Postanowienie z dnia 1998-08-20 sygn. III CKU 35/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKU 35/98

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 20 sierpnia 1998 r.

Przewodniczący: Sędzia SN E. Skowrońska-Bocian.

Sędziowie SN: B. Czech (spr.), T. Domińczyk.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 1998 r. na rozprawie, sprawy z wniosku M. D., przy uczestnictwie A. D., E. S. i T. K., o stwierdzenie nabycia spadku, na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 5 marca 1991 r., sprostowanego postanowieniem tegoż Sądu z dnia 31 maja 1993 r., postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 5 III 1991 r., stwierdził, że spadek po A. D. zmarłej w P. 27 IX 1990 r. nabyli na podstawie ustawy: córki M. D. i A. D. po 1/6 części, wnuk T. K. i wnuczka E. S. po 2/6 części, z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne położone w G. i P. dziedziczą: córka M. D. oraz wnukowie T. K. i E. S. po 1/3 części każde z nich.

Następnie Sąd ten postanowieniem z 31.V.1993 r. sprostował "błąd rachunkowy" w powyższym postanowieniu określając inaczej wielkość udziałów w spadku, a mianowicie stwierdził, że spadek dziedziczą córki M. D. i A. D. po 2/6 części, wnuk T. K. i wnuczka E. S. po 1/6 części, z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne dziedziczą: córka M. D. w 2/4 częściach oraz wnukowie T. K. i E. S. po 1/4 części.

Postanowienia powyższe nie zostały zaskarżone w zwykłym trybie i stały się prawomocne.

Minister Sprawiedliwości, na podstawie art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z 1.III.1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych, oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189), złożył z urzędu kasację od powyższego postanowienia z 5.III.1991 r., sprostowanego postanowieniem z 31.V.1993 r., zarzucając rażące naruszenie art. 670 § 2 k.p.c. w zw. z art. 1059 pkt 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym w chwili otwarcia spadku oraz art. 350 § 1 k.p.c. a także naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej, oraz wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Uczestniczka postępowania A. D. wniosła o uwzględnienie kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Minister Sprawiedliwości trafnie zarzucił naruszenie przepisów wymienionych w kasacji oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej.

Dokonane przez Sąd Rejonowy zmiany treści postanowienia ustalającego udziały spadkowe poszczególnych spadkobierców w trybie przewidzianym w art. 350 § 1 k.p.c. - było niedopuszczalne. W trybie tym można sprostować jedynie oczywiste niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe. Sprostowanie takie nie może jednak prowadzić do merytorycznej zmiany orzeczenia, jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Rejonowy z naruszeniem art. 670 § 2 k.p.c. nie zbadał z urzędu, którzy ze spadkobierców odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Wnioskodawczyni M. D. we wniosku podała, że spadkodawczyni zapisała na jej rzecz w gminie gospodarstwo rolne. W tej sytuacji rzeczą Sądu Rejonowego było ustalenie, czy spadkodawczyni A. D. sporządziła testament przewidziany w art. 951 k.c.

Gdyby nawet przyjąć, że taki testament nie został sporządzony, to Sąd nie ustalił w sposób prawidłowy kręgu spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne. Jak wynika bowiem z nadesłanego przez uczestniczkę postępowania Annę D. poświadczonego notarialnie odpisu świadectwa, ukończyła ona 24.VI.1971 r. Szkołę Przysposobienia Rolniczego w G., a więc po myśli art. 1059 pkt 1 k.c., w brzmieniu obowiązującym w chwili otwarcia spadku, posiadała uprawnienia do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Z powyższych względów zaskarżone postanowienie, ustalając błędnie prawo do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, nie tylko w sposób rażący narusza powołane przepisy prawa, lecz również narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej, bowiem prawidłowe stwierdzenie nabycia spadku, w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne, leży w interesie Państwa. Uwzględnieniu kasacji nie sprzeciwia się przeto upływ terminu z art. 421 § 2 k.p.c. w brzmieniu sprzed 1.VII.1996 r.

Dlatego Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 393¹³ § 1 k.p.c. w zw. z art. 422 § 1 k.p.c. w brzmieniu sprzed 1.VII.1996 r. oraz w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 12 ust. 1 ustawy z 1.III.1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach s¹dowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 43, poz. 189) oraz art. 11 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a także art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2, 393¹⁹ i 391 k.p.c.).