Postanowienie z dnia 2020-02-20 sygn. III CSK 235/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CSK 235/19

POSTANOWIENIE

Dnia 20 lutego 2020 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Pietrzykowski

w sprawie z powództwa A. Ż.
‎przeciwko J. Ż. i E. Ż.
‎o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 20 lutego 2020 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w K.
‎z dnia 2 kwietnia 2019 r., sygn. akt II Ca (…),

1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;

2. zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Zgodnie z art. 398⁹ § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. W niniejszej sprawie pozwany wniósł skargę kasacyjną, a dla uzasadnienia wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania powołał się na występowanie na tle tej sprawy istotnego zagadnienia prawnego, potrzebę wykładni przepisów prawa budzących wątpliwości, a także oczywistą zasadność skargi. Pierwsze i drugie zagadnienie prawne dotyczy tego, czy możliwa jest surogacja, jeśli małżonkowie prowadzą wspólny rachunek bankowy i środki z majątku osobistego jednego z tych małżonków wpłyną na ten rachunek, a po jakimś czasie coś zostanie nabyte, a zapłata zostanie dokonana z tego rachunku. Kwestia jest oczywista - wraz z wpłynięciem środków na rachunek bankowy wspólny, dochodzi do nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny, a zatem z późniejszym zakupem zapłaconym z tego rachunku nie ma bezpośredniego związku. Choćby taka była wola małżonka, surogacja nie zachodzi  (surogacja to zdarzenie faktyczne, obiektywne, a nie wynikające wyłącznie z subiektywnej woli małżonka). Kolejne zagadnienie prawne dotyczy tego, czy możliwe jest rozliczenie między małżonkami wydatków, nakładów i pożyczek z majątku osobistego na majątek wspólny przed podziałem majątku wspólnego. Odpowiedź twierdząca jest oczywista, brak potrzeby wyjaśnienia, a ocena, czy w  konkretnym stanie faktycznym miało to miejsce zależy już do zastosowania prawa w konkretnej sprawie. Jeśli chodzi o potrzebę wykładni przepisów prawa mającą uzasadniać przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, to skarżący wskazuje, że dotyczy ona, po pierwsze, art. 33 pkt 10 k.r.o. co do tego, do jakiej masy majątkowej wchodzi przedmiot nabyty w części za środki z majątku wspólnego, a w części za środki z majątku osobistego. W świetle ustaleń faktycznych, które nie mogą zostać wzruszone w postępowaniu kasacyjnym, problem ten w ogóle na tle tej sprawy nie powstaje, bo do nabycia nieruchomości doszło w całości za środki z majątku wspólnego (osobną kwestią jest nakład z majątku osobistego na majątek wspólny). Po drugie, zdaniem skarżącego, wykładni wymaga art. 39 k.r.o. co do tego, czy zezwolenie sądu na dokonanie czynności prawnej z majątku wspólnego może być wydana tylko ex ante, czy również ex post. Kwestia ta nie powstaje na tle tej sprawy, a uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania w żadnym zakresie nie dowodzi takiego związku. Wreszcie, wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, skarga   nie jest oczywiście uzasadniona, ponieważ lektura zaskarżonego orzeczenia nie dowodzi, aby w sposób oczywiście nieprawidłowy wyłożono albo zastosowano prawo.

W skardze kasacyjnej wniesionej w niniejszej sprawie nie została wykazana żadna z okoliczności wskazanych w art. 398⁹ § 1 k.p.c., dlatego Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania.

Biuletyn Izby Cywilnej SN nr 1-2/2023

teza opublikowana w Transformacjach Prawa Prywatnego

Wraz z  wpłynięciem środków z  majątku osobistego jednego z małżonków na rachunek bankowy wspólny dochodzi do nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny, a zatem z późniejszym zakupem zapłaconym z  tego rachunku nie ma bezpośredniego związku. Choćby taka była wola małżonka, surogacja nie zachodzi (surogacja to zdarzenie faktyczne, obiektywne, a  nie wynikające wyłącznie z subiektywnej woli małżonka).

(postanowienie z 20 lutego 2020 r., III CSK 235/19, K. Pietrzykowski)

Artykuł

Jakuba Biernata, Czy sam wpływ środków pieniężnych pochodzących z  majątku osobistego małżonka na rachunek bankowy prowadzony dla obojga małżonków, których łączy wspólność majątkowa małżeńska, powoduje poszerzenie majątku objętego tą wspólnością? Uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2020 r., III CSK 235/19, Transformacje Prawa Prywatnego 2022, nr 3, s. 5 Artykuł ma charakter krytyczny.

Autor na wstępie zaprezentował tezę, że stanowisko zawarte w uzasadnieniu powołanego wyżej postanowienia – którym odmówiono przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, odnoszące się do skutków prawnych wpływu środków pieniężnych objętych majątkiem osobistym jednego z małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej na rachunek bankowy, którego posiadaczami są oboje małżonkowie i  prowadzące do zawartej w  uzasadnieniu konkluzji, iż wraz z wpłynięciem środków z majątku osobistego jednego z małżonków na rachunek bankowy wspólny dochodzi do nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny – pozbawione jest racji. Komentator rozpoczął ocenę stanowiska wyrażonego w  powołanym postanowieniu od przywołania ogólnych ustaleń nauki prawa dotyczących konsekwencji wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy.

Odnosząc to do stanu faktycznego komentowanego postanowienia, wskazał, że „konsekwencją wpływu środków pieniężnych objętych majątkiem osobistym jednego z małżonków na rachunek bankowy prowadzony dla obojga małżonków jest wyjście ze sfery prawnej małżonka pewnej ilości abstrakcyjnie ujętych jednostek pieniężnych i powstanie przysługującej wspólnie obojgu małżonkom wierzytelności, która podlega reżimowi prawnemu determinowanemu regułami kształtowanymi przez normy prawne dotyczące umowy rachunku bankowego oraz przez jej treść”.

Odmiennie niż skład orzekający w  omawianym postanowieniu za trafne uznał stanowisko, zgodnie z którym wskazana wierzytelność stanowiąca przedmiot majątkowy stanowi element majątku osobistego tego z małżonków, w majątku którego znajdowały się uprzednio środki pieniężne. Następnie wskazał na okoliczności przemawiające za tym stanowiskiem. Podkreślił, że konsekwencją wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy jest w szczególności powstanie wierzytelności o wypłatę środków pieniężnych, a jego skutkiem zatem jedynie określona zmiana sposobu dysponowania przez małżonka środkami pieniężnymi.

Przytoczył też argumentację przemawiającą za stwierdzeniem, że „wierzytelność wynikająca z umowy rachunku bankowego, której powstanie jest konsekwencją wpływu na tenże rachunek środków pieniężnych objętych majątkiem osobistym małżonka, nie może być kwalifikowana jako przedmiot majątkowy nabyty przez oboje małżonków lub przez jednego z nich w rozumieniu art. 31 § 1 zd. 1 k.r.o. ze skutkiem w postaci wejścia w skład majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską”.

Na marginesie autor zauważył, że przyjęte stanowisko nie wyklucza oczywiście, iż omawiany wpływ środków pieniężnych może wiązać się z transferem przedmiotu majątkowego z majątku osobistego małżonka do majątku objętego wspólnością majątkową w sytuacji, w której zaistnieje odpowiednie zdarzenie prawne decydujące o tym transferze.

W konkluzji komentator podniósł, że przyjęcie zasadnego w jego ocenie stanowiska w  omawianej kwestii doprowadziłoby do odmiennego rozstrzygnięcia w  postaci przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zdaniem autora wynikałoby to wówczas chociażby z  wykazania przez skarżącego występowania w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, budzącego zainteresowanie judykatury i nauki prawa, odnoszącego się do „określenia masy majątkowej (mas majątkowych), do której (których) wchodzi przedmiot majątkowy nabyty w  części za środki pochodzące z majątku osobistego małżonka, a w części za środki pochodzące z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, zwłaszcza w  kontekście (…) zasady surogacji składników majątkowych objętych majątkiem osobistym małżonka (zob. art.  33 pkt  10 k.r.o., także w  związku z art. 48 k.r.o.)”.