Postanowienie z dnia 2014-03-07 sygn. III Cz 1392/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 7 marca 2014 r. sygn. akt III Cz 1392/13

Skład orzekający: SSO Leszek Jantowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSO Przemysław Jasinkiewicz, SSO Krzysztof Gajewski

Teza: Art. 950 zd. 1 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U., Nr 233, poz. 1381) nie dawał gwarancji stronie postępowania, że dowie się ona o początku biegu terminu wniesienia skargi, czyli o zakończeniu opisu i oszacowania. Stwierdzenie niekonstytucyjności tego przepisu (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 stycznia 2013 r., SK 18/11) spowodowało, że termin do wniesienia skargi dla osoby zawiadomionej o terminie opisu i oszacowania, ale nieobecnej przy dokonywaniu tej czynności mógł rozpocząć bieg dopiero od dnia zawiadomienia jej o ukończeniu opisu i oszacowania.

Uzasadnienie                                                                                     

Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy w M. odrzucił skargę dłużnika Ł. D. na czynność Komornika Sądowego w postaci opisu i oszacowania nieruchomości z dnia 7 stycznia 2013 r. dotyczącego nieruchomości zabudowanej położonej w R., składającej się z dwóch działek, dla której Sąd Rejonowy w M. prowadzi księgi wieczyste KW nr […] oraz KW nr […].

W uzasadnieniu wskazał, że skarga wniesiona w dniu 21 stycznia 2013 r. jest spóźniona. Postępowanie egzekucyjne dotyczące wyżej wskazanych nieruchomości wszczęte zostało w dniu 18 sierpnia 2010 r. Obowiązujące w tym czasie przepisy: art. 767 § 4 k.p.c. w zw. z art. 950 k.p.c. – w brzmieniu sprzed 3 maja 2012 r. – przewidywały, że skargę na opis i oszacowanie nieruchomości wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od daty ukończenia czynności. Dopiero nowelizacja art. 950 k.p.c. dokonana ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadziła na zasadzie wyjątku dwutygodniowy termin do wniesienia skargi na opis i oszacowanie nieruchomości. Zmiana ta weszła w życie z dniem 3 maja 2012 r. Zgodnie z art. 9 ustawy nowelizującej, jej przepisy stosuje się do postępowań wszczętych po dniu jej wejścia w życie, z zastrzeżeniem ust. 2–7, które jednak nie dotyczą art. 950 k.p.c.

Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał art. 767³ k.p.c.

Na powyższe postanowienie zażalenie wnieśli dłużnicy, Ł. D. i J. D., zaskarżając je w całości. Domagali się uchylenia zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu wskazali, że przyjęte przez Sąd pierwszej instancji stanowisko jest wadliwe. Nawet bowiem gdyby przyjąć argumentację przytoczoną w uzasadnieniu, to należy wskazać, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 22 stycznia 2013 r. stwierdził, iż art. 950 zd. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. zmieniającej Kodeks postępowania cywilnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W ocenie skarżących podstawa prawna, na którą powołuje się Sąd, przestała obowiązywać w wyniku wyżej wskazanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Dodatkowo skarżący podnieśli, iż w protokole opisu i oszacowania Komornik zawarł pouczenie o dwutygodniowym terminie na wniesienie skargi na opis i oszacowanie. W dniu dokonania czynności obowiązywał już przepis art. 950 k.p.c. przewidujący dwutygodniowy termin na zaskarżenie opisu i oszacowania liczony od dnia jego ukończenia. Pouczenie to wprowadziło w błąd zarówno stronę, jak i pełnomocnika.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie było częściowo uzasadnione.

Zgodnie z art. 950 k.p.c. w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 113 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233 z 2011 r., poz. 1381 ze zm.) obowiązującym od 3 maja 2012 r., „termin zaskarżenia opisu i oszacowania wynosi dwa tygodnie i liczy się od dnia jego ukończenia. Jeżeli opis i oszacowanie nie zostały ukończone w terminie podanym w zawiadomieniu, termin do zaskarżenia liczy się od dnia doręczenia uczestnikowi zawiadomienia, o którym mowa w art. 945 § 4, a dla uczestników, którym nie doręczono zawiadomienia, od dnia obwieszczenia o ukończeniu. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie”. Trafnie także zauważył Sąd Rejonowy, że przepis art. 950 k.p.c. w powyższym brzmieniu ma zastosowanie do postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie cytowanej nowelizacji, tj. po dniu 3 maja 2012 r. Wynika to z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Prawidłowo wskazał Sąd pierwszej instancji, że wśród przepisów wymienionych w art. 9 ust. 2–7 nowelizacji obowiązujących od dnia wejścia w życie ustawy brak jest przepisu art. 950 k.p.c.

W poprzednim brzmieniu art. 950 k.p.c. stanowił: „Termin do zaskarżenia opisu i oszacowania liczy się od dnia jego ukończenia. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie”.

Niemniej jednak słusznie skarżący wskazali, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 22 stycznia 2013 r. (SK 18/11) uznał, iż art. 950 zd. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W obecnym stanie prawnym początek biegu terminu złożenia skargi liczy się od ukończenia opisu i oszacowania. W związku z tym nie ma potrzeby powiadamiania uczestników postępowania egzekucyjnego o ukończeniu opisu i oszacowania. Jeśli komornik prawidłowo zawiadomił ich o terminie tych czynności, to dla uczestników nieobecnych przy opisie i oszacowaniu termin złożenia skargi rozpoczyna się od chwili podpisania przez komornika protokołu opisu i oszacowania nieruchomości. Jeżeli opis i oszacowanie nie zostały ukończone w terminie podanym w zawiadomieniu, komornik o ukończeniu opisu i oszacowania ma zawiadomić znanych mu uczestników i dokonać obwieszczenia na podstawie art. 945 § 2 k.p.c. To wskazuje na początek biegu terminu wniesienia środka zaskarżenia (por. uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 stycznia 2013 r.).

Jednakże art. 950 zd. 1 k.p.c. w poprzednim brzmieniu nie dawał gwarancji stronie postępowania, że dowie się ona o początku biegu terminu wniesienia skargi, czyli o zakończeniu opisu i oszacowania. Stwierdzenie niekonstytucyjności tego przepisu spowodowało, że termin do wniesienia skargi dla osoby zawiadomionej o terminie opisu i oszacowania, ale nieobecnej na tej czynności, mógł rozpocząć bieg dopiero od dnia zawiadomienia jej o ukończeniu opisu i oszacowania.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, wskazać należało, że z protokołu opisu i oszacowania z dnia 7 stycznia 2013 r. wynika, iż stawił się na tę czynność dłużnik Ł. D. ze swoim pełnomocnikiem i pełnomocnik otrzymał odpis protokołu opisu i oszacowania (k. 86–87 akt Km […]). Nieobecna w trakcie czynności była dłużniczka J. D. Skoro tak, to dla rozpoczęcia biegu terminu do zaskarżenia czynności koniecznym było odrębne zawiadomienie dłużnika J. D. o zakończonym opisie i oszacowaniu. Z protokołu wynika bowiem, że pełnomocnik stawił się wyłącznie w imieniu dłużnika Ł. D., a nie J. D. W aktach sprawy brak jest powiadomienia J. D. o zakończeniu opisu i oszacowania.

W konsekwencji skargę na czynność komornika wniesioną przez dłużnika J. D. należało uznać za złożoną w terminie otwartym do zaskarżenia opisu i oszacowania. Z kolei skargę Ł. D. prawidłowo Sąd pierwszej instancji uznał za spóźnioną. Skoro bowiem był on obecny w trakcie czynności opisu i oszacowania, w tym przy jej zakończeniu, to dla niego tygodniowy termin rozpoczął swój bieg od dnia 7 stycznia 2013 r. i upłynął w dniu 14 stycznia 2013 r. Skarga została wniesiona w dniu 21 stycznia 2013 r. Zgodnie zaś z art. 767³ k.p.c. skarga spóźniona podlega odrzuceniu na posiedzeniu niejawnym.

Dla przyjęcia powyższego nie miał znaczenia fakt, iż Komornik Sądowy udzielił dłużnikowi błędnego pouczenia. Wniesienie środka zaskarżenia po upływie ustawowego terminu powoduje bowiem bezskuteczność tej czynności procesowej. O wystąpieniu tego skutku decyduje wyłącznie chwila faktycznego dokonania czynności i następuje on samoistnie, choćby strona dokonała spóźnionej czynności procesowej z powodu niepouczenia lub błędnego pouczenia przez sąd. Czynność zaskarżenia dokonana po terminie nie może już bowiem ulec konwalidacji, a środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia wniesiony po terminie podlega odrzuceniu jako spóźniony (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 września 2012 r., V ACz 689/12, LEX nr 1216279).

Na marginesie jedynie wskazać należy, iż wadliwe pouczenie strony co do terminu, sposobu dokonania czynności procesowej albo brak takiego pouczenia może uzasadniać wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1997 r., II Cz 149/97, LEX nr 50616; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2010 r., II UZ 16/10, LEX nr 661529).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie dłużnika Ł. D., zaś na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie w części dotyczącej J. D.

[…]