Postanowienie z dnia 1997-03-14 sygn. I CKN 63/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 63/96

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 14 marca 1997 r.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Dąbrowski.

Sędziowie: SN K. Kołakowski, SA H. Pietrzkowski (spraw.).

Sąd Najwyższy Izba Cywilna po rozpoznaniu w dniu 14 marca 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku Gminy Miasta S. z udziałem Władysława K., Emili K. Janusza H., i innych, o rozgraniczenie nieruchomości na skutek kasacji Emilii K. i Władysława K. od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w R. z dnia 27 września 1996 r., postanawia: oddalić kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w R., rozpoznając po raz czwarty sprawę z wniosku, początkowo Skarbu Państwa, a następnie Gminy Miasta S., o rozgraniczenie nieruchomości (wcześniejsze postanowienia o rozgraniczeniu były trzykrotnie uchylone przez Sąd Wojewódzki w R.), postanowieniem z dnia 31 maja 1996 r. ustalił granicę - według linii wyznaczonej i szczegółowo opisanej na mapie rozgraniczeniowej biegłego geodety inż. B. C. z dnia 22 lutego 1996 r. - pomiędzy:

1. z jednej strony działkami nr (…) i nr (…), stanowiącymi własność Gminy Miasta S.,

2. z drugiej strony działkami uczestników postępowania, a mianowicie: działką nr (…), stanowiącą własność Stefanii, Alicji i Ewy R., działką nr 431/6 stanowiącą własność Emilii K. oraz działką nr (…), stanowiącą własność Władysława i Emilii małżonków K.

Sąd Rejonowy dokonując rozgraniczenia działek według stanu prawnego przyjął, iż stan prawny granic przedmiotowych działek ukształtowały dwa zdarzenia prawne: po pierwsze - nabycie w 1961 r. przez małżonków Władysława i Emilię K. własności parceli gruntowej (...), która później zmieniła oznaczenie na działkę (...) i uległa w 1978 r. podziałowi na działki (...) i (...), po drugie - przejście z mocy samego prawa na rzecz Skarbu Państwa własności działki nr (...), co spowodowało zmianę stanu prawnego części nieruchomości nabytej w 1961 r. oraz zmianę przebiegu zachodniej granicy działki nr (...).

Sąd Rejonowy przyjmując opinię biegłych geodetów M. L. oraz B. C. za podstawę orzeczonego rozgraniczenia, ocenił je jako logiczne, spójne i jasno naświetlające stan prawny nieruchomości, będących przedmiotem postępowania.

Sąd Wojewódzki oddalając postanowieniem z dnia 27 września 1996 r. rewizję złożoną przez W. i E. małżonków K. uznał, iż wbrew zarzutom rewizyjnym, ustalenia Sądu Rejonowego nie pozostają w sprzeczności z treścią zebranego w sprawie materiału, a przeprowadzona ocena dowodów, nie narusza dyrektyw, wynikających z art. 233 § 1 k.p.c.

W kasacji od powyższego postanowienia, która oparta jest na obu podstawach kasacyjnych z art. 393¹ k.p.c. uczestnicy postępowania - małżonkowie W. i E. K. - wnosili o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego i przekazanie temu Sądowi sprawy do ponownego rozpoznania.

Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie ma uzasadnionych podstaw.

Wbrew zarzutom skarżących, Sąd Wojewódzki oddalając rewizję od postanowienia Sądu Rejonowego o rozgraniczeniu, nie naruszył ani przepisów postępowania (art. 386 § 6 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c.), ani też przepisów prawa materialnego (art. 153 k.c.).

Przede wszystkim uznać należało, iż Sąd Wojewódzki właściwie ocenił postępowanie przed Sądem Rejonowym jako zgodne ze wskazaniami zawartymi we wcześniejszych postanowieniach uchylających sprawę do ponownego rozpoznania.

Skoro stosownie do tych wskazań zostały przeprowadzone dowody z dokumentów źródłowych dotyczących spornych nieruchomości, a nadto dowody z opinii uzupełniającej biegłego M. L., a także z opinii biegłego B. C., to brak jest uzasadnionych podstaw do twierdzenia, iż postępowanie sądowe przeprowadzone zostało z naruszeniem art. 386 § 6 k.p.c.

Wbrew zarzutom sformułowanym w kasacji, Sąd Wojewódzki również zasadnie uznał, iż dokonana przez sąd I instancji ocena dowodów, w tym zwłaszcza opinii biegłych geodetów, nie narusza art. 233 § 1 k.p.c. Biegli w swych opiniach, odwołując się do dokumentacji źródłowej, przedstawili wnioski, które pozostają w logicznym związku z treścią tych dokumentów i innych przeprowadzonych dowodów. Nie mogły więc budzić żadnych zastrzeżeń.

Nie zasługiwał na uwzględnienie także, powołany w kasacji zarzut naruszenia prawa materialnego (art. 153 k.c.).

Pełnomocnik skarżących uzasadniając tę podstawę kasacyjną podniósł, iż ustalona granica prawna nieruchomości jest "sprzeczna ze stanem na gruncie i mapą ewidencyjną z 1978 r.", a nadto ustalona została bez uwzględnienia "wszelkich okoliczności przy rozgraniczeniu, o jakich mowa w art. 153 k.c.", co w konsekwencji powoduje, że "w wyniku nieprawidłowego ustalenia linii granicznej, uczestnicy postępowania małż. K. tracą pas gruntu".

W związku z tak sformułowanym zarzutem wyjaśnienia wymaga - w stopniu szerszym niż to uczyniły Sądy Wojewódzki i Rejonowy - kwestie dotyczące istoty rozgraniczenia, a zwłaszcza kryteriów rozgraniczenia.

Kryteria rozgraniczenia zawarte w art. 153 k.c. mają zastosowanie w kolejności podanej w tym przepisie.

Jak wynika z tego przepisu i jak już wyjaśnione zostało w judykaturze Sądu Najwyższego, dotyczącej art. 41 pr. rzecz., którego dokładnym odpowiednikiem jest art. 153 k.c., przepis ten przewiduje jako pierwsze kryterium rozgraniczenie stan prawny nieruchomości sąsiadujących, oparty na tytułach własności. Drugim kolejnym kryterium rozgraniczenia, to znaczy kryterium, które będzie miało zastosowanie dopiero w wypadku, gdy stan własności nie da się stwierdzić, jest ostatnie spokojne posiadanie. Gdy nie można stwierdzić ani własności, ani posiadania, dopiero wówczas dokonuje się rozgraniczenia "z uwzględnieniem wszelkich okoliczności" (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 15 X 1963 r. III CR 227/63 opubl. w OSNCP 7-8/64 poz. 162).

Przy ustaleniu granic bierze się pod uwagę nie tylko znaki, ślady graniczne, punkty dowiązania i plany, ale także i dokumenty, które mogą służyć udowodnieniu nowo powstałego stanu prawnego. W postępowaniu rozgraniczeniowym nie jest więc wyłączona możność ustalenia takiego stanu prawnego, który uzasadnia przebieg linii granicznych w miejscach, przez które granice przedtem nie przebiegały. Podstawą rozgraniczenia jest aktualny stan prawny, mianowicie z chwili orzekania, choćby w jego wyniku nastąpiło ustalenie dotychczas nie istniejących granic (por.: Ryszard Czarnecki, Rozgraniczenie nieruchomości, Wyd. Praw., Warszawa 1962 r., str. 71).

Wbrew zarzutom przytoczonym w kasacji, Sąd Wojewódzki akceptując dokonane przez Sąd Rejonowy rozgraniczenie według stanu prawnego, nie naruszył art. 153 k.c. Stan prawny nieruchomości będących przedmiotem rozgraniczenia mógł być i został bowiem stwierdzony. Nieruchomości te powstały z podziału działek ewidencyjnych na podstawie Zarządzenia nr 8/78 Naczelnika Miasta i Gminy w S. z dnia 14 kwietnia 1978 r. w sprawie ustalenia terenów budowlanych w mieście S. i ich podziale na normatywne działki budowlane na osiedlu "R.". Wskutek tego podziału parcela gruntowa (...), będąca od 1961 r. własnością małżonków K., uległa podziałowi na działki (...) i (...), przy czym ta ostatnia działka przeszła na własność Skarbu Państwa z mocy ustawy z dnia 6 lipca 1972 r. o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 27, poz. 192).

Te zdarzenia - co podkreślono w zaskarżonym postanowieniu - zmieniły stan prawny granic nieruchomości. W opiniach biegłych, które odwołują się do tych zdarzeń, wyjaśnione zostało w sposób przekonujący, dlaczego podstawą rozgraniczenia nie może być niesolidnie sporządzona mapa ewidencyjna z 1978 r., na którą powołuje się skarżący.

Z przytoczonych okoliczności wynika zatem, iż zarzuty sformułowane w kasacji są nieuzasadnione, a nadto wynikają z wadliwej interpretacji przepisu art. 153 k.c.

Kasację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw należało więc oddalić na podstawie art. 393¹² k.p.c.