Orzeczenie z dnia 1955-03-15 sygn. II CR 1449/54

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 1449/54

Orzeczenie Sądu Najwyższego

z dnia 15 marca 1955 r.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Leonarda G. przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności o 1.790 zł 90 gr, po rozpoznaniu rewizji pozwanej od wyroku Sądu Powiatowego w Szczecinie z dnia 14 czerwca 1954 r.,

zaskarżony wyrok zmienił w ten sposób, że powództwo oddalił.

Uzasadnienie

Według treści pisma pozwanej z dnia 21 listopada 1951 r. powód został przyjęty do pracy na trzymiesięczny okres próbny, a po upływie tego okresu na czas nieokreślony, o ile w okresie próbnym umowa o pracę nie zostanie rozwiązana. Dalszym pismem z dnia 12 stycznia 1952 r. pozwana wymówiła powodowi pracę z dniem 15 stycznia z tym, że stosunek "służbowy" zostanie rozwiązany w dniu 29 lutego 1952 r. Powód stoi na stanowisku, że mocą treści tych dwóch pism stosunek pracy przedłużył się na czas nieokreślony, że ponadto także jako inwalida wojenny nie mógł być zwolniony z pracy, a ponieważ pozwana poza dzień 29 lutego 1952 r. nie dopuściła go do pracy, żąda na podstawie art. 39 rozporządzenia z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę pracowników umysłowych wynagrodzenia za trzy miesiące w sumie 1.790 zł 70 gr. Sąd Powiatowy powództwo zasądził. Na skutek rewizji pozwanej wyrok ten uległ uchyleniu i sprawa odesłaniu do Sądu pierwszej instancji. Po dalszej rozprawie Sąd Powiatowy uznał powództwo za uzasadnione, a z uwagi na zaspokojenie powoda przez pozwanego postępowanie wyrokiem umorzył.

Od tego wyroku pozwana wniosła rewizję z wnioskiem o jego zmianę ewentualnie o jego uchylenie i odesłanie sprawy do Sądu pierwszej instancji.

Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu następujące pytanie prawne budzące poważne wątpliwości:

"Czy zmianę orzeczenia umarzającego postępowanie na skutek wykonania wyroku uchylonego, na orzeczenie zasądzające zgodnie z żądaniem pozwu, należy uważać za reformatio in peius w wypadku zaskarżenia orzeczenia umarzającego postępowanie tylko przez stronę pozwaną?"

Prokurator Generalny wniósł o udzielenie na to pytanie odpowiedzi w tym sensie, że sąd rewizyjny może nadać w tym wypadku sentencji orzeczenia właściwe brzmienie przez zastąpienie jej orzeczeniem o samym żądaniu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jak wynika z art. 361 k.p.c., sąd umarza postępowanie, jeżeli wydanie wyroku stało się zbędne. W wypadku gdy pozwany zaspokoi w toku procesu powoda, a ten nie podtrzymuje powództwa, to wydanie wyroku staje się zbędne wówczas, gdy pozwany dokonał świadczenia z wolą zaspokojenia powoda co do dochodzonego roszczenia. Jeżeli jednak pozwany płacił, aby uniknąć egzekucji, i przeczył w dalszym ciągu zasadności żądania powoda, to wydanie wyroku bynajmniej jeszcze nie stało się zbędne, gdyż wówczas istnieje w dalszym ciągu pomiędzy stronami spór o zasadność roszczenia, który sąd powinien rozstrzygnąć. Sąd rozstrzyga w tym wypadku, czy niepodtrzymanie żądania przez powoda, a więc czy jego żądanie samo jest uzasadnione, a jeżeli dojdzie do wniosku negatywnego, powinien rozstrzygnąć spór w taki sposób, jak gdyby żądanie pozwu w dalszym ciągu było w mocy, a powództwo było bezzasadne, czyli że sąd w tym wypadku powództwo oddala. Jeżeli natomiast sąd dojdzie do wniosku, że powództwo jest zasadne i powód słusznie zaliczył otrzymane świadczenie na swe zaspokojenie, to ponieważ tym samym roszczenie jego wygasło, niepodtrzymanie żądania jest usprawiedliwione, gdyż podtrzymując w dalszym ciągu swój wniosek powód musiałby ulec z swym żądaniem. Wówczas dla braku żądania sąd nie może o nim orzekać i na podstawie art. 361 § 1 k.p.c. postępowanie umarza. Sąd Powiatowy uznał roszczenie powoda z przyczyn merytorycznych za uzasadnione. Dlatego orzeczenie jego zgodne jest z ustawą, z tym tylko zastrzeżeniem, że orzeczenie o umorzeniu zapada w myśl art. 326 i 360 k.p.c. w postaci postanowienia, a nie wyroku.

Orzeczenie umarzające postępowanie kończy postępowanie i dlatego co do dopuszczalności zaskarżenia go rewizją nie zachodzą żadne wątpliwości. Zarzuty zaś, które pozwany ponosi w swej rewizji, są uzasadnione (...).

Bezskutecznie opiera powód również swe żądanie na przywilejach, które ustawa łączy z inwalidztwem wojennym. Ograniczenie bowiem prawa do rozwiązania pracy, o którym traktuje art. 62 ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim z dnia 17 marca 1932 r. (Dz. U. z 1945 r. Nr 22, poz. 131), dotyczy tylko tych pracowników, którzy zostali przyjęci do pracy w trybie dotyczącym dopełnienia obowiązku do zatrudnienia inwalidów na podstawie powyższej ustawy. Powód jednak sam twierdzi, że podjął pracę u pozwanego na skutek dobrowolnie zawartej z nim umowy.

Ponieważ w powyższych okolicznościach umorzenie postępowania jest nieuzasadnione, albowiem należało powództwo oddalić, zaskarżony wyrok nie może być utrzymany w mocy. Skoro zaś zachodzą przesłanki uzasadniające orzeczenie w sprawie samej, należało zgodnie z art. 386 k.p.c. orzec jak w sentencji.

OSNCK 1956 r., Nr 1, poz. 12