Postanowienie z dnia 1973-07-26 sygn. Z 28/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Z 28/73

Postanowienie z dnia 26 lipca 1973 r.

W wypadku gdy czynności związane z zaznajomieniem podejrzanego z materiałami postępowania przygotowawczego przeprowadzone zostały zgodnie z nakazami i wymaganiami zawartymi w przepisach art. 277 k.p.k., a oskarżony mimo tego - już po przesłaniu akt jego sprawy wraz z aktem oskarżenia do sądu - żąda udostępnienia mu akt sprawy sądowej w celu dodatkowego ich przeglądnięcia (przeczytania), to wzgląd na sprawność postępowania karnego wymaga, aby zadośćuczynienie temu żądaniu nastąpiło w trybie art. 142 § 1 k.p.k., a nie przez zwrot akt sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego.

Przewodniczący: sędzia płk S. Wojtczak. Sędziowie: płk dr W. Sieracki (sprawozdawca), ppłk C. Bakalarski.

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk J. Szpilski.

Sąd Najwyższy w sprawie Włodzimierza H. i innych, oskarżonych o przestępstwo określone w art. 319 k.k. w zbiegu z art. 321 k.k. i w związku z art. 58 k.k., po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 1973 r. zażalenia podprokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w N. na postanowienie Wojskowego Sądu Garnizonowego w N.¹ z dnia 14 czerwca 1973 r., mocą którego akta sprawy na podstawie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k. zwrócono Wojskowemu Prokuratorowi Garnizonowemu w N. w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego,

i po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej wnoszącego o uwzględnienie zażalenia postanowił

uwzględniając zażalenie uchylić postanowienie Wojskowego Sądu Garnizonowego w N.¹ z dnia 14 czerwca 1973 r. w sprawie Włodzimierza H. oraz innych i sprawę przekazać do rozpoznania Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w N¹.

Uzasadnienie

Postanowieniem Wojskowego Sądu Garnizonowego w N.¹ z dnia 14 czerwca 1973 r. zwrócono akta sprawy przeciwko Włodzimierzowi H. i innym Wojskowemu Prokuratorowi Garnizonowemu w N. w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego, a mianowicie:

1) umożliwienia oskarżonym Włodzimierzowi H. i Mieczysławowi S. zapoznania się ze wszystkimi materiałami postępowania przygotowawczego,

2) dołączenia do akt sprawy materiałów postępowania administracyjnego - wraz z załączonymi do tego postępowania administracyjnego oświadczeniami świadków zawnioskowanych w akcie oskarżenia,

3) ewentualnego ponownego przesłuchania tych świadków w wypadku ustalenia różnic i sprzeczności między treścią składanych przez nich oświadczeń a ich zeznaniami w postępowaniu przygotowawczym.

Na postanowienie to złożył zażalenie podprokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w N., wnosząc o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do rozpoznania Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w N. ¹.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W treści uzasadnienia powołanego na wstępie postanowienia sąd pierwszej instancji stwierdził, że niezaznajomienie oskarżonych Włodzimierza H. i Mieczysława S. z materiałami postępowania jest poważnym uchybieniem procesowym, gdyż art. 277 § 1 k.p.k. taki obowiązek na prowadzącego postępowanie nakłada".

W związku z tym należy przede wszystkim podkreślić, że przewidziane w przepisie art. 277 § 1 k.p.k. czynności, będące wyrazem realizacji zagwarantowanego Konstytucją PRL (art. 53 ust. 2) i normami kodeksu postępowania karnego (art. 9) prawa oskarżonego do obrony, zmierzają do pełnego zorientowania podejrzanego w zebranym w jego sprawie materiale dowodowym, stwarzając przez to możliwość wyjaśnienia ewentualnych niejasności, wątpliwości lub sprzeczności wyłaniających się na tle zebranych dowodów. Z tych względów prowadzący postępowanie przygotowawcze jest - w myśl art. 277 § 1 k.p.k. - zobowiązany w szczególności do zaznajomienia podejrzanego z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego i pouczenia podejrzanego o przysługującym mu prawie osobistego przeglądnięcia akt. Jeżeli podejrzany w czasie zaznajamiania go materiałami postępowania wyrazi wolę osobistego przejrzenia (przeczytania) akt, to prowadzący postępowanie przygotowawcze obowiązany jest udostępnić mu akta sprawy i umożliwić mu osobiste zaznajomienie się z całością zebranego materiału dowodowego. W związku z tym, że przepis art. 277 § 2 k.p.k. traktuje w ogóle o uzupełnieniu postępowania, a nie tylko o uzupełnieniu materiału dowodowego, przeto uznać należy, że wniosek podejrzanego o udostępnienie mu akt sprawy, w celu osobistego ich przeglądnięcia (przeczytania), może być złożony przez podejrzanego w terminie 3 dni od daty zaznajomienia go przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze z materiałami tego postępowania.

Konfrontując przedstawione rozważania ze znajdującymi się w aktach sprawy dokumentami, stwierdzić należy, że Włodzimierz H. i Mieczysław S. zostali w dniu 3 maja 1973 r. zaznajomieni przez podprokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w N. z aktami prowadzącego w tej sprawie dochodzenia, że obu podejrzanych pouczono o prawie osobistego przejrzenia akt i złożenia w terminie 3 dni wniosków o uzupełnienie postępowania przygotowawczego i że obaj podejrzani, po osobistym przejrzeniu akt, nie złożyli wniosku ani o dodatkowe udostępnienie im akt sprawy w celu ich osobistego przeglądnięcia, ani też o innego rodzaju uzupełnienie postępowania w tej sprawie. W świetle przedstawionych faktów należało stwierdzić, że prowadzący dochodzenie w tej sprawie - wbrew stanowisku sądu pierwszej instancji - nie dopuścił się obrazy przepisu art. 277 § 1 k.p.k., co w konsekwencji sprawia, że zawarty w zaskarżonym postanowieniu zarzut obrazy tego przepisu, jako zarzut niesłuszny, nie mógł być podstawą zwrotu akt niniejszej sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego. Stanowiska tego nie zmienia fakt, że oskarżony Włodzimierz H. dopiero w dniu 11 czerwca 1973 r. (a więc już po przesłaniu do sądu akt sprawy wraz z aktem oskarżenia i po doręczeniu mu w dniu 4 czerwca 1973 r. aktu oskarżenia) złożył na ręce swego obrońcy pisemne oświadczenie, w którym wywodzi, iż "chce zapoznać się dokładnie z zeznaniami wszystkich świadków i oskarżonych, aby wskazać fakty, z jakich oni niesłusznie go obciążają". Chociaż nie ulega wątpliwości, że w ramach prawa oskarżonego do obrony należało zadość uczynić jego żądaniu, to jednak udostępnienie oskarżonemu akt sprawy sądowej powinno było nastąpić nie przez zwrot tej sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego (postępowanie to bowiem nie było dotknięte istotnymi brakami, a zwłaszcza w postępowaniu tym - jak już zaznaczano - nie dopuszczono się obrazy przepisu art. 277 § 1 k.p.k.), lecz w trybie art. 142 § 1 k.p.k., co w konsekwencji - jako czynność nie nastręczająca poważniejszych trudności - nie spowodowałoby zbędnej przewlekłości postępowania karnego.

Na tle przedstawionych rozważań należy wyrazić pogląd, że w wypadku, gdy czynności związane z zaznajomieniem podejrzanego z materiałami postępowania przygotowawczego przeprowadzone zostały zgodnie z nakazami i wymaganiami zawartymi w przepisach art. 277 k.p.k., a oskarżony mimo tego - już po przesłaniu akt jego sprawy wraz z aktem oskarżenia do sądu - żąda udostępnienia mu akt sprawy sądowej w celu dodatkowego ich przeglądnięcia (przeczytania), to wzgląd na sprawność postępowania karnego wymaga, aby zadośćuczynienie temu żądaniu nastąpiło w trybie art. 142 § 1 k.p.k., a nie przez zwrot akt sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego.

OSNKW 1973 r., Nr 11, poz. 150