Uchwała z dnia 2004-06-30 sygn. I KZP 10/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 10/04

Uchwała z dnia 30 czerwca 2004 r. 

Akt oskarżenia sporządzony przez Straż Leśną może nie zawierać uzasadnienia.

Przewodniczący: sędzia SN E. Strużyna (sprawozdawca).

Sędziowie SN: J. Sobczak, J. Szewczyk.

Zastępca Prokuratora Generalnego: R. A. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Ryszarda S. i Zenona S., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Rejonowy w T. postanowieniem z dnia 18 marca 2004 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy akt oskarżenia sporządzony przez Straż Leśną może nie zawierać uzasadnienia?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej .

Uzasadnienie

Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia sformułowane zostało w następującej sytuacji procesowej.

Prokurator Rejonowy w T. wniósł do Sądu Rejonowego w T. akt oskarżenia, sporządzony przez komendanta Straży Leśnej Nadleśnictwa B., przeciwko Ryszardowi S. i Zenonowi S. o dokonanie wyrębu i zabór w celu przywłaszczenia z lasu państwowego drewna brzozowego, to jest o popełnienie przestępstw określonych w art. 278 § 1 k.k.

Na podstawie art. 337 § 1 w zw. z art. 332 § 1 pkt 6 i art. 334 § 1 k.p.k. upoważniony sędzia zwrócił prokuratorowi akt oskarżenia w celu usunięcia braków formalnych przez sporządzenie uzasadnienia wniesionego aktu oskarżenia i załączenie jego odpisu.

Prokurator usunął brak nadsyłając odpis aktu oskarżenia, natomiast na zarządzenie w zakresie obejmującym wezwanie do sporządzenia jego uzasadnienia wniósł zażalenie.

Sąd Rejonowy, rozpoznając zażalenie, powziął wątpliwość czy Straż Leśna należy do kręgu podmiotów uprawnionych do korzystania z regulacji przewidzianej w art. 332 § 3 k.p.k., a więc czy akt oskarżenia sporządzony przez Straż Leśną może nie zawierać uzasadnienia, skoro w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, wydanym na podstawie art. 325d k.p.k., nie wymienia się tego podmiotu. W konsekwencji sformułował przytoczone na wstępie zagadnienie prawne, które na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.

Zastępca Prokuratora Generalnego, we wniosku złożonym w imieniu Prokuratury Krajowej wniósł o podjęcie przez Sąd Najwyższy następującej uchwały: "akt oskarżenia sporządzony przez organ uprawniony - na mocy przepisów innych ustaw - do prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktów oskarżenia w postępowaniu uproszczonym, np. przez strażnika leśnego uprawnionego do tego z mocy art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 29 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r., Nr 56, poz. 679 ze zm.), może nie zawierać uzasadnienia".

Sąd Najwyższy zważył, o następuje:

Nie jest pozbawiony podstaw wniosek Sądu Rejonowego, że treść przepisu art. 332 § 3 k.p.k. nasuwa wątpliwości co do tego czy akt oskarżenia sporządzony przez Straż Leśną, tak jak w wypadku sporządzenia aktu oskarżenia przez jeden z podmiotów określonych w tym przepisie, może nie zawierać uzasadnienia.

Z treści art. 332 § 3 k.p.k. rzeczywiście wyraźnie wynika, że tylko akt oskarżenia sporządzony przez Policję lub "organ, o którym mowa w art. 325d" może nie zawierać uzasadnienia. Wiadomo natomiast, że Straży Leśnej nie zaliczono do organów określonych w art. 325d k.p.k., a więc wymienionych w wydanym na podstawie tego przepisu rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz. U. Nr 108, poz. 1019). Słusznie więc Sąd Rejonowy zauważa, co zresztą podnosi się także w piśmiennictwie (por. T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków, 2003, s. 872; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz do artykułów 297-467, t. II, Warszawa 2004, s. 223), że wykładnia językowa przepisu art. 332 § 3 k.p.k. prowadzi do wniosku, iż akt oskarżenia sporządzony przez inny organ, uprawniony do wnoszenia i popierania aktu oskarżenia na podstawie ustawy szczególnej, powinien zawierać uzasadnienie.

W literaturze zwraca się jednak uwagę na to, że brak jest racjonalnych podstaw do interpretacji normy art. 332 § 3 k.p.k. jedynie w myśl zasad wykładni językowej, a przez wykładnię systemową i celowościową można sugerować szersze rozumienie wymienionego przepisu i w konsekwencji uznanie, iż dotyczy on także aktów oskarżenia sporządzanych przez organy czerpiące uprawnienia do prowadzenia dochodzenia z ustawy szczególnej (por. T. Grzegorczyk: Kodeks..., s. 872; W. Grzeszczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2003, s. 302; R. A. Stefański: Dochodzenie po nowelizacji kodeksu postępowania karnego w 2003 r., Prok. i Prawo, 2003, nr 4, s. 59; R. A. Stefański w: J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa, t. II, 2004, s. 442 i s. 505).

Na podstawie przepisów szczególnych (ustawy z dnia 29 września 1991 r. o lasach, Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 i ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372) - uprawnienia do prowadzenia dochodzenia oraz do wnoszenia i popierania aktu oskarżenia przed sądem w postępowaniu uproszczonym mają, w oznaczonym zakresie przedmiotowym, strażnicy Straży Leśnej Lasów Państwowych i strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej. W świetle uprawnień tych organów do prowadzenia dochodzenia oraz do wnoszenia i popierania aktu oskarżenia przed sądem w postępowaniu uproszczonym, nie wywołuje wątpliwości to, że przysługuje im prawo do samodzielnego sporządzenia aktu oskarżenia.

Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając w wyroku z dnia 24 maja 1999 r. (P 10/98, OTK 1999, z. 4, poz. 77), że przepis art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tzn. przepis przyznający organom Straży Leśnej prawo do prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktów oskarżenia w postępowaniu uproszczonym) nie narusza art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, wyraził m.in. pogląd, że Kodeks postępowania karnego, jako akt równorzędny z ustawami szczególnymi dającymi uprawnienia w przedmiocie, o którym mowa w art. 471 k.p.k., nie musi powtarzać norm zawartych w ustawach szczególnych. Tym samym art. 471 k.p.k. nie tylko nie pozbawia organów, które uzyskały wymienione uprawnienia na mocy przepisów szczególnych, przyznanych im praw, ale nie wyklucza, że w przyszłości do już uprawnionych organów mogą dołączyć z mocy przepisów szczególnych inne jeszcze organy (por. fragmenty uzasadnienia wyroku).

Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego bez wątpienia zachowuje aktualność na gruncie art. 325d k.p.k. (przepis ten zastąpił art. 471 k.p.k. obowiązujący do dnia wejścia w życie noweli z dnia 10 stycznia 2003 r. - Dz. U. Nr 17, poz. 155), a ponadto zwraca uwagę na niedopuszczalność ograniczania dotychczasowych uprawnień przyznanych określonym organom przez ustawy szczególne tylko dlatego, że organy te nie zostały wymienione w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. W sytuacji, gdy uprawnienia określonych organów do prowadzenia dochodzenia oraz wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w postępowaniu uproszczonym, wynikające z aktów prawnych rangi ustawowej, są tożsame z uprawnieniami organów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym na podstawie art. 325d k.p.k., brak jest racjonalnych podstaw do różnicowania ich pozycji w postępowaniu uproszczonym przez stawianie im wyższych wymagań. Wykładnia celowościowa, jak i systemowa, zdecydowanie przemawiają zatem za uznaniem, że przewidziana w § 3 artykułu 332 k.p.k. możliwość rezygnacji z uzasadnienia aktu oskarżenia sporządzanego w dochodzeniu przez Policję lub inne organy posiadające jej uprawnienia (art. 312 k.p.k.) oraz organy upoważnione do prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania oskarżenia w postępowaniu uproszczonym (określone w myśl art. 325d k.p.k.), stanowiąc odstępstwo od reguły ogólnej sformułowanej w § 1 pkt 6 art. 332 k.p.k., dotyczy także organów upoważnionych - na podstawie przepisów szczególnych - do prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania oskarżenia w postępowaniu uproszczonym.

OSNKW 2004r., Nr 6, por. 58