Wyrok z dnia 2019-12-19 sygn. I OSK 357/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędziowie: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędzia del. WSA Dariusz Chaciński (spr.) po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej B.W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 7 listopada 2018 r. sygn. akt II SAB/Sz 133/18 w sprawie ze skargi B.W. na bezczynność Prokuratora Rejonowego w [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie wyrokiem z 7 listopada 2018 r., II SAB/Sz 133/18, oddalił skargę B.W. na bezczynność Prokuratora Rejonowego w [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł B.W. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego:

1. art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: u.d.i.p.) w zw. z art. 156 § 1, § 5 i § 5a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (dalej: k.p.k.), w zakresie w jakim przepis art. 1 ust. 2 u.d.i.p. stanowi o tym, że przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, oraz w zakresie w jakim wskazane przepisy k.p.k. stanowią zasady dostępu do akt sprawy karnej, poprzez błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej stanowi w niniejszej sprawie wniosek o udostępnienie akt postępowania karnego, a nie konkretnej informacji publicznej, znajdujących się w tym zbiorze informacji, a w konsekwencji błędne uznanie, że przepisy k.p.k. w sposób odmienny regulują zasady i tryb dostępu do informacji publicznej, podczas gdy w niniejszej sprawie wniosek dotyczył udostępnienia konkretnie wskazanego dokumentu, tj. aktu oskarżenia;

2. art. 1 ust. 2 u.d.i.p. w zw. z art. 156 § 5 i § 5a k.p.a., w zakresie w jakim przepis art. 1 ust. 2 u.d.i.p. stanowi o tym, że przepisy u.d.i.p. nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, oraz w zakresie jakim wskazane przepisy k.p.k. stanowią zasady dostępu do akt sprawy karnej podczas postępowania przygotowawczego, poprzez błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej w niniejszej sprawie obejmował udostępnienie akt postępowania przygotowawczego (informacji znajdującej się w aktach postępowania przygotowawczego), podczas gdy w dacie rozpatrywania wniosku w niniejszej sprawie postępowanie przygotowawcze zostało już zakończone, czego efektem było skierowanie do sądu aktu oskarżenia, zatem w sprawie w ogóle nie mogły być rozpatrywane przepisy dotyczące postępowania przygotowawczego.

Z uwagi na powyższe skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku WSA w Szczecinie oraz uwzględnienie złożonej skargi na bezczynność Prokuratora Rejonowego w [...] oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Prokurator Rejonowy w [...] wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2335 ze zm.) – p.p.s.a. – skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, albowiem zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 p.p.s.a. w tej sprawie nie wystąpiły.

Kontrolując zatem zgodność z prawem zaskarżonego wyroku w granicach skargi kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny ograniczył tę kontrolę do wskazanych w niej zarzutów. Rozpatrywana pod tym kątem skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Poruszone w skardze kasacyjnej zagadnienie prawne zostało już rozstrzygnięte w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2013 r., I OPS 7/13 (ONSAiWSA 2014/3/37). Z tezy tej uchwały wynika, że "Żądanie udostępnienia przez prokuratora akt sprawy jako zbioru materiałów zakończonego postępowania przygotowawczego nie jest wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.)."

Skarżący kasacyjnie twierdzi, że w jego przypadku powyższa uchwała nie ma zastosowania, ponieważ on nie występował o udostępnienie akt postępowania przygotowawczego jako całości (zbioru dokumentów), ale o konkretny dokument z tych akt w postaci aktu oskarżenia, który stanowi informację publiczną, a przepisy k.p.k. – w jego ocenie – nie regulują w sposób odmienny zasad i trybu dostępu do informacji publicznej po zakończeniu postępowania przygotowawczego (art. 1 ust. 2 u.d.i.p. w zw. z art. 156 § 5 i § 5a k.p.k.).

Zauważyć w związku z tym należy, że w uzasadnieniu powołanej uchwały stwierdzono, że "W rozpatrywanej [w uchwale] sprawie wnioskodawca zwrócił się na podstawie przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej o udostępnienie mu akt zakończonego postępowania przygotowawczego jako zbioru dokumentów stanowiących informację publiczną. Zdeterminowało to sposób sformułowania zagadnienia prawnego." Innymi słowy, przedmiot żądania zdeterminował sposób sformułowania zagadnienia prawnego. Natomiast w uzasadnieniu uchwały znalazło się także stwierdzenie, że "Przepisy art. 156 § 1, 5 i 5a K.p.k. oraz art. 525 K.p.c. i § 94 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, w odniesieniu do tych dokumentów, które są informacją publiczną i znajdują się w aktach sądowych spraw cywilnych, karnych i aktach trwającego postępowania przygotowawczego, są przepisami szczególnymi, o których mowa w art. 1 ust. 2 omawianej ustawy, w stosunku do wszystkich, a nie tylko wobec stron postępowania, i nie ma do nich zastosowania ustawa o dostępie do informacji publicznej. Przyjęcie, że w pozostałych wypadkach strona postępowania, której żywotnych interesów dotyczy sprawa, uzyskuje dostęp do akt na innych zasadach, bardziej sformalizowanych niż osoby działające w trybie art. 10 tej ustawy, byłoby naruszeniem zasady równości zapisanej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP."

Powołane przepisy k.p.k. regulują dostęp do akt i wydawania z nich odpisów poszczególnych dokumentów także przez inne osoby niż strony postępowania. Jak podkreślono w powołanej uchwale I OPS 7/13, "art. 156 § 1 K.p.k. prawo dostępu do akt sprawy sądowej oraz możność sporządzania odpisów przyznaje stronom, obrońcom, pełnomocnikom, przedstawicielom ustawowym i podmiotowi określonemu w art. 416 K.p.k. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępniane również innym osobom. Chociaż przepis nie stanowi tego expressis verbis, należy przyjąć, że dotyczy on akt sądowych zarówno toczącego się, jak i zakończonego postępowania. Przepisy art. 156 § 5 i 5a K.p.k. odnoszą się do postępowania przygotowawczego." Z faktu, że wnioskodawca wystąpił o dostęp do treści i postaci aktu oskarżenia nie do sądu, a do prokuratora, w sytuacji, gdy postępowanie przygotowawcze zostało już zakończone i akta sprawy (którego elementem jest akt oskarżenia) zostały już przekazane do sądu, nie może wynikać, że zmianie ulegną reguły dostępu do dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej. Skarżący kasacyjnie nie żąda bowiem, wbrew jego twierdzeniom, dostępu do informacji publicznej o treści aktu oskarżenia. Tę poznał już ze strony internetowej, o czym wspomina we wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Chodzi mu o postać dokumentu, która miałaby być przekazana w formie skanu, czyli swoisty odpis dokumentu. Ten zaś może uzyskać tylko według reguł zawartych w art. 156 k.p.k., który jest przepisem szczególnym, w rozumieniu art. 1 ust. 2 u.d.i.p.

Mając to na uwadze, na podstawie art. 184 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.