Uchwała z dnia 1972-05-12 sygn. VI KZP 4/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 4/72

Uchwała z dnia 12 maja 1972 r.

W postępowaniu toczącym się na podstawie art. 282 § 1 k.p.k. o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym albo w innym odpowiednim zakładzie sprawcy czynu zabronionego, którego dopuścił się on w stanie niepoczytalności określonej w art. 25 § 1 k.k., pokrzywdzonemu nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu odmawiające umieszczenia sprawcy w takim szpitalu lub zakładzie.

Przewodniczący: sędzia A. Pyszkowski. Sędziowie: A. Kafarski (sprawozdawca), T. Krokosz.

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Pozorski.

Sąd Najwyższy w sprawie Józefa K. o umieszczenie na podstawie art. 99 k.k. w szpitalu psychiatrycznym, po rozpoznaniu przedstawionego Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 15 stycznia 1972 r. zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy w postępowaniu o umieszczenie sprawcy czynu zabronionego, którego dopuścił się w stanie niepoczytalności określonej w art. 25 § 1 k.k., w szpitalu psychiatrycznym przysługuje pokrzywdzonemu zażalenie na postanowienie sądu powiatowego odmawiające umieszczenia sprawcy w szpitalu psychiatrycznym?"

i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Środki odwoławcze od orzeczeń wydanych przez sąd pierwszej instancji przysługują stronom (art. 374 § 1 k.p.k.).

Kodeks postępowania karnego w dziale III reguluje, kto jest stroną procesu w postępowaniu sądowym. W dziale tym są zawarte również przepisy dotyczące pokrzywdzonego (rozdział 4).

Rozdział ten nie nadaje jeszcze osobie, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone, charakteru strony. Przepisy tego rozdziału zawierają bowiem jedynie wyjaśnienie pojęcia "pokrzywdzony" oraz regulują kwestię organu właściwego do dokonywania czynności procesowych za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, oraz osób wykonujących prawa pokrzywdzonego, gdy jest on małoletni lub ubezwłasnowolniony albo gdy zmarł.

Osoba będąca pokrzywdzonym jest uprawniona do zaskarżenia określonych orzeczeń pierwszej instancji jedynie w wypadkach wyraźnie wskazanych w ustawie - tak w postępowaniu sądowym (art. 299 § 3 k.p.k.) jak i w postępowaniu przygotowawczym (art. 260 § 2 i 280 § 3, 281 § 2, 286 § 4, 289 k.p.k.).

Szersze prawa w stosunku do wskazanych wyżej w postępowaniu przed sądem, określone w przepisach kodeksu postępowania karnego, nabywa pokrzywdzony z chwilą dopuszczenia go do udziału w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 45 § 1 k.p.k.), w razie wniesienia i popierania oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego (art. 49 § 1 k.p.k.) albo z chwilą przyjęcia powództwa cywilnego (art. 55 § 2 k.p.k.).

Szersze zatem uprawnienia nabywa pokrzywdzony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji po wniesieniu aktu oskarżenia. Rozciągają się te uprawnienia - przy istnieniu warunków określonych w kodeksie postępowania karnego - również na postępowanie odwoławcze w granicach określonych przepisami tego kodeksu.

Postępowanie określone w art. 282 § 1 k.p.k. toczy się po umorzeniu postępowania przygotowawczego, wobec czego w postępowaniu sądowym na skutek wniosku prokuratora o zastosowanie środków zabezpieczających pokrzywdzony nie może nabyć szerszych uprawnień wiążących się z uzyskaniem charakteru strony w postępowaniu sądowym.

Wynika z tego, że w postępowaniu toczącym się na podstawie art. 282 § 1 k.p.k. pokrzywdzonemu nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu wydane w tym postępowaniu. Taki pogląd wyraził już Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 marca 1972 r. I KZ 30/72.

OSNKW 1972 r., Nr 7-8, poz. 117