Wyrok z dnia 1993-11-17 sygn. III KRN 242/93

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Wyrok z dnia 17 listopada 1993 r, III KRN 242/93

Sąd orzekający jest uprawniony do skorzystania z możliwości przewidzianych w art. 337 § 1 k.p.k. w stosunku do osoby określonej w art. 165 § 1 k.p.k. i odczytania protokołów złożonych poprzednio przez nią zeznań, jeżeli osoba ta przebywała za granicą, a sąd spełnił warunek prawidłowego i realnego wezwania tego świadka na rozprawę.

Przewodniczący: sędzia J. Grajewski (sprawozdawca).

Sędziowie: H. Gordon-Krakowska, S. Zabłocki.

Prokurator Prokuratury Apelacyjnej: W. Flatt-Ferenc. 

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 1993 r. sprawy Jerzego B., oskarżonego z art. 204 § 2 k.k., z powodu rewizji nadzwyczajnej, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść Jerzego B. od wyroku Sądu Rejonowego w J. z dnia 24 kwietnia 1992 r. oraz od wyroku Sądu Wojewódzkiego w J. z dnia 25 września 1992 r.

uchylił zaskarżone wyroki i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w J. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w J., wyrokiem z dnia 24 kwietnia 1992 r., uznał Jerzego B. za winnego tego, że: dnia 8 czerwca 1990 r. w Berlinie, będąc zatrudnionym w firmie Franka F. i pełniąc obowiązki gońca, przywłaszczył sobie powierzone mu do wpłacenia na konto bankowe pieniądze w kwocie 25.024 DM, wartości 140.309.568 zł, czym działał na szkodę Franka F. i za to na podstawie art. 204 § 2 k.k. skazał go na karę roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat. Ponadto na podstawie art. 36 § 2 i 3 k.k. wymierzył Jerzemu B. grzywnę w wysokości 5.000.000 zł (...).

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył obrońca oskarżonego, podnosząc błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku przez stwierdzenie, że zebrany materiał dowodowy pozwolił na uznanie winy oskarżonego. Ponadto rewizja zarzuciła obrazę art. 337 § 1 k.p.k. przez odczytanie na rozprawie zeznań świadka Anatola B.

Sąd Wojewódzki w J., wyrokiem z dnia 25 września 1992 r. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego.

Wyrok Sądu Rejonowego w J. z dnia 24 kwietnia 1992 r. oraz wyrok Sądu Wojewódzkiego w J. z dnia 25 września 1992 r. zaskarżył na korzyść Jerzego B. Prokurator Generalny, który we wniesionej 12 sierpnia 1993 r. rewizji nadzwyczajnej sformułował na podstawie art. 387 pkt 2 k.p.k. zarzut mogącej mieć wpływ na treść orzeczeń obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie:

- art. 357 k.p.k. przez nierozważenie wszystkich okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej,

- art. 165 § 1 w zw. z art. 337 § 1 k.p.k. przez odczytanie zeznań świadka Anatola B. - brata oskarżonego, nieobecnego na rozprawie,

- art. 155 § 1 pkt 1 k.p.k. przez oddalenie wniosku obrońcy oskarżonego o dodatkowe przesłuchanie na rozprawie świadka Jana G. na okoliczności wynikające z zeznań Henryka M., pomimo że były one istotne z punktu widzenia obrony oskarżonego, co doprowadziło w konsekwencji do wydania orzeczeń nie uwzględniających prawidłowo zasady wynikającej z treści art. 3 § 3 k.p.k.

W konkluzji rewizji nadzwyczajnej Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonych wyroków i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w J. do ponownego rozpoznania (...).

Sąd Najwyższy nie podzielił poglądu prawnego przedstawionego w rewizji nadzwyczajnej co do interpretacji art. 165 § 1 w zw. z art. 337 § 1 k.p.k. (...).

Jako uproszczenie należy uznać stwierdzenie zawarte w rewizji nadzwyczajnej, że "zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego niedopuszczalne jest korzystanie z uprawnień przewidzianych w art. 337 § 1 k.p.k. w stosunku do osoby określonej w art. 165 § 1 k.p.k.". Takiego generalnego stanowiska Sąd Najwyższy nie zajął w swym orzecznictwie, rozważył natomiast m.in. powyższą problematykę w kontekście przepisu art. 296 § 2 k.p.k. (Rw 376/78, OSNKW 1979, z. 1, poz. 17), lecz tego rodzaju sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie. Przechodząc do meritum stwierdzić należy, że ani art. 337 § 1 k.p.k., ani też inny przepis ustawy procesowej nie wyłączają możliwości odczytania protokołu zeznań świadka, będącego osobą najbliższą dla oskarżonego w rozumieniu art. 165 § 1 k.p.k., jeżeli, oczywiście, zachodzi jedna z okoliczności wymienionych w art. 337 § 1 k.p.k. Wyjątek taki musiałby wyraźnie wynikać z ustawy.

Gdyby uznać, że pobyt za granicą osoby najbliższej dla oskarżonego nie pozwala na skorzystanie z możliwości odczytania protokołów złożonych przez nią zeznań aż do czasu, gdy wypowie się ona, czy korzysta z przysługującego jej prawa odmowy zeznań, mogłoby to prowadzić do konieczności wielokrotnego odraczania rozprawy lub też do rezygnacji z takiego dowodu, co nie zawsze łączyłoby się z korzyścią dla oskarżonego. Taka praktyka mogłaby się także stać narzędziem do blokowania rozpoznania sprawy. Ratio legis instytucji przewidzianej w art. 337 § 1 k.p.k. należy dopatrywać się właśnie w stworzeniu możliwości orzekania w przedmiocie procesu, przy wykorzystaniu odstępstw od zasady bezpośredniości, określonych w tym przepisie. Skoro ustawa procesowa warunku, o którym mowa wyżej, nie stawia, a sąd orzekający uczyni wszystko, czego wymagają przepisy, by wezwanie do stawienia się na rozprawę dotarło do określonego świadka, przeto przy braku wyraźnego "sygnału", że świadek taki chce skorzystać z prawa odmowy zeznań, przewidzianego w art. 165 § 1 k.p.k., dopuszczalne jest skorzystanie przez sąd z przepisu art. 337 § 1 k.p.k.

Sugestia zawarta w rewizji nadzwyczajnej, jakoby dopuszczalność ujawnienia w tym trybie zeznań korzystnych dla oskarżonego, miałaby się łączyć i zależeć od dania wiary przez sąd tym zeznaniom, nie wynika z ustawy. Każdy dowód, niezależnie od sposobu jego przeprowadzenia, jeżeli sposób taki jest dopuszczalny w świetle obowiązujących przepisów, oceniany jest wyłącznie na podstawie dyrektyw zasady swobodnej oceny dowodów (art. 4 § 1 k.p.k.).

Reasumując, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że sąd orzekający jest uprawniony do skorzystania z możliwości przewidzianych w art. 337 § 1 k.p.k. w stosunku do osoby określonej w art. 165 § 1 k.p.k. i odczytania protokołów złożonych poprzednio przez nią zeznań, jeżeli osoba ta przebywa za granicą, a sąd spełnił warunek prawidłowego i realnego wezwania tego świadka na rozprawę.

OSNKW 1994 r., Nr 1-2, poz. 13