Uchwała z dnia 2004-08-26 sygn. I KZP 14/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt  I KZP 14/04

Uchwała z dnia 26 sierpnia 2004 r.

W razie skazania kilku oskarżonych, sąd zasądza jeden ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism określony w § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108, poz. 1026 ze zm.) od wszystkich oskarżonych według zasad słuszności (art. 633 k.p.k.).

Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.

Sędziowie SN: A. Deptuła, W. Kozielewicz (sprawozdawca).

Zastępca Prokuratora Generalnego: R. A. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Michała B., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2004 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy treść § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108 poz. 1026 z późn. zm.) wskazuje, że w razie skazania kilku oskarżonych ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism w postępowaniu przygotowawczym oraz w każdej instancji w postępowaniu sądowym wynosi po 20 złotych od każdego z nich, czy też suma ryczałtów za każde z tych postępowań podlega rozłożeniu według zasad słuszności na podstawie art. 633 k.p.k."

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującej sytuacji procesowej.

Sąd Rejonowy w P., wyrokiem z dnia 7 stycznia 2004 r., uznał oskarżonych Michała B. i Krzysztofa H. za winnych tego, że "w dniach 28 i 29 października 2003 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej jako pracownicy Okręgowego Zakładu Gazownictwa wprowadzili Mirosławę S. w błąd co do faktu przerobienia starego licznika gazowego, co miałoby skutkować karą pieniężną i zażądali kwoty 4500 zł w zamian za odstąpienie od ujawnienia tej okoliczności, czym doprowadzili ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci gotówki w kwocie 300 euro", przy czym przyjął, że czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. uznał za winnych popełnienia przestępstwa określonego w art. 286 § 3 k.k., i za to na podstawie tego przepisu wymierzył im kary po 100 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł. Na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 633 k.p.k. zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w połowie wysokości od każdego z nich oraz wymierzył im opłaty po 100 zł.

Postanowieniem z dnia 5 lutego 2004 r. Sąd Rejonowy w P. ustalił koszty procesu odnośnie do każdego z oskarżonych w kwocie po 190 zł, w sposób następujący:

"1. za doręczenie wezwań i innych pism - po 40 zł,

2. opłata sądowa - po 100 zł,

3.karta karna - po 50 zł".

Na to ostatnie postanowienie złożył zażalenie Michał B. W środku odwoławczym podniósł, że nie jest zasadne obciążenie go kosztami w kwocie 190 zł. Kwota ta, jego zdaniem, jest nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do kwoty wymierzonej kary grzywny.

Sąd Okręgowy w P. rozpoznając ten środek odwoławczy uznał, że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, które sformułował w zacytowanym na wstępie pytaniu. Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest jasne czy kwota ryczałtu za doręczenie wezwań i innych pism, o której mowa w § 1 powołanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, powinna być odniesiona wyłącznie do fazy postępowania w zakończonej sprawie, czy też do osób skazanych w takiej sprawie.

Zastępca Prokuratora Generalnego w pisemnym wniosku wniósł o podjęcie przez Sąd Najwyższy następującej uchwały: "w razie skazania kilku oskarżonych, sąd zasądza ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism określony w § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108, poz. 1026 ze zm.) od każdego z nich według zasad słuszności, uwzględniając koszty związane z ich doręczeniem w sprawie każdego z nich".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W skład kosztów procesu karnego wchodzą koszty sądowe oraz uzasadnione wydatki stron. Z kolei koszty sądowe obejmują: opłaty i wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania (art. 616 § 2 k.p.k.). Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.) określa rodzaje i wysokość opłat oraz zasady i tryb ich wymierzania. Natomiast w art. 618 § 1 k.p.k. wyliczono przykładowo rodzaje wydatków Skarbu Państwa stanowiących koszty sądowe. W art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k. stwierdza się, że wydatek Skarbu Państwa obejmuje wypłaty dokonane z tytułu doręczenia wezwań i innych pism.

Artykuł 618 § 2 k.p.k. stanowi, że jeżeli wysokości i zasad ustalania należności określonych w art. 618 § 1 k.p.k. nie regulują odrębne przepisy, Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi w drodze rozporządzenia, wysokość i sposób ich obliczania, mając na uwadze faktyczny koszt dokonania danej czynności.

W wykonaniu powyższej delegacji ustawowej Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108, poz. 1026 ze zm.). Paragraf pierwszy tego rozporządzenia stanowi, że "ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism wynosi w postępowaniu przygotowawczym oraz w każdej instancji w postępowaniu sądowym po 20 zł, niezależnie od liczby doręczonych pism". Z zacytowanego przepisu wynika jednoznacznie, że wydatki Skarbu Państwa poniesione z tytułu doręczenia wezwań i innych pism (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k.) zostały ustalone w formie ryczałtu. Ryczałt zaś to "suma globalna przeznaczona na jakieś określone wydatki bez podziału na szczegółowe pozycje" [por. M. Szymczak (red.) Słownik języka polskiego, t. III, s. 181, Warszawa 1981]. Powołany przepis nie wskazuje natomiast wyraźnie czy ryczałt ten odnosi się do sprawy, czy też dotyczy indywidualnie każdego oskarżonego.

Trafnie podniósł w pisemnym wniosku Zastępca Prokuratora Generalnego, że porównanie regulacji dotyczących innych kwot ryczałtowych zawartych w omawianym rozporządzeniu wskazuje, iż zróżnicowano określone w nim ryczałty na dotyczące sprawy, jak i odnoszące się do osoby por. np. § 2 ust. 1 i § 3 ust. 2 rozporządzenia.

Należy zatem stwierdzić, że w wypadku gdy ryczałt ma być zasądzony w określonej wysokości w stosunku do każdego oskarżonego, jest to wyraźnie wskazane w przepisie. Trafnie zauważył Zastępca Prokuratora Generalnego, iż wniosek ten wspiera treść § 3 ust. 1 rozporządzenia, w którym określono regułę, że ryczałt za przechowanie przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym i złożonych w składnicy organów prowadzących postępowanie wynosi 40 zł, i pobiera się go tylko jeden raz w toku całego postępowania. Z kolei w ust. 2 tego przepisu uregulowano wysokość ryczałtu w sytuacji, gdy przechowanie obejmuje przedmioty zajęte u kilku oskarżonych; pobiera się go wówczas w wysokości 20 zł od każdego oskarżonego.

Skoro zatem w § 1 omawianego rozporządzenia posłużono się ogólnym sformułowaniem, bez precyzowania, iż określony w nim ryczałt pobiera się od każdego oskarżonego, oznacza to, że ryczałt w wysokości, o jakiej mowa w tym przepisie jest orzekany w sprawie, niezależnie od liczby oskarżonych i liczby doręczonych pism. Taką interpretację tego przepisu wspierają też argumenty wykładni historycznej. Otóż, obowiązujące uprzednio rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 sierpnia 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 111, poz. 705) różnicowało wysokość ryczałtu z uwagi na liczbę osób oskarżonych (ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism wynosił w postępowaniu przygotowawczym oraz w każdej instancji w postępowaniu sądowym po 6 zł, a jeżeli w sprawie występował więcej niż jeden oskarżony - po 4 zł od każdego z nich). Brak takiego zróżnicowania w obowiązującym aktualnie rozporządzeniu wskazuje, iż odstąpiono od uzależnienia wysokości kwoty ryczałtu za doręczenia od liczby oskarżonych, poprzestając na jednym ryczałcie w sprawie, niezależnie od liczby oskarżonych.

W wypadku zatem skazania w jednej sprawie kilku oskarżonych, sąd rozstrzyga odnośnie do wysokości obciążenia częścią kwoty ryczałtu stosując regułę wynikającą z treści art. 633 k.p.k., tj. według zasad słuszności.

Kierując się przedstawionymi wyżej względami Sąd Najwyższy uchwalił jak na wstępie.

OSNKW 2004r., Nr 7-8, poz. 67