Postanowienie z dnia 2003-07-08 sygn. IV CK 13/03

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CK 13/03

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 8 lipca 2003 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Hubert Wrzeszcz.

Sędziowie SN: Józef Frąckowiak (spr.), Antoni Górski.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Lesława S. i Mirosława S. - wspólników spółki cywilnej "G." przeciwko Stanisławowi B. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 lipca 2003 r. kasacji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 lipca 2002 r., uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 14 lutego 2002 r. w ten sposób, że utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 28 stycznia 1999 r. wydany przez Sąd Rejonowy oraz orzekł o kosztach postępowania. Wspomnianym nakazem zapłaty Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego Stanisława B. solidarnie na rzecz powodów Lesława S. i Mirosława S. wspólników spółki cywilnej "G." kwotę 23.057,58 zł wraz z należnościami ubocznymi i kosztami postępowania. W sprawie tej ustalono, co następuje:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozwany w latach 1997 i 1998 kupował u powodów napoje alkoholowe. Do zawarcia umów na poszczególne partie alkoholu dochodziło z reguły poprzez fakty dokonane. Powodowie dostarczali pozwanemu towar za pomocą własnego transportu i kierowców, a pozwany towar przyjmował wraz z fakturą VAT i płacił wskazaną w niej cenę. Towar był zamawiany przez pozwanego bezpośrednio, ustnie u powodów lub telefonicznie. Spór, jaki powstał pomiędzy stronami, dotyczył tego, czy doszło do zawarcia umów sprzedaży towarów wymienionych w fakturach dołączonych do pozwu. Rozpatrując sprawę, na skutek wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że powodowie nie udowodnili, iż zawarto sporne umowy sprzedaży, gdyż nie przeprowadzili oni skutecznego dowodu na okoliczność, czy pozwany zamawiał towar oraz aby osobiście lub przez pełnomocników przyjął on towar objęty fakturami. Zdaniem Sądu I instancji zeznający w sprawie świadkowie nie potwierdzili bowiem tych faktów. W tej sytuacji, skoro ciężar dowodu zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał w tej sprawie na powodach, Sąd I instancji uchylił nakaz zapłaty i obciążył powodów kosztami postępowania. Apelację od wyroku Sądu I instancji złożyła spółka jawna działająca pod firmą G., w którą przekształciła się spółka cywilna powodów. W apelacji skarżąca zarzuciła naruszenie art. 6 k.c. oraz art. 97 k.c. i art. 249 § 2 k.c. Sąd Apelacyjny uznał za zasadne zarzuty apelacji. Zdaniem Sądu II instancji zgromadzone w sprawie dowody, w szczególności - wbrew odmiennej opinii Sądu Okręgowego - zeznania świadków, potwierdziły fakt zawarcia umowy. Jeżeli zaś pozwany kwestionował, iż podpisane jego nazwiskiem faktury VAT nie zostały podpisane prze niego ani z jego upoważnienia, to zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał właśnie na pozwanym. Skoro zaś w trakcie procesu nie wykazał on skutecznie, czy rzeczywiście nie podpisywał spornych faktur, to biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, uznać należało, że doszło do zawarcia umów na dostawę towarów określonych w fakturach VAT, dołączonych do pozwu, a tym samym pozwany zobowiązany był do zapłaty kwoty objętej nakazem zapłaty.

W kasacji od tego wyroku pozwany, zarzucając naruszenie art. 367 § 1 k.p.c. w związku z art. 386 § 1 i art. 89 § 1 k.p.c., a także obrazę art. 253 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Uzasadniony jest zarzut kasacji sprowadzający się do twierdzenia, że Sąd Apelacyjny, bez żadnej podstawy prawnej przyjął i rozpatrzył apelację podmiotu, który nie był stroną w sprawie i który udzielił pełnomocnictwa do wniesienia apelacji. Powództwo, nakaz zapłaty oraz wyrok Sądu Okręgowego dotyczyły, co jest bezsporne, powodów jako osób fizycznych będących wspólnikami spółki cywilnej. Również poza sporem pozostaje okoliczność, że pełnomocnictwa do wniesienia apelacji udzieliła spółka jawna działająca pod firmą G. Ten podmiot został też oznaczony w apelacji jako strona skarżąca.

Wprawdzie nie ulega wątpliwości, że spółka jawna G. powstała z przekształcenia spółki cywilnej, to wymaga ustalenia, czy wierzytelność dochodzona w niniejszym procesie stała się częścią majątku spółki jawnej. Zgodnie z art. 8 k.s.h. oraz art. 33¹ k.c. spółka jawna jest bowiem odrębnym podmiotem od jej wspólników, w przeciwieństwie do spółki cywilnej, która nie ma własnej podmiotowości i występuje w obrocie, w tym także w procesie, poprzez wspólników takiej spółki. Racje ma więc skarżący, gdy podnosi, iż Sąd Apelacyjny z naruszeniem art. 367 § 1 i 368 § 1 k.p.c. przyjął apelację od podmiotu, który nie występował w sprawie, i zmienił wyrok na jego korzyść bez jakichkolwiek ustaleń, czy podmiot ów, tzn. spółka jawna G., jest materialnie legitymowana do dochodzenia roszenia przysługującego powodom jako wspólnikom spółki cywilnej G.

Nie jest natomiast zasadny, podniesiony w kasacji, zarzut naruszenia art. 253 k.p.c. Sąd Apelacyjny stwierdził bowiem, że jeżeli pozwany kwestionował swój podpis pod fakturami, to na nim, zgodnie z art. 6 k.c., ciążył obowiązek udowodnienia, czy rzeczywiście nie był to jego podpis ani podpis dokonany przez osobę przez niego upoważnioną. Problem sprowadza się więc nie tyle do kwestionowania przez powodów dokumentu prywatnego, pochodzącego od innej osoby niż pozwany co do przesądzenia najpierw, od kogo sporne dokumenty (faktury) pochodzą. Dopiero bowiem po ustaleniu tej zasadniczej kwestii będzie można stwierdzić, od kogo owe dokumenty pochodzą i ewentualnie ocenić, w świetle art. 253 k.p.c., kogo obciąża ciężar dowodu, o którym mowa w tym przepisie.

Biorąc pod uwagę, że niektóre zarzuty kasacji okazały się usprawiedliwione, Sąd Najwyższy, na podstawie art. 393¹³ k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.