Wyrok z dnia 1985-01-10 sygn. II KR 239/84

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KR 239/84

Wyrok z dnia 10 stycznia 1985 r.

Przestępstwa określone w art. 168 k.k. popełniane są głównie przez ludzi młodych, w znacznej części młodocianych. Wiąże się to z jednej strony z istotą tych czynów, z drugiej zaś z pewnymi niepożadanymi postawami i trybem życia niektórych środowisk młodocianych. A zatem młody wiek w tego rodzaju przestępczości nie stanowi wyjątku, społeczne zaś oddziaływanie kary musi trafić właśnie do ludzi młodych, którzy powinni zdawać sobie sprawę zarówno z wielkiej społecznej szkodliwości takich czynów, jak i z konsekwencji w postaci odpowiedzialności karnej; odbywając zaś karę, która spełnia cele wychowawcze, skazany powinien zdobyć zawód i wdrożyć się do przestrzegania porządku prawnego.

Przewodniczący: sędzia J. Bratoszewski. Sędziowie: K. Jarząbek (sprawozdawca), R. Świrski (sędzia SW - deleg.).

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Olborski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 1985 r. sprawy Marka S. i in., oskarżonych z art. 168 § 2 k.k., z powodu rewizji wniesionych przez obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Wojewódzkiego w K. z dnia 18 kwietnia 1984 r.:

1) zmienił zaskarżony wyrok tylko w ten sposób, że:

a) uchylił orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności w odniesieniu do oskarżonego Marka S. oraz w części skazującej za czyn określony w 203 § 1 k.k., i na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 1984 r. o amnestii (Dz. U. Nr 36, poz. 192) postępowanie karne o ten czyn umorzył (...),

b) za podstawę zasądzenia powództwa cywilnego przyjął 445 § 2 k.c.;

2) utrzymał w mocy ten wyrok w pozostałych zaskarżonych częściach (...).

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w K. wyrokiem z dnia 18 kwietnia 1984 r. oskarżonych Józefa W., Mirosława P. i Marka S. uznał za winnych tego, że w dniu 2 października 1983 r. w K., działając wspólnie i w porozumieniu oraz używając przemocy, polegającej na przytrzymywaniu rąk i nóg, zatykaniu ust rękoma, biciu po całym ciele, dokonali zgwałcenia Jadwigi W., i za tak przypisany czyn - na podstawie art. 168 § 2 k.k. w zw. z art. 40 § 2 k.k. - skazał każdego z nich na karę 5 lat pozbawienia wolności i pozbawienia praw publicznych na okres 4 lat, a ponadto na podstawie art. 362 § 1 k.p.k. zasądził od nich solidarnie na rzecz pokrzywdzonej 60.000 zł z 8% od dnia 1 lutego 1984 r. Tymże wyrokiem oskarżony Marek S. został uznany za winnego tego, że w czasie i miejscu, jak wyżej opisano, zabrał w celu przywłaszczenia zegarek naręczny marki "Łucz", 5.000 zł, dowód osobisty i kartki żywnościowe o łącznej wartości co najmniej 6.000 zł na szkodę Jadwigi W., i za to na podstawie art. 203 § 1 k.k. w zw. z art. 36 § 3 k.k. został skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności i 10.000 zł grzywny. Na podstawie art. 66 i 67 § 1 k.k. za realnie zbiegające się przestępstwa Sąd Wojewódzki wymierzył temu oskarżonemu karę łączną pozbawienia wolności w rozmiarze 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Od wyroku tego wnieśli rewizje obrońcy oskarżonych (...).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Co do rewizji obrońcy oskarżonego Marka S. - to nie jest ona słuszna.

Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku rewizji tego oskarżonego. Fakt, że oskarżony ten jest młodociany, nie uzasadnia odstąpienia przy wymiarze kary od stosowania dyrektyw określonych w art. 50 § 1 k.k. W wytycznych z dnia 21 grudnia 1972 r. w sprawach o przestępstwa zgwałcenia (OSNKW 1973, z. 2-3, poz. 18) - obowiązujących wszystkie sądy - stwierdzono, że w stosunku do młodocianych sprawców istotne znaczenie ma wzgląd na indywidualne wychowawcze oddziaływanie kary (art. 51 k.k.). Nie może to być jednak rozumiane jednostronnie jako podstawa wymierzenia łagodnej kary, często bowiem w odniesieniu do tych sprawców konieczne jest długotrwałe oddziaływanie wychowawcze w warunkach pozbawienia wolności.

Przestępstwa określone w art. 168 k.k. popełniane są głównie przez ludzi młodych, w znacznej części młodocianych. Wiąże się to z jednej strony z istotą tych czynów, z drugiej zaś z pewnymi niepożądanymi postawami i trybem życia niektórych środowisk młodocianych. A zatem młody wiek w tego rodzaju przestępczości nie stanowi wyjątku, społeczne zaś oddziaływanie kary musi trafić właśnie do ludzi młodych, którzy powinni zdawać sobie sprawę zarówno z wielkiej społecznej szkodliwości takich czynów, jak i z konsekwencji w postaci odpowiedzialności karnej, a odbywając karę, która spełnia cele wychowawcze, skazany powinien zdobyć zawód i wdrożyć się do przestrzegania porządku prawnego. Wymiar kary, jeżeli chodzi o młodocianego, powinien uwzględnić też stopień jego zdemoralizowania. Oskarżony Marek S., mimo że jest młodocianym, jest już osobą w znacznym stopniu zdemoralizowaną, w miejscu zamieszkania ma negatywną opinię, był już dwukrotnie karany za przestępstwa umyślne (z art. 208 i 203 § 1 k.k., przy czym z art. 208 k.k. z warunkowym zawieszeniem, a z art. 203 § 2 k.k. na karę ograniczenia wolności), samowolnie porzucił pracę. W czasie popełnienia przestępstwa zgwałcenia, które jest przedmiotem osądu, wykazał szczególne nasilenie złej woli, gdyż dopuścił się ponadto kradzieży na szkodę pokrzywdzonej, następnie skradzione przedmioty sprzedał, a wszystkie pieniądze przeznaczył na kupno alkoholu.

Również postawa jego w procesie nie jest jednoznaczna, wprawdzie w śledztwie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, jednakże wyjaśnienia te odwołał na rozprawie.

Z tych względów Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do złagodzenia kary pozbawienia wolności za przestępstwo określone w art. 168 § 2 k.k.

Wobec tego, że oskarżony czynu określonego w art. 203 § 1 k.k. dopuścił się przed wejściem w życie ustawy o amnestii z dnia 21 lipca 1984 r. (Dz. U. Nr 36, poz. 192), a wymierzona mu kara pozbawienia wolności nie przekracza 2 lat, przeto Sąd Najwyższy - na podstawie art. 4 ust. 2 tej ustawy - umorzył postępowanie karne o ten czyn, a kosztami postępowania w tej części obciążył Skarb Państwa, i w związku z tym uchylił orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności w odniesieniu do tego oskarżonego.

Sąd Najwyższy zauważa, że Sąd Wojewódzki rozstrzygnięcie o powództwie cywilnym oparł na niewłaściwej podstawie prawnej, a mianowicie art. 362 § 1 k.p.k. Przepis ten, jako przepis postępowania procesowego, określa zasady orzekania o powództwie cywilnym co do istoty, a mianowicie że może to nastąpić tylko w razie wydania orzeczenia w sprawie karnej ustalającej winę lub że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Natomiast podstawę prawną rozstrzygnięcia o zasadności powództwa cywilnego stanowią zawsze przepisy cywilnego prawa materialnego - kodeksu cywilnego. Z tego też względu Sąd Najwyższy przyjął za podstawę zasądzenia powództwa cywilnego art. 445 § 2 k.c.

OSNKW 1985 r., Nr 9-10, poz. 74