Wyrok z dnia 1993-07-15 sygn. II KRN 107/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KRN 107/93

Wyrok z dnia 15 lipca 1993 r.

Sąd Najwyższy, rozpoznając na rozprawie rewizję nadzwyczajną od postanowienia o umorzeniu postępowania na podstawie ustawy o amnestii, powinien wydać wyrok uniewinniający, a nie postanowienie o umorzeniu postępowania na podstawie art. 11 pkt 1 k.p.k., jeżeli w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji doszło już do przeprowadzenia przewodu sądowego.

Przewodniczący: Prezes A. Murzynowski (sprawozdawca).

Sędziowie: L. Kubicki, L. Misiurkiewicz.

Prokurator Prokuratury Apelacyjnej: W. Flatt-Ferenc.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 1993 r. sprawy Leona Ż., oskarżonego z art. 271 § 1 w zw. z art. 273 § 1 k.k., z powodu rewizji nadzwyczajnej, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść oskarżonego od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w B. z dnia 25 lipca 1984 r.

uchylił zaskarżone postanowienie i Leona Ż. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu (...).

Uzasadnienie

Wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia 6 kwietnia 1984 r., Leon Ż. został uznany za winnego tego, że w dniu 31 sierpnia 1983 r. w Ł. rozpowszechniał ulotki wykonane techniką drukarską, zawierające fałszywe wiadomości mogące wyrządzić poważną szkodę interesom Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w ten sposób, że rozrzucił te ulotki w bezpośrednim sąsiedztwie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Ł., celem wywołania niepokoju publicznego wśród ich pracowników, tj. popełnienia przestępstwa przewidzianego w art. 271 § 1 k.k. w zb. z art. 273 § 1 k.k., i za to została mu wymierzona kara 1 roku pozbawienia wolności, z jednoczesnym warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby wynoszący 3 lata i oddaniem oskarżonego w tym czasie pod dozór wyznaczonej osoby, oraz kara 60.000 zł grzywny (...).

Od tego wyroku złożył rewizję obrońca Leona Ż., wnosząc o uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji lub o zmniejszenie wysokości orzeczonej grzywny. Sąd Wojewódzki w B., po rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu w dniu 25 lipca 1984 r., umorzył toczące się przeciwko oskarżonemu postępowanie karne na podstawie art. 1 i art. 2 ustawy z dnia 21 lipca 1984 r. o amnestii (Dz. U. Nr 36, poz. 192).

W dniu 19 maja 1993 r. wpłynęła do Sądu Najwyższego rewizja nadzwyczajna Prokuratora Generalnego, wniesiona na korzyść oskarżonego. Prokurator Generalny zarzuca w niej zaskarżonemu postanowieniu obrazę art. 1 pkt 3 lit. j i art. 2 ust. 2 ustawy o amnestii, przez zastosowanie tych przepisów mimo braku znamion przestępstwa w czynie zarzucanym oskarżonemu, i wnosi o uchylenie tego postanowienia i umorzenie postępowania karnego wobec Leona Ż. na podstawie art. 11 pkt 1 k.p.k. (...).

Sąd Najwyższy, (...) podzielając całkowicie zawartą w rewizji nadzwyczajnej ocenę braku znamion przestępstwa w czynie zarzucanym oskarżonemu, nie ograniczył się jednak do uchylenia zaskarżonego postanowienia Sądu Wojewódzkiego w B. i umorzeniu postępowania karnego na podstawie art. 11 pkt 1 k.p.k., o co wnosił Prokurator Generalny, ale Leona Ż. wyrokiem uniewinnił. Uniewinnienie jest bowiem w powszechnym odczuciu najbardziej wyrazistą, a równocześnie dla oskarżonego najbardziej satysfakcjonującą formą stwierdzenia bezpodstawności zarzutu popełnienia przestępstwa. Taką właśnie myślą kierowali się z pewnością twórcy kodeksu postępowania karnego z 1969 r., wprowadzając w art. 361 § 2 wyraźne wymaganie wydania wyroku uniewinniającego w razie stwierdzenia na rozprawie - po rozpoczęciu przewodu sądowego - istnienia ujemnych przesłanek procesu karnego, o których mowa jest w art. 11 pkt 1 k.p.k., w tym w szczególności braku znamion przestępstwa w czynie zarzucanym oskarżonemu.

Jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 1991 r. WRN 81/91 (OSNKW z 1992, z. 3-4, poz. 28), art. 361 § 2 k.p.k. odnosi się także do Sądu Najwyższego rozpoznającego rewizję nadzwyczajną na rozprawie. Skoro Sąd ten orzeka po przeprowadzeniu na własnej rozprawie przewodu sądowego, a ponadto orzeka w sprawie, w której w poprzednim postępowaniu karnym odbyła się już rozprawa przed sądem pierwszej instancji, to nie ma żadnych formalnych przeszkód, aby w razie stwierdzenia, że czyn zarzucony oskarżonemu nie był przestępstwem, zakończyć postępowanie przed Sądem Najwyższym wyrokiem uniewinniającym, za czym przemawia też znajdująca wówczas odpowiednie zastosowanie treść art. 361 § 2 k.p.k. oraz ratio legis tego przepisu. Podkreślić przy tym należy, że następstwem publicznego oskarżenia i nadania sprawie rozgłosu w wyniku przeprowadzenia rozprawy w warunkach, kiedy zachodzą ustawowe przesłanki do uniewinnienia, osoba oskarżona ma prawo do wyroku uniewinniającego.

Wydaniu w takim wypadku przez Sąd Najwyższy wyroku uniewinniającego nie stoją na przeszkodzie art. 473 oraz art. 405 k.p.k. Z art. 473 k.p.k., który dotyczy tylko wypadków oddalenia rewizji nadzwyczajnej, nie wynika, aby Sąd Najwyższy, uwzględniając rewizję nadzwyczajną od postanowienia o umorzeniu postępowania nie mógł wydać w tej sprawie wyroku uniewinniającego, skoro taką właśnie dyrektywę zawiera przepis szczególny kodeksu, jakim w danym wypadku jest art. 361 § 2 k.p.k. Podobnie nie tworzy takiej przeszkody art. 405 k.p.k., który jedynie obliguje do tego, aby uchylenie lub zmiana zaskarżonego wyroku dokonywana była zawsze wyrokiem, z czego wcale nie wynika, aby uchylenie lub zmiana każdego postanowienia kończącego postępowanie sądowe mogła nastąpić tylko w formie postanowienia.

Na marginesie rozpatrywanej sprawy trzeba jednak zaznaczyć, że wskazaną wyżej formę orzeczenia Sądu Najwyższego (wydanie wyroku uniewinniającego) można jedynie zastosować w sytuacji, w której również w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji doszło już do przeprowadzenia przewodu sądowego.

Sąd Najwyższy, rozpoznając rewizję nadzwyczajną, może jedynie w ograniczonym zakresie uzupełnić przewód sądowy przeprowadzony przed sądem pierwszej instancji, nie może natomiast tego przewodu w całości zastąpić własnymi czynnościami procesowymi. Artykuł 361 § 2 k.p.k. odnosi się bowiem bezpośrednio do rozprawy przed sądem pierwszej instancji, a do postępowania w trybie rewizji nadzwyczajnej może być stosowany tylko odpowiednio i uzupełniająco.

OSNKW 1993 r., Nr 9-10, poz. 60