Wyrok z dnia 1976-04-23 sygn. III CRN 46/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 46/76

Wyrok z dnia 23 kwietnia 1976 r.

Uzasadnienie

Jan B. wytoczył przeciwko Bazylemu R. powództwo o zasądzenie kwoty 45.000 zł, wyjaśniając, że pozwany pożyczył od niego 55.000 zł i wydał mu zobowiązanie na tę sumę z dnia 17 marca 1971 r., przy czym miał spłacać należność w ratach po 5.000 zł miesięcznie; na poczet należności wpłacił dotychczas 10.000 zł, a pozostał winien 4-5.000 zł, których pomimo upomnień nie uregulował.

Powód złożył wspomniane zobowiązanie podpisane przez pozwanego, zawierające na odwrocie adnotacje o wpłaceniu następujących kwot: 10.000 zł, 2.000 zł, 2.000 zł i 3.000 zł. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa twierdząc, że wprawdzie rzeczywiście pożyczał od powoda pieniądze, ale pożyczone kwoty oddał w całości, a nadto zapłacił mu procent w kwocie 10.000 zł. Poza tym pozwany wyjaśnił, że powód chciał być cichym wspólnikiem w przedsiębiorstwie przewozowym pozwanego, co okazało się z różnych przyczyn nierealne i chociaż pożyczone pieniądze w całości zostały zwrócone, powód rości pretensje do części dochodu, jaki uzyskał pozwany, uważa bowiem, że procentują jego pieniądze zainwestowane w przedsiębiorstwo pozwanego. Pozwany powołał się na dowód z zeznań świadka K., do którego powód przyznał, że pozwany pożyczkę mu zwrócił.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy (na skutek uchylenia przez Sąd Wojewódzki poprzedniego wyroku sądu I instancji) Sąd Powiatowy w Nowym Sączu wyrokiem z dnia 28 maja 1975 r. zasądził na rzecz powoda kwotę 38.000 zł. Na podstawie adnotacji na skrypcie dłużnym Sąd Powiatowy ustalił, że pozwany zwrócił powodowi 17.000 zł na poczet pożyczonych 55.000 zł. Dowodu ze świadków na twierdzenie pozwanego, że zwrócił on większe kwoty, Sąd Powiatowy nie dopuścił, czując się związanym stanowiskiem, zajętym w poprzednim wyroku Sądu Wojewódzkiego, że zgodnie z art. 75 k.c. nie tylko umowa pożyczki, ale i jej zwrot powinny być stwierdzone na piśmie; Sąd Powiatowy mógł więc przeprowadzać dowody z zeznań świadków i stron przeciwko domniemaniu wynikającemu z adnotacji na zobowiązaniu, ale tylko w ramach wyjątków od ograniczeń dowodowych objętych art. 74 § 2 k.c., jednakże nie wziął pod uwagę zdania ostatniego tego przepisu, które dopuszcza prowadzenie dowodu z zeznań świadków i stron tylko wówczas, gdy wchodzą w rachubę szczególne okoliczności.

Rewizję pozwanego od wymienionego wyżej wyroku Sądu Powiatowego Sąd Wojewódzki w Krakowie oddalił wyrokiem z dnia 12 września 1975 r. W wyroku tym Sąd Wojewódzki potwierdził swoje poprzednie stanowisko co do wykładni art. 75 k.c., a nadto wskazał, że twierdzenia pozwanego, na które mieli być dopuszczani za wnioskami przez niego świadkowie, są sprzeczne.

Obydwa wymienione wyroki zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadzwyczajną, wniesioną 27 lutego 1976 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna trafnie zarzuca, że pogląd Sądu Wojewódzkiego, który doprowadził do rezygnacji z dowodów zaofiarowanych przez pozwanego, jest wadliwy. Zarówno z treści art. 75 k.c., jak i z faktu, że został on umiejscowiony w dziale zatytułowanym: "Forma czynności prawnych", wynika, że przewidziane w tym przepisie wymaganie formy pisemnej dla celów dowodowych odnosi się do czynności prawnej, tzn. do zdarzeń prawnych, do istoty których należy złożenie oświadczenia woli. W sprawie natomiast chodzi nie o fakt dokonania czynności prawnej, lecz o zapłatę należności, a więc o jej wykonanie. Wykonanie zobowiązania nie jest czynnością prawną, dowodzenie więc tego faktu nie podlega restrykcjom przewidzianym w art. 75 k.c. Rewizja nadzwyczajna trafnie dalej wskazuje, że takie ograniczenie nie wynika też z art. 247 k.p.c.

Uzasadnione jest także twierdzenie rewizji nadzwyczajnej, że rzekoma nieścisłość w twierdzeniach pozwanego nie występuje. Zresztą podawanie sprzecznych wyjaśnień przez stronę może mieć znaczenie dla oceny wiarygodności tych wyjaśnień i dla oceny całości materiału dowodowego, nie może zaś uzasadniać oddalenia wniosku o przeprowadzenie dowodu, jeżeli dowód ten może mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Z zasad powyższych Sąd Najwyższy orzekł z mocy art. 388 w zw. z art. 423 k.p.c. jak w sentencji.