Wyrok z dnia 1999-09-02 sygn. I PKN 242/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PKN 242/99

Wyrok Sądu Najwyższego

z dnia 2 września 1999 r.

W pierwszej instancji rozpoznał sprawę Sąd Rejonowy - Sąd Pracy, który zgodnie z żądaniem pozwu zasądził od Masy Upadłości Zakładów "R." na rzecz Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych kwotę 104.813,64 zł z określonymi odsetkami. Podstawę tego wyroku stanowi ustalenie, że po ogłoszeniu upadłości z dniem 2 października 1995 r. do dnia 31 marca 1998 r. strona pozwana nadal prowadziła działalność gospodarczą zatrudniając pracowników. W okresie tym upadły zakład, powołując się na trudną sytuację gospodarczą, przekazywał na rzecz funduszu tylko cześć należnych środków, zalegając z zapłaceniem kwot żądanych przez stronę powodową według zasad wynikających z art. 5, 6 i 7 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t. jedn. Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335).

W apelacji wniesionej przez pozwane "R." w upadłości zarzucono naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 8 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Przepis ten, według apelującego mógłby być podstawą roszczenia o przekazanie środków na rzecz funduszu utworzonego zgodnie z przepisami ustawy, co nie nastąpiło w pozwanych Zakładach.

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 1998 r. Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. Stosownie do uzasadnienia tego wyroku o bezzasadności powództwa przesądza to, że została ogłoszona upadłość pozwanych zakładów. W konsekwencji tego faktu należy zastosować art. 22 prawa upadłościowego i § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 maja 1998 r. (Dz. U. Nr 69, poz. 453), w którym nie przewidziano zwiększenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych po ogłoszeniu upadłości o odpisy określone w art. 5, 6 oraz art. 8 ust. 3 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Według Sądu Wojewódzkiego "po ogłoszeniu upadłości nie ma już zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, lecz jest mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego przedsiębiorcy".

Powyższy wyrok został zaskarżony kasacją powodów, opartą na podstawie naruszenia prawa materialnego przez niedopuszczalne, z naruszeniem zakazu retroakcji, zastosowanie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 maja 1998 r., do zdarzeń zaistniałych w latach 1995, 1996 i 1997. We wnioskach strona powodowa w pierwszym rzędzie żądała uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.

Sąd Najwyższy zauważył, co następuje:

Stosownie do § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 maja 1998 r. w sprawie określenia zakresu wyłączonego mienia, przeznaczonego na pomoc dla pracowników upadłego przedsiębiorcy oraz ich rodzin, sposobu zarządzania i likwidacji tego mienia (Dz. U. Nr 69, poz. 453) rozporządzenie, to weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 21 czerwca 1998 r. Niema w tym rozporządzeniu innego określenia obowiązywania jego przepisów. Już z tego więc tylko powodu zasadność kasacji jest oczywista, skoro Sąd Wojewódzki zastosował przedmiotowe rozporządzenie sprzecznie z czasowym zakresem jego obowiązywania.

Niezależnie od tego zasadnego zarzutu kasacji trzeba stwierdzić, że Sąd Wojewódzki dokonał błędnej oceny prawnej, co do treści § 1 powyższego rozporządzenia przyjmując, że w konsekwencji nie wymieniono w tym przepisie odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych "po prostu po ogłoszeniu upadłości nie ma już zakładowego funduszu świadczeń socjalnych". Wnioskowanie powyższe nie jest prawidłowe nawet tylko na gruncie przepisów rozporządzenia i zawiera oczywiście niezasadną tezę o osobliwej derogacji w rozporządzeniu ustanowionego na podstawie ustawy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Powołane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 maja 1998 r. jest aktem wykonawczym do Prawa upadłościowego (t. jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) i powinno być wyjaśnione zgodnie z zakresem upoważnienia wynikającym z art. 22 § 2 Prawa upadłościowego. Otóż zgodnie z tym przepisem Minister Pracy i Polityki Socjalnej został upoważniony do określenia zakresu wyłączonego z masy upadłości mienia przeznaczonego na pomóc dla pracowników upadłego oraz ich rodzin, a także sposobu zarządzania i likwidacji tego mienia. Jeżeli zaś chodzi o ustawę z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t. jedn. Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335) to zgodnie z jej przepisami (por. art. 1, art. 2 pkt 3 i art. 3) fundusze zakładowe są tworzone przez zakłady pracy, stanowiąc jednostki organizacyjne określone w art. 3 kodeksu pracy. W stosunku zaś do zakładów pracy postawionych w stan upadłości przyjęte zostały tylko określone ograniczenia zwiększeń środków funduszu (por. art. 7 ust. 2).