Postanowienie z dnia 2004-01-12 sygn. I PZ 106/03

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZ 106/03

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 12 stycznia 2004 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Teresa Flemming-Kulesza.

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Józef Iwulski (spr.).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Bogdana T. przeciwko Domom Towarowym Spółce Akcyjnej w W. o wynagrodzenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2004 r., zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 16 czerwca 2003 r., oddala zażalenie.

Uzasadnienie

Powód Bogdan T. domagał się zasądzenia od pozwanych Domów Towarowych S.A. w W.:

1) odprawy w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia, określanej na kwotę 68.494 zł, ewentualnie 115.906 zł;

2) wyrównania wynagrodzenia za okres od kwietnia do czerwca 1998 r., określanego na kwotę 38.052,64 zł, ewentualnie 28.202,65 zł oraz

3) odszkodowania (wynagrodzenia) za sześć miesięcy wypowiedzenia, określanego na kwotę 118.572 zł (19.762 zł miesięcznie), ewentualnie po 17.474,21 zł za pierwsze trzy miesiące i po 19.644,90 zł za następne trzy miesiące.

Wyrokiem z dnia 22 marca 2000 r., Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. zasądził na rzecz powoda

1) kwotę 71.102,73 zł tytułem odprawy,

2) sześciokrotnie kwoty po 7.962,48 zł tytułem wynagrodzenia za okres wypowiedzenia oraz

3) oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Wyrok ten zaskarżyły apelacjami obie strony. Powód zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji w części oddalającej powództwo, w tym między innymi w części dotyczącej wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (jego wysokości).

Wyrokiem z dnia 26 października 2000 r., Sąd Apelacyjny:

1) zmienił zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji w punkcie 2 (zasądzenie wynagrodzenia za okres wypowiedzenia) i powództwo oddalił,

2) oddalił w pozostałej części apelację powoda i pozwanego oraz

3) koszty procesu między stronami wzajemnie zniósł.

Ten wyrok kasacją zaskarżył wyłącznie powód, który wyraźnie oznaczył zakres zaskarżenia, w ten sposób, że kasacja dotyczy punktu 1 i 3 oraz punktu 2 w części oddalającej apelację powoda.

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2002 r., Sąd Najwyższy:

1) uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej roszczenia o wynagrodzenie z tytułu zastosowania niewłaściwego okresu wypowiedzenia umowy o pracę (pkt 1) oraz w części orzekającej o kosztach procesu (pkt 3) i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu również rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego oraz

2) oddalił kasację w pozostałej części. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, że "wyrok Sądu Apelacyjnego w części orzekającej o wynagrodzeniu powoda za okres wypowiedzenia (oddalającej to roszczenie) naruszył w sposób oczywisty przepis art. 49 k.p.; ocena ta uzasadniała więc przyjęcie kasacji do rozpoznania, a następnie w wyniku jej rozpoznania - uchylenie zaskarżonego wyroku we wskazanej części i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania". Następnie Sąd Najwyższy przeprowadził rozważania dotyczące zarzutu naruszenia art. 11² oraz art. 80 k.p., a sprowadzającego się do zakwestionowania nie podwyższenia wynagrodzenia powoda po odwołaniu z funkcji członka zarządu, w sytuacji, gdy takie podwyżki otrzymali pozostali członkowie zarządu. Sąd Najwyższy uznał ten zarzut za niezasadny i stwierdził, że w tym zakresie kasacja podlegała oddaleniu.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 października 2002 r., oddalił apelację pozwanego w części dotyczącej roszczenia o wynagrodzenie z tytułu nie zastosowania właściwego okresu wypowiedzenia (pkt I) i zniósł koszty postępowania (pkt II). W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny uznał, że sprawa podlegała rozpoznaniu tylko w części uchylonej przez Sąd Najwyższy, a więc dotyczącej wyłącznie punktu 1 wyroku z dnia 26 października 2000 r., a więc w zakresie zasądzonego przez Sąd pierwszej instancji wynagrodzenia za okres wypowiedzenia w kwotach po 7.962,48 zł miesięcznie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zgłaszane przez powoda żądanie zasądzenia z tego tytułu wyższych kwot nie podlega rozpoznaniu, a wyrok Sądu pierwszej instancji jest w tym zakresie prawidłowy, co powoduje oddalenie apelacji strony pozwanej.

W dniu 8 listopada 2002 r. powód złożył wniosek o uzupełnienie wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o jego apelacji co do pkt 2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 22 marca 2000 r. Zdaniem powoda, Sąd Apelacyjny nie orzekł o jego apelacji w części, w której kwestionował wysokość kwot zasądzonych przez Sąd pierwszej instancji z tytułu wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2003 r., wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosku powoda o uzupełnienie wyroku. Powód złożył zażalenie na to postanowienie, które Sąd Apelacyjny odrzucił postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2003 r. Również na to postanowienie powód złożył zażalenie, które Sąd Apelacyjny uwzględnił na podstawie art. 395 § 2 k.p.c. i uchylił swoje postanowienia z dnia 13 stycznia 2003 r. i z dnia 1 kwietnia 2003 r.

Po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 czerwca 2003 r. wniosku powoda o uzupełnienie wyroku z dnia 28 października 2002 r. Sąd Apelacyjny oddalił ten wniosek. Sąd uznał, że wyrok z dnia 28 października 2002 r. rozstrzyga o wszystkich żądaniach przekazanych do ponownego rozpoznania.

Na to postanowienie powód wniósł zażalenie, w którym zarzucił nieważność postępowania (art. 379 § 4 k.p.c.)"z uwagi na inny skład sądu" oraz przez pozbawienie "powoda jego praw na rozprawie apel." (art. 379 pkt 5 k.p.c.) oraz naruszenie art. 351 § 3 w związku z art. 354 k.p.c., art. 325 k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c., art. 393¹⁷ k.p.c. i w konsekwencji naruszenie prawa materialnego, tj. art. 81 i 49 k.p. oraz rozporządzeń wykonawczych.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Sąd Apelacyjny uznał, że w wyroku z dnia 28 października 2002 r. orzekł o całości żądań powoda w zakresie przekazanym do ponownego rozpoznania. Rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym postanowieniu ma charakter czysto formalny i nie dotyczy w ogóle zasadności merytorycznych żądań powoda. W utrwalonym orzecznictwie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1982 r., I PR 43/82, OSNCP 1983 nr 1, poz. 11; NP 1985 r. nr 6, s. 107 z glosą A. Świderskiej) trafnie przyjmuje się, że formę wyroku przybiera orzeczenie sądu wydane po rozpoznaniu wniosku o uzupełnienie wyroku tylko wówczas, gdy "uzupełnia wyrok", a więc zawiera treść merytoryczną dotyczącą żądań pozwu, bez względu zresztą na to, czy jest to treść dla powoda korzystna (uwzględniająca żądanie pozwu) czy niekorzystna (oddalająca żądanie pozwu). Charakteru takiego nie ma orzeczenie sądu oddalającego wniosek o uzupełnienie wyroku. Takie orzeczenie więc - w myśl art. 354 k.p.c. - powinno przybrać postać postanowienia. Już z tej przyczyny wszystkie zarzuty podniesione przez powoda w zażaleniu są bądź nieadekwatne, bądź bezzasadne. Sąd Apelacyjny nie przystąpił do rozpoznawania apelacji powoda, nie mógł więc naruszyć art. 393¹⁷ k.p.c., a tym bardziej przepisów prawa materialnego. Sąd nie naruszył też art. 378 § 1 k.p.c., gdyż istotę jego rozstrzygnięcia stanowi kwestia formalna. Prawidłowo swemu orzeczeniu nadał formę postanowienia, a więc nie naruszył art. 351 § 3 (przepis ten dotyczy orzeczenia uzupełniającego, a nie oddalenia wniosku o uzupełnienie wyroku) w związku z art. 354 i 325 k.p.c. Zaskarżone postanowienie nie "uzupełnia wyroku", a więc mogło zapaść w innym składzie niż wyrok, którego wniosek dotyczy. Rozprawa została ograniczona do wstępnej kwestii proceduralnej. Nie było więc potrzeby przedstawiania sprawozdania (pisemny wniosek był stronom znany), i udzielania powodowi z urzędu pouczeń. Nie może więc być mowy o pozbawieniu powoda możności obrony jego praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

Tak naprawdę to problem sprowadza się do prawidłowej wykładni i zastosowania art. 351 § 1 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., a więc oceny, czy wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 października 2002 r. orzeka o całości żądania w zakresie przekazanym do ponownego rozpoznania. To zaś zależy od analizy rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego zawartego w wyroku z dnia 24 stycznia 2002 r., I PKN 16/01. Wyrok ten jest zupełny w tym znaczeniu, że z pewnością rozstrzyga o kasacji powoda we wskazanych w niej granicach zaskarżenia. Wyrok Sądu Najwyższego uchyla bowiem zaskarżony wyrok Sądu drugiej instancji we wskazanym zakresie, a w pozostałej części kasację oddala. Inaczej mówiąc, oznacza to, że kasacja została oddalona w zakresie wszystkich jej wniosków, które nie zostały uwzględnione albo że zakres rozpoznania, który nie został objęty uchyleniem, mieści się w części wyroku Sądu Najwyższego oddalającej kasację. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej roszczenia o wynagrodzenie z tytułu zastosowania niewłaściwego okresu wypowiedzenia umowy o pracę i wyraźnie stwierdził, że chodzi o rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 zaskarżonego wyroku. Już z tego wynika, że kasacja powoda została uwzględniona w zakresie dotyczącym zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji zasądzającego na rzecz powoda po 7.962,48 zł miesięcznie tytułem wynagrodzenia za okres wypowiedzenia i oddalenia w tym zakresie powództwa. Kasacja nie została więc uwzględniona w części dotyczącej zawartego w pkt 2 wyroku Sądu drugiej instancji rozstrzygnięcia o oddaleniu apelacji powoda, w której domagał się zasądzenia wyższych kwot z tego tytułu. Oznacza to więc, że kasacja powoda w części dotyczącej jego apelacji nie została uwzględniona (zaskarżony wyrok w tym zakresie nie został uchylony), a więc tego zakresu zaskarżenia dotyczy rozstrzygnięcie o oddaleniu kasacji. Wniosek taki wynika także z analizy uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego, który uznał za trafny zarzut kasacji naruszenia art. 49 k.p. co do zasadności powództwa o wynagrodzenie za okres wypowiedzenia (wadliwości oddalenia powództwa w tym zakresie). Sąd Najwyższy uznał natomiast za bezzasadny zarzut kasacji naruszenia art. 11² oraz art. 80 k.p., a sprowadzający się do zakwestionowania nie podwyższenia wynagrodzenia powoda po odwołaniu z funkcji członka zarządu, w sytuacji, gdy takie podwyżki otrzymali pozostali członkowie zarządu. Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że w tym zakresie kasacja podlegała oddaleniu, a to pośrednio świadczy o uznaniu bezzasadności żądania przez powoda wyższych kwot wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, niż zasądzone wyrokiem Sądu pierwszej instancji.

Oznacza to, że kasacja powoda została oddalona w części zaskarżającej oddalenie jego apelacji i w tym przedmiocie (zawartym w pkt 2) zaskarżony wyrok nie został uchylony, a więc w tym zakresie sprawa nie została przekazana do ponownego rozpoznania. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania tylko w części dotyczącej apelacji strony pozwanej. Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 października 2002 r. orzeka więc o całości żądania w zakresie przekazanym do ponownego rozpoznania, co oznacza, że zaskarżone postanowienie nie narusza art. 351 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Z tych względów zażalenie powoda podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 w związku z art. 393¹⁸ § 3 i art. 397 § 2 k.p.c.