Uchwała z dnia 1986-03-20 sygn. VI KZP 54/85

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VI KZP 54/85

Uchwała z dnia 20 marca 1986 r.

Przestępstwo określone w art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230) jest podobne do przestępstw przeciwko mieniu, określonych w art. 203, 208 lub 210 k.k., jeżeli porównywane przestępstwa zostały popełnione z takich samych pobudek lub w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 120 § 2 k.k.) - por. wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 22 grudnia 1978 r. w sprawie prawidłowego stosowania przepisów dotyczących przestępstw popełnionych w warunkach recydywy

Przewodniczący: sędzia W. Ochman (sprawozdawca). Sędziowie: R. Bodecki, S. Pawelec.

Prokurator Prokuratury Generalnej: H. Minarczuk.

Sąd Najwyższy w sprawie Władysława M., oskarżonego z art. 221 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230) oraz art. 58 i art. 60 § 2 k.k., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Krakowie postanowieniem z dnia 13 grudnia 1985 r. zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy występek określony w art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230) jest przestępstwem podobnym w rozumieniu art. 120 § 2 k.k. do przestępstw przeciwko mieniu, np. określonych w art. 203 § 1, art. 208 i 210 § 1 k.k.?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Według ustawowej definicji przestępstwa podobnego podanej w art. 120 § 2 k.k. odróżnia się dwa niezależne od siebie kryteria: przedmiotowe (przestępstwa skierowane przeciwko temu samemu lub zbliżonemu rodzajowo dobru chronionemu prawem) oraz podmiotowe (przestępstwa popełnione z takich samych pobudek, a także popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej).

Sąd Najwyższy w wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie prawidłowego stosowania przepisów dotyczących przestępstw popełnionych w warunkach recydywy z dnia 22 grudnia 1978 r. (OSNKW 1979, z. 1-2, poz. 1) wyjaśnił, że przedmiotowe podobieństwo przestępstw ustala się na podstawie porównywania dóbr chronionych prawem, atakowanych przez te przestępstwa. Odnosząc to wskazanie do przestępstw wymienionych w pytaniu, należy stwierdzić, że brak podstaw do uznania, iż przestępstwa te są przedmiotowo podobne. Przedmiotem ochrony karnej przewidzianej w art. 43 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest trzeźwość obywateli (por. preambułę do cyt. ustawy), natomiast przestępstw określonych w art. 203, 208 i 210 k.k. - mienie. Porównanie dóbr chronionych przez wymienione wyżej przepisy prowadzi więc do wniosku, że są to dobra różnego rodzaju.

Wymienione w pytaniu przestępstwa natomiast mogą wykazywać podobieństwo podmiotowe.

Sąd Najwyższy w powołanych wytycznych wyjaśnił, że podmiotowe podobieństwo przestępstw ustala się na podstawie tożsamości pobudek albo działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub z chęci zysku (teza 8).

Podobieństwo podmiotowe może występować niezależnie od systematyki kodeksowej i obejmować przestępstwa umieszczone również w ustawach szczególnych. Chęć zysku może być więc pobudką działania, która charakteryzuje nie tylko przestępstwa spekulacyjne, ale również przestępstwa innego rodzaju, jak np. określone w art. 43 ust. 1 cyt. ustawy o wychowaniu w trzeźwości (...), jeżeli pobudką działania sprawcy była chęć osiągnięcia z popełnionego przestępstwa zysku.

Według utrwalonych w doktrynie i orzecznictwie sądowym poglądów pojęcie korzyści majątkowej jest jednak pojęciem szerszym i obejmuje swoim zakresem zarówno chęć zysku, jak również chęć osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób, np. w postaci korzyści godziwej.

Działanie sprawcy w celu (z chęci) osiągnięcia korzyści majątkowej może stanowić znamię przestępstwa (np. art. 245 k.k.) lub też wynikać z jego istoty (np. art. 208, 209 k.k.) albo też nadawać innemu przestępstwu cechy przestępstwa popełnionego w takim właśnie celu (np. art. 206 k.k.).

Ustalenie natomiast pobudki oraz celu działania sprawcy konkretnego przestępstwa należy do sądu orzekającego w sprawie.

 OSNKW 1986 r., Nr 9-10, poz. 74