Wyrok z dnia 1983-04-29 sygn. Rw 327/83

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt Rw 327/83

Wyrok z dnia 29 kwietnia 1983 r.

W czasie zatrzymania, przewidzianego w art. 206 k.p.k., istnieje stosunek zależności w rozumieniu art. 184 § 1 k.k. między funkcjonariuszem MO, dokonującym tej i innych czynności procesowych, a osobą zatrzymaną, gdyż osoba ta do chwili zwolnienia jej musi podporządkować się poleceniom związanym z decyzją o zatrzymaniu.

Przewodniczący: sędzia płk H. Kmieciak. Sędziowie: płk E. Zawiłowski, ppłk T. Kacperski (sprawozdawca).

Wiceprokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk R. Kempara.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 1983 r. na rozprawie sprawy nieprawomocnie skazanych: 1) Józefa C. - za popełnienie przestępstwa określonego w art. 182 § 1 k.k. na karę 20.000 zł grzywny oraz uniewinnionego od zarzutów popełnienia przestępstw określonych w art. 184 § 1 k.k. i art. 246 § 1 k.k., 2) Henryka K. - za popełnienie przestępstwa określonego w art. 184 § 1 k.k., z zastosowaniem art. 73 § 1 i 2, art. 74 § 1 i art. 75 § 1 k.k., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata i 10.000 zł grzywny, a ponadto nieprawomocnie uniewinnionych; 3) Romana K. od zarzutu popełnienia przestępstwa określonego w art. 184 § 1 k.k. - trzykrotnie i w art. 246 § 1 k.k. oraz 4) Zbigniewa J. - od zarzutu popełnienia przestępstwa określonego w art. 184 § 1 k.k.,

z powodu rewizji wniesionych przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego Józefa C., oskarżonego Romana K., oskarżonego Zbigniewa J. oraz obrońców oskarżonego Józefa C. i oskarżonego Henryka K. od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w N. z dnia 26 lutego 1983 r.

rewizji prokuratora i obrońców nie uwzględnił i zaskarżony wyrok utrzymał w mocy (...).

Uzasadnienie

(...) Wyrok ten zaskarżony został rewizjami prokuratora i obrońców oskarżonego Józefa C. i oskarżonego Henryka K.

W złożonej rewizji na niekorzyść oskarżonych Józefa C., Romana K. i Zbigniewa J. prokurator, podnosząc zarzuty: a) błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia (art. 387 pkt 3 k.p.k.), wskutek niesłusznego uznania, że brak dowodów na to, iż oskarżeni ci dopuścili się zarzucanych im w akcie oskarżenia przestępstw, b) obrazy prawa materialnego (art. 387 pkt 1 k.p.k.) wskutek przyjęcia, że czyn Józefa C., polegający na biciu ręką i pałką służbową po twarzy zatrzymanego Zbigniewa J., wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 182 § 1 k.k., a nie w art. 184 § 1 k.k., i c) wymierzenia Józefowi C. rażąco łagodnej kary (art. 387 pkt 4 k.p.k.) - wniósł o: 1) uchylenie zaskarżonego wyroku w części uniewinniającej tychże oskarżonych i przekazanie w tej części sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz 2) zmianę tego wyroku przez przypisanie oskarżonemu Józefowi C. dopuszczenia się przestępstwa określonego w art. 184 § 1 k.k. i wymierzenie mu za ten czyn kary 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata z jednoczesnym orzeczeniem - na podstawie art. 75 § 1 k.k. - kary grzywny w wysokości 20.000 zł.

Natomiast obrońca oskarżonego Józefa C., zarzucając obrazę przepisów postępowania (art. 387 pkt 2 k.p.k.), polegającą na pominięciu oraz niewłaściwej ocenie dowodów traktujących o czasie powstania, miejscu i rodzaju obrażeń, jakie stwierdzono u Zbigniewa J., co doprowadziło do obrazy przepisów prawa materialnego (art. 387 pkt 1 k.p.k.) wskutek uznania oskarżonego za winnego popełnienia czynu określonego w art. 182 § 1 k.k. - wniósł o: 1) zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego Józefa C. od zarzucanego mu czynu albo 2) uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy w tej części sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Z kolei obrońca oskarżonego Henryka K. zarzucił w rewizji obrazę przepisów postępowania wskutek wadliwej oceny dowodów (art. 387 pkt 2 k.p.k.), co legło u podstaw poczynienia błędnych ustaleń faktycznych, przypisujących oskarżonemu popełnienie czynu przestępnego (art. 387 pkt 3 k.p.k.), zakwalifikowanego w dodatku bezpodstawnie jako występek określony w art. 184 § 1 k.k. (art. 387 pkt 1 k.p.k.). Podnosząc te zarzuty, obrońca wnosił o : 1) zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego lub - alternatywnie - 2) uznanie oskarżonego za winnego popełnienia przestępstwa określonego w art. 182 § 1 k.k. albo 3) uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Po wysłuchaniu przedstawiciela Naczelnej Prokuratury Wojskowej, popierającego rewizję i domagającego się nieuwzględnienia rewizji obrońców, oraz obrońców, którzy popierali rewizję, wnosząc zarazem o nieuwzględnienie rewizji prokuratora,

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Co do oskarżonego Józefa C.

(...) Z argumentacji zawartej w rewizji prokuratora na temat rzekomej bezpodstawności uniewinnienia oskarżonego od dwóch pozostałych, zarzucanych mu w akcie oskarżenia, przestępstw nie można nic konkretnego wywnioskować. Poza bowiem stwierdzeniem, że świadkowie Janusz N. i Wiesław M. opisali w sposób dokładny jego udziału w tychże przestępstwach, jak też oceną, że w żadnym wypadku nie można podawać w wątpliwość zeznań świadka Wiesława M. na podstawie faktu, iż przy pierwszym okazaniu nie rozpoznał on oskarżonego Józefa C., gdyż w czasie okazania oskarżony ten występował bez okularów, w rewizji nie przytoczono żadnych innych - w tym zakresie - zarzutów lub dowodów. Zdecydowana większość wywodów sprowadza się - w istocie rzeczy - do polemiki z rozważeniami sądu pierwszej instancji na temat prawidłowości oceny prawnej czynu, za który oskarżony został skazany, oraz współmierności wymierzonej mu zań w zaskarżonym wyroku kary.

Tymczasem z materiału dowodowego, poddanego przez sąd pierwszej instancji bardzo wnikliwej, logicznej i w konsekwencji bezbłędnej ocenie, wynika, że zeznania świadków Janusza N. i Wiesława M., złożone przez nich tylko w toku postępowania przygotowawczego, nie są wcale ani konsekwentne, ani jednoznaczne, co w sposób przekonujący wykazano - na podstawie konkretnych stwierdzeń w nich podanych - w obszernym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (...).

(...) W tej sytuacji sąd nie mógł - jak słusznie podkreślił - bezkrytycznie przyjąć za wiarygodne obciążających oskarżonego Józefa C. zeznań świadków Janusza N. i Wiesława M., złożonych przez nich wyłącznie w toku postępowania przygotowawczego. W konsekwencji sprawia to, że istniejące i nie dające się usunąć wątpliwości mógł - zgodnie z kardynalną zasadą statuowaną przez art. 3 § 3 k.p.k. - zainterpretować tylko na korzyść oskarżonego. To zaś oznacza, że brak zasadnych podstaw do uwzględnienia rewizji prokuratora i uchylenia zaskarżonego wyroku w części uniewinniającej oskarżonego Józefa C. (...).

Co do oskarżonego Henryka K.

Nie można zgodzić się z żadnym z zarzutów rewizji obrońcy, gdyż argumentacja jej - na tle ustaleń dowodowych sprawy - dotyczy bądź okoliczności drugorzędnych, bądź też pozostaje w sprzeczności z zasadniczymi dowodami, które przesądzają zarówno o winie oskarżonego, jak i prawidłowości dokonanej przez sąd pierwszej instancji oceny prawnej przypisanego mu w zaskarżonym wyroku czynu przestępnego (...).

(...) Dlaczego więc sąd pierwszej instancji miałby uniewinnić oskarżonego od zarzucanego mu czynu albo - bez podania w dodatku jakichkolwiek, choćby zamarkowanych tylko w uzasadnieniu rewizji, podstaw - instancja rewizyjna miałaby uchylić wobec tego oskarżonego zaskarżony wyrok, skoro zarówno dowody, jak i ich ocena - wolna od błędów logicznych - nie uzasadniają uwzględnienia żadnego z tych żądań rewizji (...).

Nie ulega również - wbrew sugestiom skarżącego - wątpliwości, że pomiędzy oskarżonym Henrykiem K. a pokrzywdzonym Marianem S. istniał stosunek zależności w rozumieniu art. 184 § 1 k.k.

Stosunek zależności bowiem w ujęciu tego przepisu istnieje zwłaszcza wówczas, gdy pokrzywdzony - z różnych przyczyn, np. obawy przed przemocą, biciem lub konsekwencjami służbowymi - zmuszony jest pozostawać wobec sprawcy w sytuacji wytworzonej między innymi w wymienionych, oczywiście tylko przykładowo, powodów. Oznacza to więc, że dla penalizacji na podstawie art. 184 § 1 k.k. takiego działania konieczne jest, aby los (zdrowie, życie i inne warunki osobiste) pokrzywdzonego uzależniony był od osoby, która o tym decyduje, nawet wówczas, gdy nie może ona samodzielnie rozstrzygnąć o nim, lecz ma nań jedynie pośredni wpływ.

Dlatego też - uogólniając przytoczone rozważania - należy stwierdzić, że w okresie przewidzianego w art. 206 k.p.k. zatrzymania istnieje stosunek zależności w rozumieniu art. 184 § 1 k.k. między funkcjonariuszem MO, dokonującym tej i innych czynności procesowych, a zatrzymanym, gdyż osoba ta musi do czasu zwolnienia podporządkować się poleceniom związanym z tą decyzją. (...).

(...) W tym stanie rzeczy - nie znajdując zasadnych podstaw do uwzględnienia rewizji prokuratora i obrońców - Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.

OSNKW 1984 r., Nr 1, poz. 14