Wyrok z dnia 1987-10-01 sygn. I KR 263/87

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KR 263/87

Wyrok z dnia 1 października 1987 r.

Przeprowadzenie w ograniczonym składzie sądu oględzin miejsca zdarzenia dopuszczalne jest tylko w wypadku zaistnienia znacznych trudności uniemożliwiających udział w tej czynności pełnego składu sądu lub po uzyskaniu na to zgody stron.

Przewodniczący: sędzia L. Nowak. Sędziowie: E. Jełowicka, T. Rybicki (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: J. Słok.

 Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 1 października 1987 r. sprawy Piotra C. i innych, oskarżonych o czyn określony w art. 148 § 1 k.k., z powodu rewizji, wniesionej przez obrońców oskarżonych i prokuratora oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w B. z dnia 23 czerwca 1987 r.

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę w stosunku do wszystkich oskarżonych przekazał Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

 Sąd Wojewódzki w B. wyrokiem z dnia 23 czerwca 1987 r. uznał oskarżonych: Piotra C. i Włodzimierza K. za winnych tego, że w dniu 9 czerwca 1986 r. w H., działając wspólnie i w porozumieniu., przewidując możliwość pozbawienia życia Aleksego K. i godząc się na to, zrzucili go z wiaduktu o wysokości 8 metrów, na stacji PKP, w wyniku czego spadł on na betonowy peron, doznając złamania sklepienia i podstawy czaszki oraz stłuczenia mózgu z rozmiękaniem, w następstwie czego zmarł on wkrótce po przewiezieniu do miejscowego szpitala, i za to na podstawie art. 148 § 1 k.k. skazał ich na karę po 15 lat pozbawienia wolności oraz orzekł w stosunku do każdego z nich pozbawienie praw publicznych na okres 8 lat (...).

 Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizje obrońców i oskarżyciela publicznego oraz oskarżycielki posiłkowej są o tyle zasadne, o ile wskazują na konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w B.

Wobec zaistnienia szczególnej sytuacji, wynikłej z obrazy art. 342 § 1 i art. 174 § 3 k.p.k. przez sąd orzekający w pierwszej instancji, rozważania Sądu najwyższego w niniejszym uzasadnieniu wyroku ograniczą się głównie do tych dwóch kwestii, a rewizje zostaną omówione łącznie, i tylko w tym zakresie.

W sprawie niniejszej nadzór oskarżyciela publicznego nad zleconymi czynnościami śledczymi i nad przebiegiem całego postępowania przygotowawczego był niewystarczający. W związku z tym m.in. nie zadbano o wyjaśnienie rozbieżności w zeznaniach świadków oraz nie przeprowadzono oględzin miejsca zdarzenia połączonego z wiernym jego odtworzeniem w ówczesnych warunkach terenowych (remont budynków dworca i kładki). Dlatego też decyzją o przeprowadzeniu tych oględzin połączonych z odtworzeniem przebiegu zdarzenia w postępowaniu sądowym była trafna. Jednakże czynność ta została dokonana z naruszeniem podstawowej procesowej zasady - bezpośredniości, ponieważ w oględzinach tych nie uczestniczył pełny skład orzekający.

Przeprowadzenie w ograniczonym składzie sądu oględzin miejsca zdarzenia dopuszczalne jest tylko w wypadku zaistnienia znacznych trudności uniemożliwiających udział w tej czynności pełnego składu sądu lub po uzyskaniu na to zgody stron.

Okoliczności te muszą być uwidocznione w protokole rozprawy głównej.

W dniu 15 maja 1987 r. sąd pierwszej instancji na rozprawie głównej wydał postanowienie i przeprowadzeniu oględzin miejsca dokonanie przestępstwa - połączonych z odtworzeniem przebiegu tego zdarzenia. W punkcie 4 tego postanowienia ustalono, że oględzin dokonują dwaj sędziowie zawodowi ze składu orzekającego. W protokole rozprawy brak jednak informacji o wystąpieniu "znacznych trudności", które uzasadniałyby udział ograniczonego składu sądu w oględzinach na dworcu w H. w dniu 23 czerwca 1987 r. Ograniczenie więc liczby sędziów w oględzinach w razie niepodania, jakie "znaczne trudności" uniemożliwiały udział w nich pozostałych sędziów (trzech i czwartego zapasowego), jest uzależnione od zgody stron.

Żadna z tych dwu okoliczności nie została wykazana, a zatem brak podstaw do odstępstwa od zasady bezpośredniości, polegającej na udziale pełnego składu sądu w tej czynności (w art. 342 § 1 k.p.k.). Uchybienie to w tej konkretnej sprawie mogło mieć wpływ na treść wyroku.

Z takimi rozważaniami pozostaje w związku zagadnienie udziału w oględzinach oskarżonych., którzy byli aresztowani. Wbrew stanowisku sądu pierwszej instancji obecność oskarżonych była konieczna (art. 342 § 2 k.p.k.). Sąd Wojewódzki wyszedł w tym względzie z błędnego założenia twierdząc, że skoro oskarżeni (rzekomo) nie widzieli świadków w czasie krytycznego zdarzenia, to ich udział w oględzinach nie jest konieczny.

A zatem wierne odtworzenie zdarzenia w okolicznościach niniejszej sprawy nie było możliwe bez udziału tych, którym zarzuca się współsprawstwo w zbrodni przewidzianej w art. 148 § 1 k.k. Ponadto ich obecność była konieczna do sprawdzenia możliwości postrzegania i rozpoznawania poszczególnych oskarżonych przez świadków.

Należy również pamiętać o prawie oskarżonych do obrony, gdyż wynik prawidłowego przeprowadzenia oględzin i odtworzenia zdarzenia może mieć decydujące znaczenie dla oceny wiarygodności zeznań świadków, a tym samym dla ustalenia winy lub niewinności poszczególnych oskarżonych.

Powtarzając oględziny z uwzględnieniem wymagań określonych w art. 342 § 1, art. 185 § 1 i art. 186 k.p.k., będzie konieczne uzyskanie danych z dokumentacji technicznej lub z zeznań dodatkowych świadków co do tego, jak w dniu zdarzenia były usytuowane różne przedmioty na dworcu w H., czy trwał jego remont albo dokonywano przebudowy całego obiektu łącznie z kładką (płyty zabezp., schody drewniane z kładki na peron itp.). Do wykorzystania są też dane o pogodzie i widoczności w tym czasie, uzyskane w toku pierwszego rozpoznania niniejszej sprawy