Wyrok z dnia 1984-11-21 sygn. V KRN 361/84

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KRN 361/84

Wyrok z dnia 21 listopada 1984 r.

Zgodnie z wytycznymi wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 21 grudnia 1972 r. w sprawach o przestępstwa zgwałcenia (VI KZP 64/72 - OSNKW 1973, z. 2-3, poz. 18) okolicznościami obciążającymi w tych sprawach jest zarówno zuchwały sposób działania sprawcy, wynaturzony sposób zaspokajania swego popędu płciowego, jak i użycie niebezpiecznego narzędzia - to cechowało postępowanie oskarżonego. O stopniu zastraszenia pokrzywdzonych najlepiej świadczy fakt, że oskarżony dopuścił się gwałtu na córce, nie licząc się w ogóle z obecnością w sąsiednim pomieszczeniu matki pokrzywdzonej, która nie mogła interweniować, nie chcąc narażać córki oraz siebie na niebezpieczeństwo zrealizowania groźby użycia noża.

Przewodniczący: sędzia R. Bodecki. Sędziowie: B. Bartosik, Z. Bartnik, R. Młynkiewicz, S. Pawelec, W. Żebrowski, F. Kozłowski (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: S. Kołodziej.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 1984 r. sprawy Henryka M., oskarżonego z art. 210 § 2 i art. 168 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k., z powodu rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego PRL na niekorzyść oskarżonego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w P. z dnia 27 marca 1984 r., utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1984 r.:

1) zmienił zaskarżone wyroki w ten sposób, że:

a) uchylił orzeczenie o łącznej karze pozbawienia wolności,

b) podwyższył oskarżonemu karę pozbawienia wolności za czyn określony w 168 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. do 7 lat,

c) wymierzył oskarżonemu nową karę łączną pozbawienia wolności w wysokości 9 lat;

2) na podstawie art. 49 k.k. zarządził podanie wyroku do publicznej wiadomości w centralnej prasie (...).

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w P. wyrokiem z dnia 27 marca 1984 r. uznał Henryka M. za winnego tego, że:

1) w nocy z dnia 9 na dzień 10 września 1983 r. w R. - używając niebezpiecznego narzędzia, dokonał napadu rabunkowego na osobach Marianny i Kunegundy S. w ten sposób, że wybijając szybę w oknie wtargnął do ich mieszkania, po czym grożąc im nożem zażądał, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w wysokości 1.700 zł na szkodę wymienionych osób, tj. przestępstwa określonego w art. 210 § 2 k.k., i za to na podstawie art. 210 § 2, art. 36 § 3, art. 40 § 1 pkt 3 k.k. skazał na 6 lat pozbawienia wolności, 20.000 zł grzywny i 3 lata pozbawienia praw publicznych;

2) w czasie i miejscu, jak opisano wyżej w pkt 1, działając w ciągu 5 lat od odbycia kary ponad 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne - zmusił Mariannę S. do poddania się czynowi nierządnemu (...), tj. przestępstwa określonego w art. 168 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k., i za ten czyn na podstawie wymienionych przepisów wymierzył oskarżonemu karę 3 lat pozbawienia wolności, a na podstawie art. 60, 70 § 1 k.k. wymierzył Henrykowi M. łączną karę pozbawienia wolności w rozmiarze 6 lat. Ponadto na podstawie art. 63 § 1 k.k. orzekł nadzór ochronny na okres 3 lat i - stosując art. 63 § 3 pkt 3 i 4 - zobowiązał go do podjęcia pracy zarobkowej oraz do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu.

Wyrok sądu pierwszej instancji został zaskarżony tylko przez obronę oskarżonego, a Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 12 czerwca 1984 r. utrzymał go w mocy.

Rewizję nadzwyczajną od tych wyroków wniósł na niekorzyść oskarżonego Prokurator Generalny PRL.

Rewidujący zaskarżył wyroki w zakresie orzeczenia o karze za czyn określony w art. 168 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k. oraz co do kary łącznej, zarzucając rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności w stosunku do wysokiego społecznego niebezpieczeństwa przypisanego przestępstwa, określonego w art. 168 § 1 k.k. w zw. z art. 60 § 1 k.k., wynikającą z niedostatecznego uwzględnienia okoliczności obciążających tkwiących w sposobie działania i negatywnych cechach osobowości oskarżonego oraz jednoczesnego przecenienia nielicznych okoliczności łagodzących, co sprawia, że wymierzona kara nie spełnia celów wychowawczych i zapobiegawczych, jak również nie odpowiada względom społecznego oddziaływania, i wnosił o:

- uchylenie orzeczenia o karze łącznej,

- zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu kary 7 lat pozbawienia wolności za czyn określony w art. 168 § 1 w zw. z art. 60 § 1 k.k.,

- wymierzenie nowej kary łącznej w wymiarze 9 lat pozbawienia wolności.

Sąd Najwyższy w powiększonym składzie uznał rewizję nadzwyczajną za zasadną.

Sąd Wojewódzki w P. - wymierzając karę za obydwa przypisane oskarżonemu czyny - uwzględnił jako okoliczności obciążające kilkakrotną karalność oskarżonego, ujemną opinię i wielokrotne karanie przez kolegium do spraw wykroczeń oraz popełnienie przestępstwa w stanie nietrzeźwym. Do okoliczności łagodzących natomiast zaliczono fakt, że pokrzywdzone nie doznały istotnych dolegliwości i obrażeń fizycznych, lecz tylko silnego wstrząsu psychicznego, oraz uzależnienie oskarżonego od alkoholu.

Wymierzenie oskarżonemu za czyn określony w art. 168 § 1 k.k. popełniony w warunkach 60 § 1 k.k. tylko kary w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności świadczy o tym, że Sąd Wojewódzki przedłożył okoliczności łagodzące - nadając im zbyt wysokie znaczenie - nad okoliczności obciążające oraz nie uwzględnił we właściwym stopniu działania oskarżonego w warunkach powrotu do przestępstwa.

Z ustaleń stanu faktycznego wynika m.in., że pobrana od oskarżonego Henryka M. krew w 5 godzin po zaprzestaniu przestępczych działań na osobie Marianny S. zawierała 1,2% alkoholu. Oskarżony zarówno dokonując rabunku, jak i zmuszając Mariannę S. do poddania się czynom nierządnym posługiwał się nożem kuchennym o długości ca 25 cm. Z nie kwestionowanych zeznań pokrzywdzonej wynika, że oskarżony działał w sposób wyjątkowo brutalny i wynaturzony (...).

O rozmiarach wskazanego przez Sąd Wojewódzki wstrząsu psychicznego doznanego przez pokrzywdzone świadczy fakt, że przed upływem miesiąca od napaści wyprowadziły się one z miejscowości R., pozostawiając tam dom i ziemię.

W sprawie niniejszej kumulacja okoliczności obciążających jest bardzo znaczna.

Zgodnie z wytycznymi wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 21 grudnia 1972 r. w sprawach o przestępstwa zgwałcenia (VI KZP 64/72 - OSNKW 1973, z. 2-3, poz. 18) okolicznościami obciążającymi w tych sprawach jest zarówno zuchwały sposób działania sprawcy, wynaturzony sposób zaspokajania swego popędu płciowego, jak i użycie niebezpiecznego narzędzia - a to cechowało postępowanie oskarżonego. O stopniu zastraszenia pokrzywdzonych najlepiej świadczy fakt, że oskarżony dopuścił się gwałtu na córce, nie licząc się w ogóle z obecnością w sąsiednim pomieszczeniu matki pokrzywdzonej, która nie mogła interweniować, nie chcąc narażać córki oraz siebie na niebezpieczeństwo zrealizowania groźby użycia noża.

Ponadto zarówno dotychczasowa karalność oskarżonego, jak i wysoce ujemna opinia o nim, wskazująca na bardzo częste nadużywanie alkoholu i pasożytniczy tryb życia, świadczą o tak znacznym stopniu demoralizacji oskarżonego, że wymaga to wymierzenia takiej kary, by zdołała ona należycie ukształtować społecznie pożądaną postawę samego skazanego.

Podnieść należy także, że jednym z bardzo istotnych celów kary jest jej społeczne oddziaływanie. Skoro oskarżony, odpowiadając za czyn określony w art. 168 § 1 k.k. popełniony w warunkach art. 60 § 1 k.k., skazany został na 3 lata pozbawienia wolności, a uprzednio był przez Sąd Rejonowy w Z. wyrokiem z dnia 30 marca 1979 r. skazany za przestępstwo określone w art. 11 § 1 k.k. w zw. z art. 168 § 1 k.k. na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, to porównanie tych kar wskazuje, że obecnie wymierzona kara nie spełnia społecznych oczekiwań, a ponadto nie realizuje zasady zaostrzenia kary wobec recydywistów.

Mając na względzie podniesione okoliczności, kierując się dyrektywą współmierności kary do stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz społecznego oddziaływania kary, konieczne było orzeczenie wobec oskarżonego surowszej kary pozbawienia wolności, co najmniej w granicach średniego ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę w myśl art. 60 § 1 k.k., i dlatego - uwzględniając w całej rozciągłości wnioski zawarte w rewizji nadzwyczajnej - podwyższono karę pozbawienia wolności za czyn określony w art. 168 § 1 k.k. do 7 lat, a karę łączną - do 9 lat pozbawienia wolności.

OSNKW 1985 r., Nr 3-4, poz. 35