Wyrok z dnia 2004-02-17 sygn. I PK 253/03

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PK 253/03

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2004 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Kijowski (przewodniczący)

SSN Katarzyna Gonera

SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)

Protokolant Anna Pęśko

w sprawie z powództwa P. A., J. G., J. Z.

przeciwko "O." Spółce Akcyjnej Oddziałowi Hotel "K." w Z.

o ustalenie,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 lutego 2004 r.,

kasacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 9 stycznia 2003 r., sygn. akt VI Pa [...],

1. oddala kasację

2. zasądza od każdego z powodów na rzecz pozwanego kwoty po 120 zł ( sto dwadzieścia ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2002 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Z. oddalił powództwa P. A., J. G. i J. Z. przeciwko „O.” S.A. Oddziałowi Hotel „K.” w Z. o ustalenie, że ich oświadczenia woli złożone dnia 3 stycznia 2002 r. w przedmiocie rozwiązania umów o pracę za porozumieniem stron z pozwanym jako ich pracodawcą są bezskuteczne, ponieważ zostały złożone pod wpływem groźby i przymusu ze strony pracodawcy. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powodowie zatrudnieni byli u pozwanego w charakterze kelnerów i sprzedawali na własne konto i ze szkodą dla pozwanego przyjęte do magazynu poza ewidencją towary, z pominięciem kas fiskalnych. W pierwszych dniach stycznia 2002 r. z powodami (i innymi pracownikami) przeprowadzono indywidualne rozmowy w oddzielnym, zamykanym na klucz pokoju, po uprzedzeniu o nagrywaniu rozmowy, w trakcie których informowano pracowników o decyzji pracodawcy w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę i jego przyczynach – utracie zaufania do pracownika, proponowano rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron – którego zaakceptowanie pozwoli na uniknięcie wskazania przyczyny rozwiązania umowy w postaci utraty zaufania do pracownika. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron złożył powód J. G., przy czym podpisania porozumienia nie uzależniono od możliwości zawiadamiania prokuratury i urzędu skarbowego. Powód J. Z. podpisał zgodę na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron po konsultacji z żoną. Podobny przebieg miała rozmowa z powodem P. A. z tym, że tej rozmowy nie nagrywano. Następnie ci powodowie złożyli oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych złożonych oświadczeń w sprawie rozwiązania umów o pracę za porozumieniem stron uzasadniając, że złożyli je w wyniku wywierania nacisku i kierowania gróźb o skierowaniu sprawy do prokuratury.

Sąd pierwszej instancji nie dopatrzył się w okolicznościach składania przez powodów oświadczeń o rozwiązaniu umów o pracę za porozumieniem stron gróźb, przymusu, ani niemożliwości konsultowania się z osobami z zewnątrz, jak również uzależniania składania oświadczeń od zawiadamiania prokuratury.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. wyrokiem z dnia 9 stycznia 2003 r. oddalił apelacje powodów od wyroku Sądu Rejonowego, podzielając ustalenia i wnioski Sądu pierwszej instancji. W szczególności podkreślił Sąd Okręgowy, że za groźbę bezprawną nie może być uznane ani uprzedzenie powodów o możliwości skierowania sprawy nadużyć w zakładzie pracy do prokuratury czy urzędu skarbowego, ani też stwierdzenie, że umowa o pracę z powodami zostanie i tak rozwiązana z tym, że w razie nieskorzystania z propozycji pracodawcy nastąpi wypowiedzenie umowy ze wskazaniem przyczyny w postaci utraty zaufania pracodawcy. Ponadto rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron miało nastąpić w terminie zbieżnym z terminem wypowiedzenia, wobec czego powodowie nie mogli się czuć zagrożeni szybką utratą pracy. Tym samym powodowie nie mogą uchylić się od oświadczeń woli o rozwiązaniu umów o pracę za porozumieniem stron.

Kasacja powodów zarzuca wyrokowi Sądu drugiej instancji naruszenie prawa materialnego – art. 87 k.c. w związku z art. 300 k.p. przez niezastosowanie (niewłaściwe zastosowanie) tego przepisu do stanu faktycznego.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Nie zawiera ona zarzutu naruszenia przepisów postępowania, co oznacza, że Sąd Najwyższy związany jest ustaleniami faktycznymi zaakceptowanymi przez Sąd drugiej instancji (art. 393¹¹ § 2 k.p.c.), zaś ustalenia te nie pozwalają na uznanie, że doszło do obrazy przepisu art. 87 k.c., zastosowanego poprzez art. 300 k.p. Nie ulega wątpliwości, że do uprawnień pracodawcy należy podejmowanie decyzji kadrowych, w tym proponowanie nowych warunków pracy i płacy, do zwolnienia z pracy włącznie, a także przyjmowanie określonego trybu rozwiązania stosunku pracy. Uprawnienia takie wynikają z przepisów prawa pracy, wobec czego informowanie pracownika, że może otrzymać wypowiedzenie umowy o pracę z podaniem jako jego przyczyny utraty zaufania do pracownika nie może być uznane za groźbę bezprawną. Powodom zarzucono też działanie na szkodę pracodawcy, przeto wówczas, gdy takie działanie może być zakwalifikowane jako przestępstwo (także przestępstwo skarbowe) zawiadomienie o nim odpowiednich organów jest obowiązkiem każdego obywatela, wynikającym z przepisów kodeksu postępowania karnego (art. 304 § 1 k.p.k.), a więc tym bardziej stanowi prawo pracodawcy i uprzedzenie o możliwości zawiadomienia o takim przestępstwie stosownych organów nie może być ocenione jako groźba bezprawna. „Zagrożenie rozwiązania umowy usprawiedliwione tym, że druga strona umowy nie wykonuje ciążących na niej obowiązków lub wykonuje je nienależycie, nie jest działaniem bezprawnym w rozumieniu art. 87 k.c., stanowi tylko zapowiedź możliwości wykonania uprawnienia kształtującego wynikającego z takiej umowy” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2002 r., II CKN 1076/00, LEX nr 75338). Także w wyrokach z dnia 10 października 2002 r., I PKN 439/01 (Pr. Pracy 2003, nr 4, poz. 37), z dnia 5 sierpnia 1981 r., I PR 52/80 (PiZS 1982/6/57), z dnia 5 stycznia 1983 r., I PR 106/82 (OSNC 1983, nr 9, poz. 137) Sąd Najwyższy konsekwentnie stawał na stanowisku, że poinformowanie pracownika przez przełożonego o negatywnej ocenie jego działania i wskazanie na możliwe konsekwencje prawne nie stanowi bezprawnej groźby w rozumieniu art. 87 k.c. w związku z art. 300 k.p. Bezprawność groźby polega na sprzecznym z prawem działaniu osoby posługującej się groźbą lub na wykorzystaniu działania formalnie zgodnego z prawem do osiągnięcia celu, dla którego prawo to nie przysługuje (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 r., I CKN 1134/99 (OSNC 2003, nr 3, poz. 36).

Z powyższych motywów Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 393¹² k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.