Wyrok z dnia 1973-03-20 sygn. V KRN 23/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KRN 23/73

Wyrok z dnia 20 marca 1973 r.

1. Zgodnie z art. 360 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący powinien zawierać "dokładne ustalenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu". Ustalenie to powinno się więc znaleźć, przez stosowny opis czynu, w samym wyroku (dawnej sentencji), a nie dopiero w uzasadnieniu wyroku (por. art. 372 § 1 i 2 k.p.k.), i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Jeżeli więc czyn sprawcy wykracza swoim zasięgiem poza ustawowe znamiona jednego z przepisów ustawy karnej i konieczne jest zastosowanie do tego czynu kumulatywnej kwalifikacji prawnej (art. 10 k.k.), to opis czynu zawarty w wyroku skazującym nie może także pomijać żadnego z tych elementów działania sprawcy, który dla kwalifikacji tej ma istotne znaczenie.
2. Jakkolwiek art. 210 § 1 k.k. obejmuje swą dyspozycją m. in. użycie przemocy wobec osoby pokrzywdzonej, to jednak dla wyczerpania znamion tego tylko przestępstwa wystarczy użycie przemocy nie powodujące żadnych dodatkowych następstw. Jeżeli jednak zastosowanie wobec pokrzywdzonego przemocy wykracza poza te granice i jest w takim stopniu "intensywne", że powoduje ponadto określone następstwa dla zdrowia (lub nawet życia), co wyczerpywałoby znamiona odrębnego przestępstwa, to w takiej sytuacji nie zachodzi pozorny, lecz rzeczywisty, kumulatywny zbieg przepisów ustawy.

Przewodniczący: sędzia R. Młynkiewicz. Sędziowie: dr J. Bratoszewski (sprawozdawca), J. Dankowski.

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Rother.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 20 marca 1973 r. sprawy Mariana J., Ryszarda Jerzego T., Zdzisława Sylwestra S., oskarżonych z art. 210 § 1 k.k., z powodu rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego PRL na niekorzyść oskarżonych od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze z dnia 28 lipca 1972 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Powiatowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 marca 1972 r. co do Mariana J. i Ryszarda Jerzego T., a zmieniającego tenże wyrok co do Zdzisława Sylwestra S.,

zmienił oba zaskarżone wyroki w ten sposób, że uznał oskarżonych Mariana J., Ryszarda Jerzego T. oraz Zdzisława Sylwestra S. za winnych tego, iż w dniu 9 grudnia 1971 roku w W., działając wspólnie po uprzednim pobiciu Michała S. i spowodowaniu uszkodzenia ciała w postaci obszernego rozdarcia błony śluzowej wargi górnej, obrzmień, zasinień twarzy i bolesności przedniej powierzchni klatki piersiowej, co naruszyło czynności narządów ciała na okres przeszło 7 dni, i po doprowadzeniu go w ten sposób do stanu bezbronności zabrali mu w celu przywłaszczenia 4.000 zł, tj. przestępstwa określonego w art. 210 § 1 w związku z art. 156 § 1 k.k., i stosując art. 10 § 3 k.k. na podstawie art. 210 § 1, art. 36 § 3 i art. 40 § 1 pkt 3 k.k. wymierzył oskarżonym Marianowi J. i Ryszardowi Jerzemu T. po 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności i po 1.000 zł grzywny oraz orzekł wobec nich pozbawienie praw publicznych na okres 2 lat, a oskarżonemu Zdzisławowi Sylwestrowi S. - karę 4 lat pozbawienia wolności i 1.000 zł grzywny, ponadto orzekł wobec niego pozbawienie praw publicznych na okres 2 lat (...).

Uzasadnienie

Wyrokiem Sądu Powiatowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 marca 1972 r. zostali skazani na podstawie art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 36 § 3 k.k. oskarżeni Marian J. i Ryszard Jerzy T. na kary po 3 lata pozbawienia wolności i po 1.000 zł grzywny, oskarżony Zdzisław Sylwester S. zaś na podstawie art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 57 § 2 pkt 2 i § 3 pkt 1 oraz art. 36 § 3 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i 1.000 zł grzywny za to, że w dniu 9 grudnia 1971 r. w W., działając wspólnie, po uprzednim pobiciu Michała S. i doprowadzeniu go do stanu bezbronności zabrali mu pieniądze w kwocie 4.000 zł.

Na podstawie art. 40 § 1 pkt 3 k.k. orzeczono pozbawienie wobec tych oskarżonych praw publicznych na okres 2 lat.

Po rozpoznaniu rewizji prokuratora co do wszystkich trzech oskarżonych oraz obrońcy oskarżonego Zdzisława Sylwestra S. Sąd Wojewódzki w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 28 lipca 1972 r. zaskarżony wyrok Sądu Powiatowego utrzymał w mocy w części dotyczącej oskarżonych Mariana J. i Ryszarda Jerzego T., zmieniając go w części dotyczącej oskarżonego Zdzisława Sylwestra S. w ten sposób, że skazał go na podstawie art. 210 § 1 i art. 36 § 3 k.k. na 3 lata pozbawienia wolności oraz 1.000 zł grzywny.

Od obu tych prawomocnych wyroków Prokurator Generalny PRL wniósł rewizję nadzwyczajną na niekorzyść oskarżonych.

Rewizja nadzwyczajna zarzuca:

1) obrazę art. 360 § 2 pkt 1 k.p.k. przez pominięcie w opisie czynu przypisanego oskarżonym skutków pobicia przez nich pokrzywdzonego, mających postać uszkodzenia ciała naruszającego czynności narządów na okres przeszło 7 dni, celu działania oskarżonych przy zabraniu pokrzywdzonemu pieniędzy, a mianowicie zabraniu pokrzywdzonemu pieniędzy w celu przywłaszczenia,

2) rażącą niewspółmierność kar wymierzonych oskarżonym w stosunku do stopnia społecznego niebezpieczeństwa przypisanego im czynu,

wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze oraz wyroku Sądu Powiatowego w Gorzowie przez uznanie oskarżonych Mariana J., Ryszarda Jerzego T. oraz Zdzisława Sylwestra S. za winnych tego, że w dniu 9 grudnia 1971 r. w W., działając wspólnie, po uprzednim pobiciu Michała S., przez co spowodowali uszkodzenie ciała w postaci obszernego rozdarcia błony śluzowej wargi górnej, obrzmień, zasinień twarzy i bolesności przedniej powierzchni klatki piersiowej, co naruszyło czynności narządów ciała na okres przeszło 7 dni, i doprowadzeniu go w ten sposób do stanu bezbronności zabrali mu w celu przywłaszczenia 4.000 zł w gotówce, tj. przestępstwa określonego w art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 156 § 1 k.k. z zastosowaniem art. 10 § 1 k.k., i skazanie ich na podstawie art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 36 § 3 k.k. na kary pozbawienia wolności, surowsze od orzeczonych, oraz na stosowne kary grzywny, a ponadto orzeczenie na podstawie art. 40 § 1 pkt 3 k.k. pozbawienia ich praw publicznych na okres 3 lat.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest zasadna.

Zgodnie z art. 360 § 2 pkt 1 k.p.k. wyrok skazujący powinien zawierać "dokładne ustalenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu". Ustalenie to powinno się więc znaleźć, przez stosowny opis czynu, w samym wyroku (dawnej sentencji), a nie dopiero w uzasadnieniu wyroku (por. art. 372 § 1 i 2 k.p.k.), i powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej. Jeżeli więc czyn sprawcy wykracza swoim zasięgiem poza ustawowe znamiona jednego z przepisów ustawy karnej i konieczne jest zastosowanie do tego czynu kumulatywnej kwalifikacji prawnej (art. 10 k.k.), to opis czynu zawarty w wyroku skazującym nie może także pomijać żadnego z tych elementów działania sprawcy, które dla kwalifikacji tej mają istotne znaczenie.

W niniejszej sprawie oczywiste jest po pierwsze, że zaboru pieniędzy na szkodę pokrzywdzonego oskarżeni dokonali nie w innym celu, lecz w celu przywłaszczenia, a po wtóre, że na skutek uprzedniego pobicia spowodowali wspólnie uszkodzenie ciała, naruszające czynności narządów na okres przeszło 7 dni. Sąd Powiatowy dał zresztą temu wyraz przez dokonanie stosownych ustaleń, lecz zamieścił je jedynie w uzasadnieniu swego wyroku, a nie w samym rozstrzygnięciu, mimo że ustalenie to powinno było rzutować na przyjęcie kumulatywnej kwalifikacji prawnej czynu oskarżonych z art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 156 § 1 k.k.

Jakkolwiek art. 210 § 1 k.k. obejmuje swą dyspozycją m. in. użycie przemocy wobec osoby pokrzywdzonej, to jednak dla wyczerpania znamion tego tylko przestępstwa wystarczy użycie przemocy nie powodujące żadnych dodatkowych następstw. Jeżeli jednak zastosowanie wobec pokrzywdzonego przemocy wykracza poza te granice i jest w takim stopniu "intensywne", że powoduje ponadto określone następstwa dla zdrowia (lub nawet życia), co wyczerpywałoby znamiona odrębnego przestępstwa, to w takiej sytuacji nie zachodzi pozorny, lecz rzeczywisty, kumulatywny zbieg przepisów ustawy.

Z tych powodów Sąd Najwyższy podzielił argumenty zawarte w rewizji nadzwyczajnej, a dotyczące opisu czynu przypisanego oskarżonym i jego kwalifikacji prawnej, dokonując w tym zakresie odpowiedniej zmiany.

Niezależnie jednak od tego Sąd Najwyższy uznał także za zasadny zarzut rażącej niewspółmierności kar wymierzonych oskarżonym.

Zarówno ze względu na dotkliwe skutki pobicia pokrzywdzonego, jak i sposób działania oskarżonych (napaść w trójkę na starszego od nich i nietrzeźwego pokrzywdzonego w godzinach wieczornych na wyludnionych ulicach małego miasteczka), a także ich ujemne opinie brak podstaw do wymierzenia im najniższych kar przewidzianych w ustawie, zwłaszcza że rozboje są popełniane stosunkowo często, a więc i wzgląd na społeczne oddziaływanie kary przemawia za koniecznością odpowiednio surowszego potraktowania oskarżonych.

Mając w szczególności na względzie to, że oskarżeni Marian J. i Ryszard Jerzy T. byli już sądownie karani (pierwszy z nich za czyn określony w art. 257 § 1 k.k. z 1932 r., drugi - w art. 156 § 3 k.k.), a obecnie przypisanego im czynu dopuścili się w okresie warunkowego zawieszenia kar wymierzonych im poprzednio, co świadczy o nieskuteczności tych kar, a także i to, że oskarżony Marian J. wykazał największą aktywność w czasie przestępnego działania (przeszukiwanie butów pokrzywdzonego), wszyscy oskarżeni zaś nie cieszyli się dobrą opinią ani w czasie pobytu na wolności (wywiady MO), ani w czasie pobytu w areszcie tymczasowym (opinie Aresztu Śledczego w M.), Sąd Najwyższy uznał za konieczne podwyższyć wymierzone im kary do 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności w stosunku do pierwszych dwóch oskarżonych i do 4 lat pozbawienia wolności wobec oskarżonego Zdzisława Sylwestra S. Zróżnicowanie kary wobec tego ostatniego uzasadnione jest tym, że choć oskarżony Zdzisław Sylwester S. wykazał inicjatywę w dokonaniu przestępstwa i pierwszy zaatakował pokrzywdzonego, to jednak nie był on dotychczas sądownie karany i był najmłodszym spośród oskarżonych, mając w chwili czynu zaledwie ukończonych 18 lat życia.

Uznając zatem, że kary obecnie wymierzone oskarżonym są z jednej strony wystarczające, a z drugiej - współmierne do stopnia szkodliwości społecznej ich czynu, Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku, postanawiając o kosztach zgodnie z art. 547 § 1 k.p.k. oraz art. 9, 10 i 18 dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r. o opłatach sądowych w sprawach karnych (Dz. U. Nr 19, poz. 73 z późn. zm.).

OSNKW 1973 r., Nr 10, poz. 129