Wyrok z dnia 1979-11-30 sygn. I KR 302/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KR 302/79

Wyrok z dnia 30 listopada 1979 r.

Podżegacz odpowiada w granicach swego zamiaru, i to wyłącznie bezpośredniego.

Przewodniczący: sędzia L. Jax. Sędziowie: W. Ochman, S. Sokół (sprawozdawca - sędzia SW deleg.).

Prokurator Prokuratury Generalnej: W. Grzeszczyk.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 1979 r. sprawy Jana M., oskarżonego z art. 148 § 1 k.k., i Marii W., oskarżonej z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 158 § 3 k.k., z powodu rewizji wniesionej przez prokuratora i oskarżycielkę posiłkową w stosunku do Marii W. oraz rewizji wniesionych przez obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 13 kwietnia 1979 r.:

1) zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przypisany Marii W. czyn zakwalifikował z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 155 § 1 pkt 2 k.k.;

2) tenże wyrok w stosunku do Marii W. w pozostałej części i w stosunku do Jana M. w całości utrzymał w mocy (...).

Uzasadnienie

 Andrzej S. i Jan M. zostali postawieni w stan oskarżenia pod zarzutem popełnienia zbrodni przewidzianej w art. 148 § 1 k.k., a polegającej na tym, że dnia 29 sierpnia 1978 r. w B., działając wspólnie i w porozumieniu w zamiarze pozbawienia życia Stanisława W., zadali mu w różne części ciała wiele ciosów pięściami, a następnie metalowym młotkiem i nożem, przy czym większość ciosów wymierzona była w głowę, a nożem - w szyję, w wyniku czego doznał on piętnastu ran tłuczono-miażdżonych w obrębie głowy, w tym sześć połączonych z wgłębieniem kości czaszki, ranę kłutą szyi przebiegającą poziomo przez narządy wewnętrzne z przecięciem wiązadeł gnykowo-tarczowatych i otwarciem tchawicy, w następstwie czego powstał zator powietrzny prawej komory serca oraz uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza pnia mózgu, co stało się bezpośrednią przyczyną zejścia śmiertelnego.

W tejże sprawie akt oskarżenia zarzucił Marii W. popełnienie czynu zakwalifikowanego z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k., którego istota polega na tym, że w sierpniu 1978 r. w B. nakłaniała Andrzeja S. do zabójstwa swego męża Stanisława W., przy czym zobowiązała się przekazać mu 20.000 zł przeznaczone na opłacenie Jana M. współdziałającego z Andrzejem S., na poczet których wypłaciła Andrzejowi S. dnia 28 sierpnia 1978 r. 1.000 zł i dnia 29 sierpnia 1978 r. 2.000 zł, a ponadto zniszczyła jego ubranie, w które był ubrany w czasie zabójstwa Stanisława W., i dała mu ubranie swego syna oraz swoje obuwie.

Sąd Wojewódzki w Białymstoku wyrokiem z dnia 13 kwietnia 1979 r. uznał Andrzeja S. i Jana M. za winnych popełnienia zarzucanego im czynu, i za to na podstawie art. 148 § 1 k.k. skazał pierwszego z nich na karę 15 lat, drugiego zaś - na karę 25 lat pozbawienia wolności, orzekając ponadto na podstawie art. 40 § 1 pkt 1 k.k. w stosunku do Jana M. i na podstawie art. 40 § 2 k.k. w stosunku do Andrzeja S. odpowiednio kary 8 i 5 lat pozbawienia praw publicznych.

Tymże wyrokiem Sąd Wojewódzki uznał Marię W. za winną tego, że w sierpniu 1978 r. w B. nakłoniła Andrzeja S. do spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała swemu mężowi - Stanisławowi W., zobowiązując się do wręczenia mu 20.000 zł, które miały być przeznaczone na opłacenie Jana M. współdziałającego z Andrzejem S., przy czym na poczet tego zobowiązania wypłaciła Andrzejowi S. w dniu 28 sierpnia 1978 r. 1.000 zł i w dniu 29 sierpnia 1978 r. 2.000 zł, w wyniku czego Andrzej S. i Jan M. w dniu 29 sierpnia 1978 r., bijąc Stanisława W. pięściami, młotkiem oraz nożem, spowodowali jego zgon, i za tak opisany czyn na podstawie art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 158 § 3 k.k. skazał oskarżoną na karę 5 lat pozbawienia wolności (...).

Wyrok powyższy został zaskarżony rewizją obrońców Jana M. i Marii W., a w stosunku do Marii W. również rewizją prokuratora i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej.

W stosunku do Andrzeja S. wyrok uprawomocnił się w sądzie pierwszej instancji (...).

 Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przede wszystkim należy ustosunkować się do rewizji obrońców, jako tych środków odwoławczych, które zawierają wnioski dalej idące (...).

Rewizję obrońców oskarżonej Marii W. należy uznać za bezzasadną, jeżeli kwestionuje jej winę w ogóle, i za trafną w zakresie zarzutu obrazy prawa materialnego wskutek zastosowania do przypisanego Marii W. czynu kwalifikacji z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 158 § 3 k.k.

Jeżeli chodzi o zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i przypisanie oskarżonej - jak utrzymuje się w rewizji - winy za czyn nie popełniony, to zważyć należy, że Sąd Wojewódzki miał wszelkie podstawy do uznania oskarżonej za winną podżegania Andrzeja S. do ciężkiego pobicia jej męża Stanisława W. opierając się na pomówieniu tego ostatniego ze śledztwa, które znajduje częściowe potwierdzenie w wyjaśnieniach Jana M., w poszlakach oraz w logice wypadków.

Omawiając tę kwestię, należy się odwołać do przeprowadzonej wyżej w zakresie winy Jana M. analizy ustaleń, dokonanych przez Sąd Wojewódzki, które są aktualne również w zakresie oceny pomówienia Marii W. przez Andrzeja S. Rozważania te trzeba ponadto uzupełnić stwierdzeniem, że ze względu na stosunki osobiste, jakie łączyły Andrzeja S. z Marią W., nie miał on i nie mógł mieć żadnych powodów ku temu, by szkodzić jej interesom. Jeżeli się ponadto zważy, że oskarżony napisał do Marii W. "gryps", w którym obiecywał wyłączenie jej ze sprawy, i że odwołując swoje pomówienie nie potrafił bliżej sprecyzować pobudek swego rzekomego "złośliwego" obciążenia Marii W., to danie przez Sąd Wojewódzki prymatu relacjom Andrzeja S. ze śledztwa, w którym przypisywał on inicjatywę pobicia Stanisława W. przez wynajętą do tego celu osobę, zamiast późniejszym wyjaśnieniom, należy uznać za prawidłowe i dokonane zgodnie z uprawnieniami sądu wynikającymi z treści art. 4 § 1 k.k., zwłaszcza że Sąd Wojewódzki przekonująco uzasadnił swoje stanowisko, które po dokładnej analizie Sąd Najwyższy całkowicie aprobował.

Słusznie Sąd Wojewódzki odrzucił koncepcję aktu oskarżenia zakwalifikowania przypisanego oskarżonej czynu z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k. i prawidłowo uznał, że Maria W. jest jedynie winna nakłaniania Andrzeja S. do spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała jej męża. Materiał dowodowy nie daje żadnych podstaw ku temu, aby twierdzić, że oskarżona podżegała do zabójstwa Stanisława W. Zarówno Andrzej S., jak i Jan M. we wszystkich swych wyjaśnieniach dotyczących tej kwestii mówią jedynie o "pobiciu" pokrzywdzonego w potocznym, a nie prawnym znaczeniu tego słowa, bo przecież Andrzej S. w tej akcji miał nie brać udziału. Skoro jednak ze strony Marii W. padały sugestie, aby to "pobicie" w skutkach powodowało rozstrój zdrowia na okres pół roku - to prawidłowe było ustalenie Sądu Wojewódzkiego, że zamiarem oskarżonej było nakłanianie do takiego działania sprawcy, które skutkowałoby ciężkie uszkodzenie ciała. Dokonując prawidłowego ustalenia faktycznego, Sąd Wojewódzki popełnił jednak błąd prawny, polegający na obciążeniu oskarżonej skutkami uszkodzenia ciała w postaci śmierci pokrzywdzonego, przypisując jej winę nieumyślną w tym zakresie i kwalifikując ten czyn z art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 158 § 3 k.k.

Przyjmując taką kwalifikację, Sąd Wojewódzki wychodził zapewne z założenia zawartego w art. 8 k.k., który stanowi, że odpowiedzialność za następstwa czynu zachodzi wówczas, gdy są one objęte nawet winą nieumyślną. Przyjmując taką koncepcję, Sąd Wojewódzki utracił jednak z pola widzenia okoliczność, że przepis ten jest zaadresowany do sprawcy i że podżegacz odpowiada w granicach swego zamiaru, i to wyłącznie bezpośredniego. Wreszcie kwalifikacja prawna z art. 158 § 3 k.k. nie może mieć tu zastosowania również dlatego, że zgodnie z intencją oskarżonej w akcji skierowanej przeciwko zdrowiu jej męża miał uczestniczyć tylko jeden sprawca - o czym była już mowa - w cytowanym zaś przepisie chodzi o sytuację, w której biorą udział trzy osoby (bójka - nie wchodząca w danym wypadku w grę) lub dwie (pobicie - co nie leżało w zamiarze oskarżonej).

W tej sytuacji - podzielając w tym zakresie zarzut rewizji - Sąd Najwyższy, uznając opis przestępstwa przypisanego oskarżonej za prawidłowy, dokonał korekty wyroku w zakresie prawnym, stosując do czynu popełnionego przez Marię W. art. 18 § 1 k.k. w związku z art. 155 § 1 pkt 2 k.k.

OSNKW 1980 r., Nr 5-6, poz. 44