Wyrok z dnia 1994-10-13 sygn. I CRN 121/94

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CRN 121/94

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 13 października 1994 r.

Przewodniczący: sędzia SN A. Gola.

Sędziowie SN: H. Ciepła, B. Czech (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora W. Bryndy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Mikołaja K. przeciwko (...) - Spedycja i Transport Międzynarodowy, Spółce z o.o. w P. o zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 16 marca 1994 r. sygn. akt (...)

uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej rewizję powoda co do kwoty 2.217.100 zł z odsetkami oraz wyrok Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 2 grudnia 1993 r. sygn akt (...) w części oddalającej powództwo w tym zakresie i zasądził od pozwanej na rzecz powoda 2.217.120 zł z 60% od dnia 4 marca 1993 r. do dnia 30 kwietnia 1993 r. oraz 54% od dnia 1 maja 1993 r.; zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania rewizyjnego; nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Poznaniu) kwotę 200.000 zł tytułem opłaty od rewizji nadzwyczajnej.

Dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na zmianę tego terminu (art. 455 i 481 § 1 k.c.).

Uzasadnienie

Powód, prowadzący firmę przewozową, dochodzi od pozwanej Spółki skapitalizowanych odsetek w wysokości 14.828.200 zł za opóźnienie w zapłacie kwot wymienionych w fakturach dołączonych do pozwu.

Pozwana początkowo wniosła o oddalenie powództwa, a następnie uznała go do kwoty 6.901.300 zł.

Sąd Rejonowy w Poznaniu zasądził od pozwanej na rzecz powoda 6.901.300 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 marca 1994 r. oraz połowę poniesionych przez niego kosztów procesu, oddalił powództwo w pozostałej części, orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, że strony w umowie przyjęły trzydziestodniowy termin płatności, liczony od doręczenia faktury pozwanej. Oddalona część powództwa obejmuje m.in. odsetki od kwot z faktur nr 131/5/92 (1.102.700 zł) i nr 163/6/92 (1.114.400 zł). Zdaniem Sądu Rejonowego, odsetki od tych kwot się nie należą, albowiem pozwana zakwestionowała wysokość tych kwot i w związku z tym stały się one wymagalne dopiero "od dnia ich ustalenia".

Rewizję powoda od tego wyroku Sąd Wojewódzki w Poznaniu oddalił wyrokiem z dnia 16 marca 1994 r.

Minister Sprawiedliwości, na skutek podania powoda, złożył rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego, zarzucając rażące naruszenie art. 481 § 1 k.c. oraz wnosząc o uchylenie tego wyroku w części oddalającej rewizję powoda co do kwoty 2 217 100 zł. a także o uchylenie wymienionego wyroku Sądu Rejonowego w części oddalającej powództwo o tę kwotę i zasądzenie jej z ustawowymi odsetkami od pozwanej na rzecz powoda wraz z kosztami postępowania.

 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Minister Sprawiedliwości trafnie zarzucił rażące naruszenie art. 481 § 1 k.c. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki za opóźnienie należą się przeto zarówno bez względu na szkodę poniesioną przez wierzyciela, jak i zawinienie okoliczności opóźnienia przez dłużnika. W rzeczywistości odsetki te pełnią różne funkcje, w szczególności zaś funkcję kompensacyjną oraz - środka nacisku na dłużnika w kierunku terminowego spełnienia świadczenia pieniężnego. W okresie panującej inflacji na plan pierwszy wysuwa się jednak funkcja kompensacyjna, albowiem każde opóźnienie wykonania zobowiązania pieniężnego oznacza szkodę poniesioną przez wierzyciela. Przemawia to stanowczo przeciw odsuwaniu terminu, od którego dłużnik powinien płacić odsetki. Termin ten jest terminem spełnienia świadczenia. Określa się go według zasad z art. 455 k.c. Dłużnik popada przeto w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne (jeśli świadczenie to - rzecz oczywista - istotnie należy się wierzycielowi), także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na zmianę tego terminu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1977 r. II CR 63/77, PUG 1977, nr 8-9, s. 229-230). W przeciwnym razie doszłoby do niedopuszczalnego kredytowania dłużnika kosztem wierzyciela, i to wbrew woli tego ostatniego.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy i uznanych za prawidłowe przez Sąd Wojewódzki, a także nie kwestionowanych w rewizji nadzwyczajnej wynika, że strony uzgodniły, że pozwana ma obowiązek spełnić świadczenie w ciągu 30 dni po doręczeniu jej faktury. Oznaczyły zatem termin spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.), po upływie którego należą się powodowi odsetki za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.). Okoliczność, że pozwana kwestionowała kwoty wymienione w fakturach nr 131/5/92 i nr 163/6/92, nie ma znaczenia, skoro strony nie zawarły w tym przedmiocie ugody, pozwana zaś zapłaciła kwoty wynikające z tych faktur, ale uczyniła to za opóźnieniem liczonym od upływu trzydziestego dnia od doręczenia faktur.

Dlatego powodowi należą się odsetki ustawowe od kwot wymienionych w tych fakturach. Ich wysokość, nie kwestionowana przez strony, wynosi 2 217 100 zł, od tych odsetek zaś powodowi przysługują odsetki ustawowe od daty wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie (art. 482 § 1 k.c.), tj. od dnia 4 marca 1993 r., w wysokości wynikającej z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 marca 1989 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych i maksymalnych (Dz. U. Nr 16, poz. 84), w brzmieniu obowiązującym w okresie, którego dotyczy rozpoznawana sprawa (Dz. U. z 1992 r. Nr 60, poz. 304 i z 1993 r. Nr 33, poz. 148).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Najwyższy oparł na zasadzie ich rozdziału (art. 100 k.p.c.), skoro powód utrzymał się jedynie z częścią roszczenia, zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji.

Z powyższych przyczyn i zasad Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 422 § 1 k.p.c. w zw. z art. 479²⁷ § 1 k.p.c.).