Uchwała z dnia 1977-02-15 sygn. VII KZP 16/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VII KZP 16/76

Uchwała 7 sędziów z dnia 15 lutego 1977 r.

Korzyścią w myśl art. 36 § 3 k.k. jest każda bezprawna korzyść majątkowa, jeżeli tylko jej osiągnięcie dla sprawcy lub kogo innego było celem działania sprawcy przestępstwa.

Przewodniczący: sędzia W. Żebrowski. Sędziowie T. Majewski (sprawozdawca), J. Mikos (współsprawozdawca), S. Pawela, M. Paluch, J. Żurawski, A. Żylewicz.

Prokurator Prokuratury Generalnej: A. Ferenc.

 Sąd Najwyższy w sprawie Mirosława M. i innych, oskarżonych z art. 239, 240, 241 k.k., po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 390 § 2 k.p.k. przez Sąd Najwyższy w składzie zwykłym postanowieniem z dnia 14 sierpnia 1976 r. następującego zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy przez korzyść majątkową w myśl art. 36 § 3 k.k. rozumieć należy każdą będącą w związku przyczynowym z przestępstwem korzyść majątkową dla sprawcy lub kogo innego (art. 120 § 3 k.k.), czy tylko korzyść majątkową mającą charakter bezprawny i zwiększającą w sposób niegodziwy majątek lub dochody?"

i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

 Uzasadnienie

Kodeks karny z 1932 r. w dotyczącym kary grzywny art. 42 § 2 posługiwał się pojęciami: "chęć zysku" oraz "korzyść majątkowa", których jednak nie wyjaśniał. W orzecznictwie sądowym i nauce prawa karnego rozróżniano te pojęcia, przy czym pojęciu: "chęć zysku" nadawano znaczenie chęci korzyści bezprawnej, niegodziwej i charakter działania z niskiej pobudki w odróżnieniu od "korzyści majątkowej", nie zawsze oznaczającej chęć zysku w takim znaczeniu.

Obowiązujący kodeks karny w dotyczącym kary grzywny art. 36 § 3 posługuje się tylko pojęciem: "korzyść majątkowa", którego również nie wyjaśnia, gdyż ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że: "Korzyść majątkowa obejmuje korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego" (art. 120 § 3). Skoro jednak - znając ówczesne poglądy orzecznictwa i nauki - ustawodawca wyeliminował z art. 36 § 3 k.k. słowa: "chęć zysku" i poprzestał na wyrażeniu: "korzyść majątkowa" - przyjąć trzeba, że chciał nadać temu ostatniemu pojęciu takie znaczenie, jakie nadawano mu poprzednio, a więc oznacza ono taką korzyść w każdej możliwej jej postaci.

Za takim rozumieniem pojęcia: "korzyść majątkowa" przemawia także potoczne znaczenie słowa: "korzyść" oraz to, że art. 36 § 3 k.k. nie przewiduje tu żadnego rozróżnienia. W języku polskim bowiem słowo: "korzyść" oznacza: zysk, pożytek, profit, plon, zdobycz, łup (por. słowniki języka polskiego: Karłowicza, Lindego, Doroszewskiego), a więc ma wielorakie znaczenie zarówno co do postaci, w jakich występuje, jak i co do ocen moralnych. Przepis art. 36 § 3 k.k. nie wprowadza w tym względzie żadnego rozróżnienia, a więc chodzi w nim o korzyść majątkową każdą, byleby tylko uzyskaną lub zamierzoną przez przestępstwo, co zresztą nadaje jej charakter niezgodny z zasadami współżycia społecznego.

Jest oczywiste, że "korzyść majątkowa", o której mowa w art. 36 § 3 k.k., wchodzi w grę tylko wtedy, gdy sprawca przestępstwa działał w celu jej osiągnięcia (dla siebie lub kogo innego). Nie każdy więc sprawca przestępstwa, jeżeli nawet osiąga korzyść majątkową w powyższym jej znaczeniu, działa w tym zamiarze specjalnym (dolus coloratus). Nie działa w tym zamiarze sprawca, który osiąga lub chce osiągnąć wyłącznie to, co mu się prawnie należy. Także udzielenie "łapówki" w zamian za coś, z czym może się łączyć korzyść majątkowa dla sprawcy (lub kogo innego), nie musi oznaczać, że działał on w tym właśnie zamiarze specjalnym. W każdym zatem wypadku przy rozważaniu kwestii, czy zachodzi podstawa orzeczenia grzywny kumulacyjnej (art. 36 § 3 k.k.), sąd powinien ustalić, czy strona podmiotowa przestępstwa czyni zasadnym przyjęcie, że celem działania sprawcy było osiągnięcie korzyści majątkowej dla siebie lub kogo innego.

Jest również oczywiste, że występujące niekiedy w ustawach karnych określenie: "zysk" (por. art. 221-222, 224 k.k. oraz art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu - Dz. U. Nr 27, poz. 169) mieści się w pojęciu: "korzyść majątkowa" w znaczeniu wyżej wskazanym.

OSNKW 1977 r., Nr 4-5, poz. 34