoszonego już w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 214 § 1 k.p.c. oraz jego ewentualnych skutków. Przeciwnie, jak wynikało z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, Sąd ten ocenił okoliczności nieodroczenia rozprawy wyznaczonej na dzień 15 marca 2007 r. i uznał, w sposób uprawniony odwołując się w tym zakresie do poglądu zaprezentowanego przez Sądu Najwyższy w wyroku z dnia 18.12.2003 r., I PK 117/03, że pozbawienie strony możności obrony swoich praw polega na tym, iż na skutek wadliwego procesowania Sądu nie mogła ona brać i nie brała udziału w postępowaniu lub w jego istotnej części oraz jeżeli skutki tej wadliwości nie mogły być usunięte na następnych rozprawach przed wydaniem w danej instancji wyroku. Skoro zaś zarówno powódka, jak i jej pełnomocnik, mogli wnosić o ponowne przesłuchanie świadków, a także nic nie stało na przeszkodzie, aby na rozprawie w dniu 15 marca 2007 r. stawił się pełnomocnik powódki i aktywnie uczestniczył w przesłuchaniu świadków, to nie było możliwe, aby powódka obecnie (skutecznie) powoływała się na pozbawienie jej możliwości obrony swych praw. Nie miała także racji skarżąca sugerując, iż naruszenie art. 214 § 1 k.p.c. wskutek nieuwzględnienia wniosku o odroczenie rozprawy w każdej sytuacji będzie za sobą pociągać nieważność postępowania oraz, że „linia orzecznicza Sądu Najwyższego w tej kwestii jest niejednolita”. Nawet powołany w skardze kasacyjnej pogląd prawny wynikający z wyroku Sądu Najwyższego z 28.11.1997 r., I CKU 175/97, łączy bowiem nieważność postępowania z przyczyn określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c. tylko z takim naruszeniem art. 214 § 1 k.p.c., które dotyczyło rozprawy, po zamknięciu której doszło do wydania orzeczenia (podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy także w wyroku z 13.05.2005 r., IV CK 620/04 – LEX nr 277089). Generalizując tę kwestię, należy zatem stwierdzić, iż pozbawienie strony możliwości obrony winno być oceniane przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy i nie należy równocześnie wiązać go wyłącznie z sytuacją całkowitego wyłączenia strony od udziału w postępowaniu. Przy analizie, czy doszło do pozbawienia strony możności działania należy najpierw rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie zbadać, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, wreszcie ocenić, czy pomimo zaistnienia tych przesłanek strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych warunków można uznać, że strona została pozbawiona możności działania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 23.06.2004 r., V CK 607/03 – LEX nr 194103 oraz z 28.03.2008 r., V CSK 488/07 – LEX nr 424315).

W ocenie Sądu Najwyższego trafnie przyjął Sąd drugiej instancji, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie doszło do tak rozumianego pozbawienia powódki możności obrony jej praw. Po pierwsze bowiem, nie było „bezspornym” naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 214 § 1 k.p.c., skoro przepis ten wymaga wcześniejszego stwierdzenia nieprawidłowości w doręczeniu wezwania albo nieobecności strony wywołanej nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną Sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, gdy tymczasem powódka, wnioskując o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień 15.03.2007 r., uzasadniła ten wniosek jedynie zaświadczeniem lekarskim (L-4), z którego nie wynikała niemożność jej uczestniczenia w procesie, a nadto zawierało ono wskazanie, iż „chory może chodzić”. Po drugie, powódka była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który wprawdzie nie był obecny na rozprawie w dniu 15.03.2007 r., jednakże w żaden sposób nie usprawiedliwił swej nieobecności, choć bez wątpienia miał taki obowiązek. Po trzecie wreszcie, po 15.03.2007 r. odbyły się jeszcze dwie rozprawy, w których powódka uczestniczyła (w jednej z nich z pełnomocnikiem), nie wskazując jednak potrzeby ponowienia dowodów przeprowadzonych na rozprawie w dniu 15.03.2007 r. W opisanej sytuacji rzeczywiście brak było jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem I instancji doszło do takiego naruszenia przepisów procesowych, które spowodowałoby pozbawienie strony możności obrony jej praw.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów sformułowanych w skardze kasacyjnej, Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że zgodnie z treścią art. 398³ § 3 k.p.c. podstawy skargi kasacyjnej nie mogą stanowić zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Skarga kasacyjna, według aktualnie obowiązującej regulacji, jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym służącym od prawomocnego orzeczenia Sądu drugiej instancji. W ramach rozpatrywania tego środka Sąd Najwyższy kontroluje wyłącznie stosowanie prawa, a nie ustalenia faktyczne. Przyjęcie przez ustawodawcę takiego rozwiązania podyktowane było potrzebą zharmonizowania podstaw kasacyjnych z charakterem postępowania kasacyjnego i zakresem rozpoznania skargi oznaczonym w art. 398¹³ § 2 k.p.c., a także jednoznacznego oznaczenia funkcji Sądu Najwyższego jako Sądu prawa (a nie faktów), sprawującego nadzór nad działalnością sądów powszechnych w zakresie orzekania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 23.09.2005 r., III CSK 13/05 – OSNC 2006 nr 4, poz. 76, czy też wyroki tego Sądu : z 26.05.2006 r., V CSK 97/06 – LEX nr 421049 oraz z 8.01.2008 r., II PK 123/07 – LEX nr 442862). Ponadto, jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w ostatnim z wymienionych wyroków, treść i kompozycja art. 398³ k.p.c. wskazują, że jakkolwiek generalnie dopuszczalne jest oparcie skargi kasacyjnej na podstawie naruszenia przepisów postępowania, to jednak z wyłączeniem zarzutów dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów, choćby naruszenie odnośnych przepisów mogło mieć istotnych wpływ na wynik sprawy.

Jako trzecią podstawę swej skargi kasacyjnej powódka wskazała natomiast art. 233 k.p.c., zarzucając jego rażącą obrazę, wyrażającą się w przekroczeniu przez Sąd Okręgowy, za Sądem Rejonowym, granicy swobodnej oceny dowodów. Tymczasem wyłączenie w powołanym wyżej art. 398³ § 3 k.p.c. z podstaw skargi kasacyjnej zarzutów dotyczących ustalenia faktów i oceny dowodów pozbawia skarżącego możliwości powoływania się na zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24.02.2006 r., II CSK 136/05 – LEX nr 200973). Choć bowiem art. 398³ § 3 k.p.c. nie wskazuje expressis verbis konkretnych przepisów, których naruszenie, w związku z ustalaniem faktów i przeprowadzaniem oceny dowodów, nie może być przedmiotem zarzutów formułowanych w skardze kasacyjnej, to jednak nie ulega wątpliwości, że obejmuje on właśnie art. 233 k.p.c., który określa przecież kryteria oceny wiarygodności dowodów (por. wyroki Sądu Najwyższego z 26.04.2006 r., V CSK 11/06 oraz z 26.05.2006 r., V CSK 97/06). Dlatego nie może on być brany pod uwagę w postępowaniu kasacyjnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8.05.2008 r., sygn. akt V CSK 579/07 – LEX 393889).

Również sfery postępowania dowodowego dotyczą oba przepisy wskazane przez powódkę jako druga podstawa skargi kasacyjnej. Już zatem z tej tylko przyczyny nie mogły być one przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym. Niezależnie od tego Sąd Najwyższy zauważył, iż art. 217 § 1 k.p.c., co jednoznacznie wynika z jego literalnego brzmienia, nie odnosi się do Sądu i nie określa jego uprawnień ani obowiązków. Nie może więc być przez Sąd naruszony. Odnoszące się do postępowania dowodowego obowiązki Sądu określa natomiast między innymi art. 217 § 2 k.p.c. wskazujący, kiedy Sąd może pominąć zgłoszone przez stronę wnioski dowodowe i, a contrario, w jakich sytuacjach wniosków takich pominąć nie może. Nie respektując zasad wskazanych w art. 217 § 2 k.p.c., Sąd narusza ten przepis, co może stanowić zarzut skargi kasacyjnej także po zmianie przepisów w tym zakresie, w wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98). Przepis art. 398³ § 3 k.p.c., jako szczególny, musi być bowiem wykładany ściśle. Powódka nie zarzuciła jednak naruszenia art. 217 § 2 k.p.c., lecz naruszenie art. 217 § 1 k.p.c., co jak wskazano wyżej było bezskuteczne. W tej sytuacji jedynie na marginesie wypada stwierdzić, że przepisy art. 217 k.p.c. dotyczą postępowania dowodowego przed Sądem pierwszej instancji, zaś skarga kasacyjna może zawierać zarzuty odnoszące się jedynie do postępowania przed Sądem drugiej instancji. Oznacza to, że kwestionując zasadność oddalenia przez Sąd odwoławczy wniosku dowodowego skarżący, poza zarzutem naruszenia art. 217 § 2 k.p.c. (który wszak w niniejszej sprawie nie został zgłoszony), powinien zgłosić także zarzut naruszenia art. 381 lub 382 k.p.c., które odnoszą się do postępowania przed Sądem drugiej instancji (por. wyroki Sądu Najwyższego z 3.03.2006 r., II CSK 147/05 oraz z 11.01.2008 r., I PK 184/07). Skarga kasacyjna powódki takich zarzutów jednak nie zawiera, gdyż wskazuje w ramach omawianej podstawy kasacyjnej art. 227 k.p.c. w związku z art. 217 § 1 k.p.c. Pierwszy z wymienionych przepisów także odnosi się zaś do postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Kierując się przedstawionymi wyżej motywami i opierając się na treści art. 398¹⁴ k.p.c., Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną powódki jako niezawierającą uzasadnionych podstaw.

O kosztach pomocy zastępstwa prawnego w postępowaniu kasacyjnym orzeczono na podstawie art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 2, § 11 ust. 1 pkt 1 i § 12 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.