Wyrok z dnia 1975-04-02 sygn. Rw 142/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Rw 142/75

Wyrok z dnia 2 kwietnia 1975 r.

Jeżeli właściwy organ w związku z toczącym się postępowaniem karnym zarządzi umieszczenie oskarżonego w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym w celu przeprowadzenia badań psychiatrycznych (obserwacji psychiatrycznej), to okres pobytu oskarżonego w tym zakładzie podlega - w myśl zasad określonych w przepisach art. 83 k.k. - zaliczeniu na poczet wymierzonej mu kary.

Przewodniczący: sędzia płk A. Porzecki.

Sędziowie: płk dr W. Sieracki (sprawozdawca), ppłk C. Bakalarski.

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk J. Rulewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 1975 r. na rozprawie sprawy Romualda Z., skazanego nieprawomocnie za przestępstwa określone w: 1) art. 312 § 1 k.k. na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, 2) art. 322 § 1 k.k. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz łącznie na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z powodu rewizji wniesionej przez obrońcę od wyroku Wojewódzkiego Sądu Garnizonowego w O. z dnia 26 lutego 1975 r.,

częściowo uwzględniając rewizję obrońcy, zmienił zaskarżony wyrok przez zaliczenie w myśl art. 83 § 1 k.k. na poczet wymierzonej oskarżonemu łącznej kary pozbawienia wolności okresu jego pobytu na obserwacji psychiatrycznej w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w O. od dnia 7 grudnia 1974 r. do dnia 31 stycznia 1975 r. oraz okresu jego tymczasowego aresztowania od dnia 1 lutego 1975 r. i z tą zmianą powołany wyrok utrzymał w mocy.

Uzasadnienie

(...) Skarżący wnosił w rewizji o zmianę zaskarżonego wyroku przez złagodzenie na podstawie art. 25 § 2 k.k. wymierzonych oskarżonemu kar za poszczególne przestępstwa i wymierzonej kary łącznej, ewentualnie o warunkowe zawieszenie wykonania tej kary oraz zaliczenie na poczet wymierzonej oskarżonemu łącznej kary okresu jego pobytu na obserwacji psychiatrycznej w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w O. od dnia 9 grudnia 1974 r. do dnia 1 lutego 1975 r. (...).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skazanie oskarżonego Romualda Z. za opisane na wstępie przestępstwa przewidziane w art. 312 § 1 i w art. 322 § 1 k.k. nastąpiło zgodnie z wynikami przewodu sądowego. Wywody rewizji, zmierzające do uzasadnienia wniosku o złagodzenie kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa i kary łącznej, nie są przekonujące. Wprawdzie poczytalność oskarżonego w czasie popełnienia opisanych w zaskarżonym wyroku przestępstw była w znacznym stopniu ograniczona, to jednak brak podstaw do zastosowania względem oskarżonego nadzwyczajnego złagodzenia kary na podstawie art. 25 § 2 k.k., a to z tego względu, że stopień społecznego niebezpieczeństwa popełnionego przez oskarżonego przestępstwa przewidzianego w art. 312 § 1 k.k. był poważny. Należy bowiem zwrócić uwagę na to, że jakkolwiek przepis art. 312 § 1 k.k. nie określa sposobu użycia przez sprawcę groźby karalnej, to jednak na tle sformułowań kodeksowych stwierdzić należy, że użycie broni palnej lub posługiwanie się bronią palną przez sprawcę w czasie popełnienia przestępstwa jest z reguły okolicznością zwiększającą stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu i z tego powodu stanowiącą w określonych wypadkach podstawę konstruowania kwalifikowanego typu przestępstwa (por. np. przepis art. 159, 210 § 2, art. 311 § 3 k.k.). W tym kontekście należy wyrazić zapatrywanie, że groźba użycia broni palnej przeciwko przełożonemu w celu zmuszenia go do zachowania się określonego w przepisie art. 312 § 1 k.k. jest okolicznością zwiększającą wydatnie stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu sprawcy i z tego względu podlegającą uwzględnieniu na jego niekorzyść przy wymiarze kary (...).

Zawarty w rewizji wniosek o złagodzenie wymierzonych oskarżonemu kar nie zasługuje na uwzględnienie, przy czym podkreślić należy, że przedstawione uprzednio okoliczności towarzyszące popełnionym przez oskarżonego przestępstwom przemawiają przeciwko warunkowemu zawieszeniu wykonania wymierzonej mu kary.

Natomiast słuszny jest zawarty w rewizji zarzut, że sąd pierwszej instancji dopuścił się obrazy prawa materialnego przez to, iż na poczet wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności nie zaliczył okresu jego pobytu na obserwacji psychiatrycznej w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w O. Przede wszystkim bowiem podkreślić należy, że jeszcze na gruncie obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1970 r. odpowiednich przepisów kodeksu karnego z 1932 r. i kodeksu karnego Wojska Polskiego, według których zaliczenie całości lub części okresu tymczasowego aresztowania na poczet wymierzonej kary pozbawienia wolności było fakultatywne, ukształtowało się zapatrywanie, że okres pobytu oskarżonego na obserwacji w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym należy zaliczyć na poczet orzeczonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności, mimo że w okresie pobytu oskarżonego w takim zakładzie nie był zastosowany środek zapobiegawczy - tymczasowe aresztowanie (por. Orzecznictwo Najwyższego Sądu Wojskowego, wyd. MON 1960, poz. 30 i 29). Zapatrywanie to jest tym bardziej aktualne na gruncie przepisu art. 83 § 1 k.k., skoro przepis ten stanowi, że okres tymczasowego aresztowania zalicza się z mocy prawa na poczet kary pozbawienia wolności. U podstaw regulacji zawartej w przepisie art. 83 k.k. legł postulat, aby każde faktyczne, zarządzone przez właściwy organ pozbawienie wolności sprawcy przestępstwa, a więc każde pozbawienie go swobodnego rozporządzenia swoją osobą, zostało zaliczone na poczet orzeczonej i podlegającej wykonaniu kary zasadniczej.

Nie ulega wątpliwości, że umieszczenie oskarżonego - na podstawie postanowienia prokuratora - w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym w celu przeprowadzenia obserwacji psychiatrycznej jest równoznaczne z pozbawieniem go możliwości swobodnego rozporządzenia swoją osobą i stanowi faktyczne pozbawienie go wolności. W związku z tym należy wyrazić pogląd, że jeżeli właściwy organ w związku z toczącym się postępowaniem karnym zarządzi umieszczenie oskarżonego w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym w celu przeprowadzenia badań psychiatrycznych (obserwacji psychiatrycznej), to okres pobytu oskarżonego w tym zakładzie podlega - w myśl zasad określonych w przepisach art. 83 k.k. - zaliczeniu na poczet wymierzonej mu kary. Pogląd ten odpowiada tendencjom i zapatrywaniom wyrażonym w tej materii w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 13 kwietnia 1973 r. - OSNKW 1974, z. 1, poz. 7 oraz wyrok z dnia 29 października 1971 r. - OSNKW 1972, z. 2, poz. 31).

Z akt rozpatrywanej sprawy wynika, że prokurator postanowieniem z dnia 7 grudnia 1974 r. zarządził umieszczenie oskarżonego w zamkniętym Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w O. w celu poddania go badaniom psychiatrycznym połączonym z obserwacją. W szpitalu tym przebywał oskarżony do dnia 31 stycznia 1975 r. Z tych względów należało - uwzględniając w tej materii wniosek rewizji - zaliczyć na poczet wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności okres jego pobytu w szpitalu psychiatrycznym od dnia 7 grudnia 1974 r. do dnia 31 stycznia 1975 r.

OSNKW 1975 r., Nr 7, poz. 98