Wyrok z dnia 1965-04-08 sygn. I CR 64/65

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. Akt I CR 64/65

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1965 r.

1. Zastosowanie art. 283 § 4 k.z. nie wymaga uprzedniego prawomocnego skazania sprawcy szkody za zbrodnię lub występek, sąd cywilny więc może sam ustalić, że szkoda wynikła ze zbrodni lub występku.
2. Wyrok sądu cywilnego, zastępując co do skutków cywilnoprawnych orzeczenie sądu karnego, powinien zawierać wszystkie elementy, które musiałby zawierać w tym względzie wyrok sądu karnego.

Przewodniczący: sędzia H. Dąbrowski. Sędziowie: Z. Trybulski (sprawozdawca), T. Szymanek.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Wacława K. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w O. i Bolesławowi K. o 19.075 zł, na skutek rewizji pozwanych od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 29 października 1964 r.,

zmienił zaskarżony wyrok w części zasądzającej kwotę 540 zł z odsetkami i oddalił powództwo w tej części; uchylił zaskarżony wyrok w części zasądzającej kwotę 2.940 zł z odsetkami i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Wojewódzkiemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Powód domagał się w pozwie zasądzenia solidarnie od Skarbu Państwa-Prezydium MRN w O. oraz od przewodniczącego tegoż Prezydium Bolesława K. kwoty 19.075 zł, na którą składają się: 4.200 zł tytułem odszkodowania za zniszczenie 7 sztuk sieci rybackich, 1.875 zł tytułem odszkodowania za 75 rakówek do połowu raków oraz 13.000 zł tytułu utraty zarobków spowodowanej zabraniem sieci i rakówek.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa twierdząc, że powód dokonywał na części jeziora "K." należącej do Skarbu Państwa połowu ryb i raków, nie mając zezwolenia i bez zawarcia umowy dzierżawy. Na skutek tego sieci i rakówki zostały na polecenie przewodniczącego Prez. MRN zarekwirowane przez funkcjonariusza MO i złożone na przechowanie do pomieszczeń tegoż Prezydium. Powód był wzywany do ich odbioru, lecz nie zgłosił się, domagając się zapłaty równowartości.

Początkowo powództwo zostało oddalone zarówno wyrokiem Sądu Powiatowego w Lubartowie z dnia 18.XII.1958 r., jak i - po jego uchyleniu - wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dn. 2.VI.1962 r. Również i ten wyrok został uchylony, a po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Wojewódzki w Lublinie wyrokiem z dnia 29.X.1964 r. zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotą 3.480 zł, oddalił dalsze powództwo i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

Od tego wyroku w części zasądzającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu wnieśli rewizję pozwani i powołując podstawy rewizyjne z art. 371 § 1 pkt 1, 3 i 4 d.k.p.c. żądali jego zmiany i oddalenia powództwa w całości, bądź też uchylenia tegoż wyroku w zaskarżonej części i przekazania spraw w tym zakresie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Niesłuszny jest zarzut rewizji Skarbu Państwa co do naruszenia art. 6 ustawy z dn. 15.XI.1956 r. o odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszów państwowych (Dz. U. Nr 54, poz. 243). Przepis ten odnosi się jedynie do szkód, za które Państwo przed wejściem tej ustawy w życie nie ponosiło odpowiedzialności. W niniejszym wypadku, ja to już wiążąco stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19.VIII.1963 r., podstawę faktyczną roszczeń powoda stanowi brak należytej staranności pozwanych w przechowaniu ruchomości powoda, a tego rodzaju zaniedbania uzasadniałyby w myśl art. 134 i 145 k.z. odpowiedzialność obu pozwanych również przed wejściem w życie cytowanej ustawy.

Natomiast uzasadnione są częściowo zarzuty dotyczące zastosowania w sprawie art. 283 § 4 k.z. Wprawdzie, wbrew wywodom rewizji, zastosowanie tego przepisu nie wymaga uprzedniego prawomocnego skazania sprawcy szkody za zbrodnię lub występek, tak że sąd cywilny może sam ustalić, iż szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, jednakże słusznie rewizja wywodzi, że zaskarżony wyrok nie zawiera dostatecznych ustaleń wystarczających do przypisania pozwanemu K. określonego występku. Jak to już niejednokrotnie wyjaśniono, pojęcie "czynu niedozwolonego" w rozumieniu prawa cywilnego nie jest zbieżne z pojęciem "występku" w rozumieniu prawa karnego. Dlatego też ustalenie, że pozwany dopuścił się czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 134 k.z., nie uzasadnia samo przez się zastosowania art. 283 § 4 k.z. Wyrok sądu cywilnego, zastępując co do skutków cywilnoprawnych orzeczenie sądu karnego co do ustalenia faktu popełnienia "występku", powinien zawierać te wszystkie elementy, które musiałby zawierać w tym względzie wyrok sądu karnego. Gdyby dokonane w ten sposób ustalenia pozwoliły na przypisanie pozwanemu K. występku, którego następstwem była szkoda powoda, zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych pozwem byłby nieuzasadniony. Gdyby się natomiast okazało, że art. 283 § 4 k.z. nie może być stosowany, to należałoby ustalić okoliczności wskazane w art. 283 § 2 k.z., przy czym zgodnie z art. 108 p.o.p.c. bieg przedawnienia nie mógł się rozpocząć przed prawomocnym umorzeniem postępowania w sprawie, w której nastąpiło zajęcie ruchomości powoda.

Jeśli chodzi o ustalenia dotyczące stanu sieci w chwili ich wydobycia z jeziora, rewizje słusznie zarzucają, że Sąd Wojewódzki w ogóle nie rozważył zeznań św. D., który sieci wydobywał, natomiast oparł się na zeznaniach św. K., który przy tym nie był obecny, naruszając tym samym art. 242 § 1 d.k.p.c. Trafnie również podnoszą rewizje, że z naruszeniem art. 223 d.k.p.c. Sąd Wojewódzki pominął dowód ze świadka N., powołanego na tę właśnie okoliczność.

Wreszcie słuszny jest zarzut naruszenia art. 157 k.z., jeśli chodzi o zasądzenie kwoty 540 zł tytułem odszkodowania za 22 sztuki rakówek. Skoro bowiem Sąd Wojewódzki ustalił, że 21 rakówek jest w stanie dobrym, 1 zaś rakówka już w chwili wydobycia z jeziora była zniszczona, i skoro pozwany Skarb Państwa wezwał bezskutecznie powoda do ich odebrania, to brak jest jakiejkolwiek szkody, która uzasadniałaby zasądzenie tej kwoty na rzecz powoda.

W tym stanie rzeczy należało z mocy art. 386 i 384 d.k.p.c. orzec jak w sentencji.

OSNC 1966 r., Nr 2, poz. 22