Uchwała z dnia 1971-09-24 sygn. VI KZP 8/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 8/71

Uchwała 7 sędziów z dnia 24 września 1971 r.

Do kosztów postępowania w rozumieniu art. 554 k.p.k. należą także niezbędne wydatki poniesione przez oskarżyciela prywatnego w związku z jego osobistym udziałem w postępowaniu karnym.

Przewodniczący: Prezes F. Wróblewski. Sędziowie: M. Budzianowski, S. Kaciczak, Z. Neumann, M. Paluch (współsprawozdawca), A. Pyszkowski, M. Szczepański (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: T. Guzkiewicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Zygmunta M., oskarżonego z art. 156 § 2 i 181 § 1 k.k., po rozpoznaniu przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Koszalinie postanowieniem z dnia 8 lutego 1971 r. a następnie przez skład trzech sędziów Sądu Najwyższego składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy w skład kosztów postępowania wchodzą także wydatki oskarżyciela prywatnego spowodowane osobistym jego udziałem w postępowaniu karnym, np. wydatki na podróż do sądu celem wzięcia udziału w posiedzeniu pojednawczym, w rozprawie, ogłoszeniu wyroku itp.?"

i po wysłuchaniu wniosku prokuratora, na podstawie art. 30 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 11, poz. 54),

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Według przepisów kodeksu postępowania karnego z 1928 r. oskarżyciel prywatny nie miał uprawnienia do otrzymania od skazanego kosztów postępowania spowodowanych jego osobistym udziałem w postępowaniu karnym, a zatem nie mógł uzyskać wliczenia do kosztów postępowania zasądzonych na podstawie art. 439 § 2 k.p.k. z 1928 r. np. wydatków poniesionych w związku z wyjazdem na rozprawę główną, chyba że został przez sąd wezwany w charakterze świadka. Pogląd powyższy wynikał z treści art. 448 k.p.k., który wyczerpująco wyliczał wydatki należące do kosztów postępowania karnego.

Odmiennie natomiast reguluje tę kwestię obowiązujący kodeks postępowania karnego, który w art. 554 § 1 i 2 k.p.k., wyliczając wydatki należące do kosztów postępowania, czyni to w sposób nie wyczerpujący, lecz tylko przykładowy. Wskazuje na to użyte w art. 554 § 1 k.p.k. określenie: "w szczególności".

Wydatki oskarżyciela prywatnego na podróż do sądu w celu wzięcia udziału w postępowaniu (np. w posiedzeniu pojednawczym, w rozprawie dla popierania aktu oskarżenia, w ogłoszeniu wyroku) są niewątpliwie wydatkami poniesionymi w związku z postępowaniem karnym w danej sprawie, wszczynanym i toczącym się z inicjatywy pokrzywdzonego oskarżyciela prywatnego. Stąd też na tle stanu faktycznego w niniejszej sprawie i przy uwzględnieniu treści art. 549 § 3 zdanie drugie k.p.k., który to przepis - w razie warunkowego umorzenia postępowania - nakazuje zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego kosztów postępowania, oraz treści art. 554 k.p.k. należy uznać, że przepisy te przemawiają za tym, iż do kosztów postępowania karnego należą także wydatki poniesione przez oskarżyciela prywatnego w związku z jego osobistym udziałem w postępowaniu karnym. Trudny do pogodzenia z zasadą słuszności byłby pogląd, żeby oskarżyciel prywatny, który wniósł zasadny akt oskarżenia i w związku z tym zapadł wyrok skazujący oskarżonego lub orzeczenia umarzające postępowanie z przyczyn wskazanych w art. 11 pkt 2 k.p.k. lub 27 § 1 k.k., miał ponosić jeszcze wydatki związane z jego przyjazdami, np. na rozprawę główną, w toku której popierał oskarżenie. Zasada słuszności przemawia bowiem za uznaniem, że w takich wypadkach oskarżyciel prywatny ma prawo do zwrotu od oskarżonego kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw.

Za poglądem wyrażonym w niniejszej uchwale dodatkowo przemawiają ponadto niektóre przepisy k.p.k., jak np. art. 439 § 1 lub 444 § 3 k.p.k. Z treści tych przepisów wynika m.in., że oskarżyciel prywatny obowiązany jest stawić się na posiedzenie pojednawcze lub na rozprawę główną lub co najmniej usprawiedliwić swe niestawiennictwo, albowiem jego nieobecność, połączona z brakiem usprawiedliwienia, uważa się za odstąpienie od oskarżenia, co powoduje umorzenie postępowania.

OSNKW 1971 r., Nr 12, poz. 185