Postanowienie z dnia 1985-03-06 sygn. III CRN 19/85

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 19/85

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 6 marca 1985 r.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Majorowicz.

Sędziowie SN: T. Bukowski, M. Zakrzewska (spraw.).

Protokolant: M. Prusaczyk.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna i Administracyjna po rozpoznaniu w dniu 6 marca 1985 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Anny D. z udziałem Wojciecha D. o zezwolenie na czasowy wyjazd ich córki Dominiki D. za granicę na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Tarnowie z dnia 24 sierpnia 1984 r. sygn. akt I Cr 310/84 postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Sądu Rejonowego w T. z dnia 29 czerwca 1984 r. i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w T. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 29 czerwca 1984 r. Sąd Rejonowy w T. oddalił wniosek Anny D. o zezwolenie na spędzenie przez małoletnią Monikę D. 6-tygodniowych wakacji u krewnych w USA.

Sąd ten ustalił, że rodzice dziecka są rozwiedzeni i nadal pozostają skłóceni wskutek czego kontakt ojca z dzieckiem jest sporadyczny. Ojciec dziecka nie wyraża zgody na czasowy wyjazd córki za granicę natomiast argumenty przytoczone przez wnioskodawczynię wyjazdu nie uzasadniają. Ponieważ nie można wykluczyć, że wnioskodawczyni zamierza pozostać z córką na stałe w USA, Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku.

Na skutek rewizji, złożonej przez wnioskodawczynię Sąd Wojewódzki w T. orzeczeniem z dnia 24 sierpnia 19S4 r. zmienił zaskarżone postanowienie i zezwolił małoletniej Dominice D. na czasowy wyjazd do USA z jej matką Anną D.

Nie badając przesłanek merytorycznych, uzasadniających wyjazd małoletniej. Sąd Wojewódzki oparł się na treści wyroku rozwodowego, którym sąd określił miejsce pobytu małoletniej "przy matce".

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, ten dawał wnioskodawczyni pełną podstawę do skutecznych starań o wyjazd z dzieckiem do USA. Z uwagi na inną praktykę w tym zakresie ze strony władz paszportowych, opartą o przepis rozp. Ministra Spraw Wewnętrznych i Spraw Zagranicznych z dnia 22 V 1967 r., Sąd Wojewódzki zgodnie z orzeczeniem rozwodowym uznał, że istnieje przesłanka do uwzględnienia wniosku i wydania orzeczenia zezwalającego dziecku na wyjazd z matką do USA.

Powyższe orzeczenie zaskarżył Generalny Prokurator Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rewizją nadzwyczajną, w której zarzucając rażące naruszenie art. 58 § 1 k.r.o., art. 97 § 1 i 2 k.r.o. oraz art. 95 § 3 k.r.o. wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie rewizji ewentualnie o uchylenie obu postanowień i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w T. do ponownego rozpoznania.

Zarzuty rewizji sprowadzają się do twierdzenia, że Sąd Wojewódzki błędnie przyjął, jakoby ojciec dziecka nie był uprawniony, z uwagi na treść wyroku rozwodowego, do współdecydowania o zmianie miejsca pobytu dziecka.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzutom rewizji nadzwyczajnej nie można odmówić słuszności.

W wyroku rozwodowym Sąd Rejonowy w T. powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem Dominiką obojgu rodzicom, zamieszkującym w T. i miejsce pobytu dziecka określił "przy matce". Wbrew wyrażonemu w zaskarżony wyroku stanowisku, określenie w ten sposób miejsca pobytu dziecka nie oznacza ograniczenia władzy rodzicielskiej ojca w zakresie współdecydowania o tym, gdzie dziecko powinno faktycznie przebywać oraz w jaki sposób i gdzie ma spędzać wakacje.

W myśl art. 26 k.c. miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania rodzica, wykonującego władzę rodzicielską. Skoro żadnemu z rodziców władza rodzicielska nie została ograniczona, koniecznym stało się określenie, u którego z nich dziecko powinno stale przebywać. Sformułowanie "przy matce" jest zatem równoznaczne ze wskazaniem pochodnego miejsca zamieszkania dziecka i nie może być traktowane, jako ograniczenie władzy rodzicielskiej ojca, uprawnionego do współdecydowania we wszystkich istotnych sprawach dziecka.

Do istotnych spraw dziecka należy między innymi sposób spędzania przez nie wakacji. Jeżeli oboje rodzice mają co do tego odmienne zdania na zasadzie art. 97 § 2 k.r.o. orzeka sąd opiekuńczy. Orzekając na podstawie tego przepisu sądy obu instancji obowiązane były do rozważenia zasadności wniosku z punktu widzenia interesu dziecka, kierując się wyłącznie jego dobrem, a nie egoistycznymi pobudkami rozwiedzionych rodziców.

Powołana w zaskarżonym wyroku uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1971 r., III GZP 69/71 (OSNCP z 1972 r. poz. 49) dotyczy innego stanu faktycznego zarówno co do zakresu władzy rodzicielskiej rodziców, jak i celu wyjazdu dziecka.

Z tezy tej uchwały głoszącej, że wyjazd dziecka za granicę na pobyt stały z rodzicem, któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej wymaga zgody drugiego rodzica, którego władza rodzicielska ograniczona została do nadzoru nad wychowaniem dziecka, nie można wysnuć wniosku, by zgoda taka była zbędna, gdy chodzi o czasowy wyjazd za granicę i gdy władza żadnego z rodziców nie została ograniczona.

Niezależnie od wymogów, wynikających z zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 22 maja 1967 r. w sprawie zasad i trybu postępowania oraz właściwości w sprawach paszportowych (Dz. U. Nr 21, poz. 97) wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy oceni, czy ważne ze stanowiska dobra dziecka przyczyny przemawiają za okresowym jego pobytem za granicą u osób trzecich oraz rozważy, jakie istnieją podstawy do ustalenia, że matka zamierza wyjechać z dzieckiem do USA na pobyt stały i o ile taki zamiar sprzeczny jest z interesem dziecka.

Z tych przyczyn i na zasadzie art. 422 § 2 k.p.c. należało orzec jak w sentencji.