Wyrok z dnia 2010-02-17 sygn. II KK 197/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KK 197/09

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2010 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Waldemar Płóciennik.

Sędziowie SN: Rafał Malarski (sprawozdawca), Andrzej Tomczyk.

Przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej: Waldemara Smardzewskiego.

Sąd Najwyższy w sprawie Jadwigi J. skazanej z art. 286 § 1 k.k. i in. po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 17 lutego 2010 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w Ł. na korzyść skazanej od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 18 czerwca 2009 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 27 lutego 2009 r., uchyla wyroki sądów obu instancji w części związanej z przestępstwem z art. 286 § 1 k.k. i art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. dotyczącej zobowiązania skazanej na podstawie art. 46 § 1 k.k., do naprawienia szkody na rzecz Jacka B., a nadto w zakresie przypisania, że osoba ta pozostaje w kręgu pokrzywdzonych i, że suma 2000 zł wchodzi w skład kwoty określającej ogólną szkodę.

Uzasadnienie

Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z 18 czerwca 2009 r. wniósł na korzyść skazanej Jadwigi J. Prokurator Okręgowy w Ł. Wskazał w niej, zarzucając naruszenie art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k., że sąd odwoławczy, zmieniając wyrok Sądu Rejonowego w Ł. z 27 lutego 2009 r. przez wyeliminowanie z opisu czynu ciągłego z art. 286 § 1 k.k. i art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. zachowania polegającego na przywłaszczeniu na szkodę Jacka B. kwoty 2000 zł, zaniechał uchylenia wydanego na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeczenia o naprawieniu szkody na rzecz Jacka B., a także usunięcia imienia i nazwiska tej osoby w kręgu pokrzywdzonych oraz pomniejszenia sumy obrazującej wysokości ogólnej szkody wyrządzonej tym przestępstwem o kwotę 2000 zł W konsekwencji autor kasacji zażądał uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.

Obecny na rozprawie kasacyjnej prokurator Prokuratury Krajowej poparł złożoną skargę kasacyjną w całej rozciągłości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzuty kasacyjne okazały się w pełni zasadne, natomiast stanowisko wyrażone w petitum środka zaskarżenia wymagało krytycznej oceny.

Nie ulegało najmniejszej wątpliwości, że wyeliminowanie w instancji apelacyjnej z opisu danego czynu ciągłego zachowania na szkodę Jacka B. pociągało za sobą konieczność uchylenia orzeczenia o naprawieniu szkody na rzecz tej osoby. Dokonana przez sąd ad quem zmiana rodziła również potrzebę skorygowania opisu czynu ciągłego w dwóch kwestiach: usunięcia z niego wzmianki o pozostawaniu Jacka B. w kręgu pokrzywdzonych i pomniejszenia ogólnej szkody o 2000 zł. Wskazane niedociągnięcia wypadało ocenić jako rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenia przepisów prawa procesowego, które skarżący wymienił w części wstępnej kasacji.

Korzystając z reguły interpretacyjnej wyrażonej w art. 118 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że kasacja swoim zakresem obejmowała nie tylko wyrok sądu odwoławczego (tę jego część, która akceptowała sprzeczne z prawem zaniechania sądu a quo), ale również wyrok sądu pierwszej instancji (tę jego część, która zawierała rozstrzygnięcia związane z Jackiem B.).

Przechodząc do kwestii kształtu orzeczenia, jakie należało wydać w niniejszej sprawie w postępowaniu kasacyjnym, trzeba w pierwszym rzędzie odnotować, że wskazane przez skarżącego prokuratora rozstrzygnięcia dotyczące Jacka B. powinny zostać z wyroków obu instancji usunięte. Jednak uchylenie we wskazanym zakresie wyroku sądu ad quem, a następnie przekazanie w tej części sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania byłoby oczywiście niecelowe i wręcz nieracjonalne, albowiem właściwy sąd, pozbawiony w gruncie rzeczy jakiejkolwiek swobody w wyborze rozstrzygnięcia, musiałby wydać wiadomej treści merytoryczne orzeczenie. Dlatego też, w tego rodzaju szczególnym wypadku, należało dopuścić możliwość uchylenia wyroków sądów obu instancji w zaskarżonym zakresie bez orzeczenia następczego. Takie orzeczenie instancji kasacyjnej, mające w istocie charakter reformatoryjny, wypada ocenić jako analogiczne do sytuacji, w której następuje zmiana kwestionowanego orzeczenia przez uniewinnienie oskarżonego z powodu oczywistej niesłuszności skazania. Wolno wszak przyjąć, że użyty w art. 537 § 2 k.p.k. zwrot "oczywiście niesłuszne" odnosi się nie tylko do w kwestii winy, ale również do innych istotnych sfer orzeczenia. Skoro dopuszczalne jest w postępowaniu kasacyjnym uchylenie zaskarżonego orzeczenia i wydanie uniewinniającego orzeczenia, to tym bardziej, posługując się wnioskowaniem a fortiori, wolno uchylić orzeczenie w części zawierającej oczywiście niesłuszne, a niekorzystne dla osoby oskarżonej, rozstrzygnięcia innego rodzaju, zapadłe z rażącą obrazą prawa, i wyeliminować je z orzeczenia.

Dlatego orzeczono jak w dyspozytywnej części wyroku (art. 537 § 2 k.p.k.).