Postanowienie z dnia 1998-01-20 sygn. I CKN 417/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 417/97

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1998 r.

Sąd rozpoznający sprawę o wpis do rejestru fundacji, po stwierdzeniu dających się usunąć wad w dołączonym do wniosku statucie lub oświadczeniu o ustanowieniu fundacji, powinien stosownie do § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie prowadzenia rejestru fundacji (Dz. U. Nr 27, poz. 139 ze zm.) zażądać ich usunięcia w wyznaczonym terminie, pod rygorem odmowy wpisu fundacji do rejestru.

Przewodniczący: sędzia SN M. Wysocka.

Sędziowie SN: L. Walentynowicz, Z. Świeboda (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 1998 r. na rozprawie sprawy z wniosku Fundatora Fundacji "I. (...) S. (...) W. (...)" z siedzibą w P. o wpis do rejestru, na skutek kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 21 marca 1997 r. sygn. akt (...)

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, Wydział XVI Gospodarczy, sygn. akt (...) i przekazać sprawę temu ostatniemu sądowi do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 21 marca 1997 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie oddalił rewizję Fundatora "Fundacji I. (...) S. (...) W. (...)" z siedzibą w P. od postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 18 czerwca 1996 r. odmawiającego wpisu Fundacji do rejestru. Sąd Wojewódzki podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do braków w akcie notarialnym zawierającym oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji oraz w dołączonym do wniosku o wpis statucie, co nie pozwala na dokonanie w obecnym kształcie wpisu "Fundacji I. (...) S. (...) W. (...)" do rejestru.

W kasacji opartej na podstawach wymienionych w art. 393¹ pkt 1 i 2 k.p.c., skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i wpis Fundacji do rejestru lub o uchylenie i o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rację mają oba sądy, że niektóre postanowienia zawarte zwłaszcza w statucie dołączonym do wniosku o wpis do rejestru są ogólnikowe, przykładowe i nie dość precyzyjne. Mogą więc nasuwać wątpliwości. Fundator do wniosku o wpis do rejestru "Fundacji I. (...) S. (...) W. (...)" dołączył, poza statutem, oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji, złożone w formie aktu notarialnego, jak tego wymaga art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203). Jeżeli chodzi zaś o sformułowania użyte w tym akcie notarialnym, obejmującym oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji, to chociaż są one ogólnikowe, ale w istocie zgodne z powołaną ustawą. Mianowicie, w § 4 postanowiono, że celem "Fundacji I. (...) S. (...) W. (...)" jest wspieranie i kreowanie szeroko rozumianych zamierzeń artystycznych obejmujących sztuki wizualne; z kolei w § 5 zastrzeżono, że dla realizacji celów Fundacji tworzy się kapitał założycielski, na który składają się środki pieniężne w kwocie 4.000 zł wniesione przez Fundatora. Akt notarialny nie może obejmować szczegółowych postanowień, gdyż w razie zachodzących zmian w toku działalności Fundacji musiałby zawsze być zmieniany. Temu celowi ma służyć statut, który powinien zawierać uregulowania dokładne, ścisłe, jednoznaczne. Sądy wskazały na braki statutu, w szczególności cel Fundacji określony został bardzo ogólnie jako wspieranie i kreowanie szeroko rozumianych zamierzeń artystycznych, obejmujących "sztuki wizualne", który to cel Fundacja zamierza realizować przez bliżej nie określone działania zmierzające do integracji różnych dziedzin sztuki, a także Fundacja ma realizować inne cele nie wymienione w statucie. Przy tak niedookreślonych celach Fundacji i sposobach ich realizacji wskazany w statucie przedmiot i zakres działalności gospodarczej podany jest przykładowo, a nie enumeratywnie, co utrudnia kontrolę sądu zgodności unormowań statutowych z ustawą o fundacjach. Trafnie wytknięto wnioskodawcy - Fundatorowi, że działalność gospodarcza Fundacji nie może być co do rodzaju i zakresu tożsama, czy też zbieżna z działalnością statutową Fundacji, prowadziłoby to bowiem do sprzeczności z art. 1 ustawy o fundacjach, polegającej na zbieżności danego rodzaju działalności statutowej z dochodową działalnością Fundacji. Nie został określony w statucie zakres działalności "służącej promocji sztuki lub ochrony środowiska". Jeśli chodzi o środki majątkowe, na podstawie których fundacja ma rozpocząć działalność statutową, ustawa wskazuje tylko minimalną wielkość tych środków, jakie mają być przekazane na działalność gospodarczą prowadzoną przez fundację. Ustawa o fundacjach ustala te środki na kwotę minimalną 1.000 zł (art. 5 ust. 5). Warunek ten Fundator spełnia, co zaznaczono w oświadczeniu o ustanowieniu Fundacji (§ 5 pkt 2). Fundator także wskazał źródło pozyskiwanych dochodów (§ 11 i 26 statutu) i nie nasuwają one zastrzeżeń, dlatego stanowisko sądu drugiej instancji w tym zakresie nie zasługuje na aprobatę.

Jednakże wystarczający jest zakres uchybień i braków, które wytknęły oba sądy, jako nie pozwalających na dokonanie wpisu do rejestru Fundacji w obecnym kształcie. Ale przy załatwianiu wniosku o wpis do rejestru sądy uchybiły § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie prowadzenia rejestru fundacji (Dz. U. Nr 27, poz. 139 ze zm.), który stanowi, że jeżeli wniosek o wpis do rejestru ma braki lub wady, które dadzą się usunąć, sąd zażąda ich usunięcia, wyznaczając w tym celu stosowny termin. Jeżeli wnioskodawca nie usunie braków lub wad w wyznaczonym terminie, sąd odmówi wpisu. Otóż, nasuwa się pytanie, jaki charakter ma cyt. § 8 rozporządzenia. Należy bowiem pamiętać, że wniosek o wpis do rejestru rozpoznawany w postępowaniu nieprocesowym (§ 5 rozporządzenia) jest pismem procesowym (art. 126 i 127 k.p.c.) i powinien odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego. Braki pisma procesowego w tym zakresie będą usuwane w trybie art. 130 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Jeżeli chodzi o § 8 rozporządzenia, należy zauważyć, że mowa w nim nie tylko o brakach, ale także o wadach wniosku o wpis do rejestru fundacji, np. wady statutu dołączonego do wniosku, co pozwala uznać, że przepis ten ma charakter materialny (merytoryczny). W związku z tym, gdy sąd stwierdzi wadę w dołączonym do wniosku statucie, powinien zażądać jej usunięcia w wyznaczonym terminie, a dopiero po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu odmówić wpisu do rejestru. W skierowanym do wnioskodawcy piśmie domagającym się usunięcia wad sąd powinien dokładnie określić kierunek postulowanych zmian i uzupełnień. Odmienne stanowisko prowadziłoby do praktyki trudnej do zaakceptowania, że statut, oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji zawierające wady a limine skutkuje odmowę wniosku o wpis do rejestru, a tymczasem następny wniosek mógłby obejmować nadal wady, co też prowadziłoby do odmowy wpisu do rejestru fundacji. Temu właśnie ma zapobiec prawidłowe wykorzystanie uregulowań objętych § 8 rozporządzenia. Sądy jednak nie wykorzystały uprawnień przysługujących im na podstawie cytowanego przepisu.

Na tle powyższych rozważań można stwierdzić, że sąd rozpoznający sprawę o wpis do rejestru fundacji, po stwierdzeniu dających się usunąć wad w dołączonym do wniosku statucie lub oświadczeniu o ustanowieniu fundacji, powinien stosownie do § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie prowadzenia rejestru fundacji (Dz. U. Nr 27, poz. 139 ze zm.) zażądać ich usunięcia w wyznaczonym terminie, pod rygorem odmowy wpisu fundacji do rejestru.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji (art. 393¹³ § 1 k.p.c.).

OSNC 1998 r., Nr 10, poz. 157