Postanowienie z dnia 2003-01-22 sygn. I KZP 40/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I KZP 40/02

Postanowienie

z dnia 22 stycznia 2003 r. 

Broń gazowa i amunicja do niej są bronią palną i amunicją w rozumieniu art. 263 § 2 k.k.

Przewodniczący: sędzia SN P. Hofmański.

Sędziowie SN: A. Siuchniński (sprawozdawca), J. Sobczak.

Zastępca Prokuratora Generalnego: R. Stefański.

Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja W. po rozpoznaniu, przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 25 września 2002 r, zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy broń gazowa wraz z amunicją jest bronią palną i amunicją w rozumieniu art. 263 § 2 k.k.?"

postanowił odmówić podjęcia uchwały.

 Uzasadnienie

Przedstawione zagadnienie prawne wyłoniło się w następującym układzie faktycznym.

W dniu 27 stycznia 2001 r. w K. Andrzej W. strzelił kilka razy w kierunku Sławomira S. z posiadanej bez pozwolenia broni gazowej marki "Rech Cobra", cal 9 mm, powodując u niego obrażenia ciała w postaci pieczenia oczu i twarzy, naruszających prawidłowe funkcjonowanie tych narządów ciała na okres do siedmiu dni.

Prokurator Rejonowy w K. oskarżył Andrzeja W. między innymi o to, że w dniu 27 stycznia 2001 r. w K. posiadał bez wymaganego zezwolenia broń palną w postaci rewolweru gazowego marki "Rech Cobra", cal 9 mm, wraz z 5 sztukami amunicji gazowej, tj. o przestępstwo określone w art. 263 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 29 października 2001 r., Sąd Rejonowy w K., uznał Andrzeja W. za winnego, między innymi, popełnienia tego przestępstwa, kwalifikując je z art. 263 § 2 k.k.

Wyrok ten zaskarżył osobiście apelacją oskarżony.

Sąd Okręgowy w G., jako sąd odwoławczy, uznał, iż rozstrzygnięcie o jej zasadności, przynajmniej w części dotyczącej skazania Andrzeja W. za przestępstwo określone w art. 263 § 2 k.k., wymaga dokonania zasadniczej wykładni tego przepisu z powodu wyłaniającej się wątpliwości, czy broń gazowa jest bronią palną, której posiadanie bez wymaganego zezwolenia wypełnia znamiona przestępstwa opisanego w art. 263 § 2 k.k.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wątpliwości w tej kwestii wyłaniają się dlatego, że obowiązująca aktualnie ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. Nr 53, poz. 549 ze zm.) w art. 7 zawiera definicję pojęcia "broń palna", w art. 4 ust. 1 pkt 1 zaś, nie definiując pojęcia broni gazowej, broń tę zalicza do broni palnej, podczas gdy w dotychczasowym orzecznictwie (w tym w orzecznictwie Sądu Najwyższego), kształtującym przede wszystkim wykładnię art. 210 § 2 k.k. z 1969 r. (art. 280 § 2 k.k. z 1997 r.), ale także wykładnię art. 286 k.k. z 1969 r. (art. 263 k.k. z 1997 r.), broń gazowa nie była uznawana za broń palną, jako niestwarzająca niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia człowieka i niemająca możliwości rażenia celu na odległość.

Prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o podjęcie uchwały, zgodnie z którą "broń gazowa i amunicja do niej są bronią palną w rozumieniu art. 263 § 2 k.k.". W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że ustawa o broni i amunicji z dnia 21 maja 1999 r. w art. 4 ust. 1 pkt 1, zawierającym definicję zakresową, zalicza wprost broń gazową do broni palnej, definicja ta zaś ma bezpośrednie zastosowanie do przepisów kodeksu karnego jako zawarta w ustawie regulującej kompletnie zasady wydawania i cofania pozwoleń na broń oraz zasady obrotu bronią i jej przewozu przez granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady posiadania jej przez cudzoziemców.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kodeks karny w art. 263 § 2 określa granice odpowiedzialności karnej tego, kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję, przy czym w art. 115, zawierającym objaśnienie wyrażeń ustawowych, nie dokonuje objaśnienia pojęcia "broń palna". Przepis art. 263 § 2 k.k. nie ma wprawdzie charakteru klasycznie blankietowego, ale interpretacja jego znamion nie jest możliwa bez odwołania się do treści normatywnej innych przepisów, określających pojęcie broni palnej i amunicji oraz zasady i tryb wydawania pozwoleń na ich posiadanie. W orzecznictwie i doktrynie, w czasie obowiązywania kodeksu karnego z 1969 r., a także w czasie obowiązywania kodeksu karnego z 1997 r. (do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji - Dz.U. Nr 53, poz. 549 ze zm.), nie budziło żadnych wątpliwości, że podstawę do wykładni znamienia "broń palna lub amunicja", charakteryzującego normę zawartą w art. 286 k.k. z 1969 r. (później w art. 263 § 2 k.k. z 1997 r.), stanowią przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych (Dz.U. Nr 6, poz. 43 ze zm.). Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 21 maja 1999 r. określają w nowy sposób pojęcie broni palnej i amunicji oraz zasady wydawania i cofania pozwoleń na broń palną. Nie jest to jednak powód, aby odstępować od utrwalonego poglądu, że podstawę do wykładni znamienia "broń palna lub amunicja", charakteryzującego normę zawartą w art. 263 § 2 k.k. z 1997 r., stanowią przepisy regulujące obrót i zasady posiadania broni palnej. Należy tu podkreślić, że ustawa ta w art. 1 stanowi, że "Ustawa określa zasady wydawania i cofania pozwoleń na broń, nabywania, przechowywania, zbywania i deponowania broni i amunicji, przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przywozu z zagranicy i wywozu za granicę broni i amunicji, jak również zasady posiadania broni i amunicji przez cudzoziemców oraz zasady funkcjonowania strzelnic" i jest ona jedynym aktem prawnym rangi ustawowej, regulującym w sposób kompletny problematykę dotyczącą broni i amunicji. Oczywiste jest przeto, że bronią palną, o której mowa w art. 263 § 2 k.k., będą takie przedmioty, które są uznawane za broń palną przez stosowne przepisy wspomnianej ustawy.

Stanowisko takie prezentuje zresztą większość przedstawicieli doktryny (por. A. Marek: Komentarz do kodeksu karnego. Część szczególna, Warszawa 2000, s. 264; R. Góral: Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 2002, s. 423-424; Z. Ćwiąkalski: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-227 kodeksu karnego, t. 2, Kraków 1999, s. 956).

To prawda, że kodeks karny oraz ustawa o broni i amunicji są suwerennymi aktami normatywnymi, w związku z czym użyte w nich określenia "broń palna" nie muszą pokrywać się pod względem znaczeniowym, tym bardziej, że przyjmuje się, iż to samo określenie użyte w dwóch różnych aktach normatywnych nie musi oznaczać tego samego, zwłaszcza ze względu na zróżnicowane cele, jakie mają do spełnienia dwa różne akty normatywne. W kontekście normy zawartej w art. 263 § 2 k.k. nie można jednak twierdzić, że kodeks karny oraz ustawa o broni i amunicji mają do spełnienia różne cele. Dobrem chronionym przepisem z art. 263 § 2 k.k. jest nie tylko ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli przed zagrożeniem, jakie stwarza niekontrolowane posiadanie broni palnej, ale także, przynajmniej pośrednio, dobrem chronionym jest ustanowiony przez państwo tryb kontroli obrotu i posiadania tej broni, określony szczegółowo i poddany rygorom administracyjnym w ustawie o broni i amunicji. Nie ulega zatem wątpliwości, że cele, jakie mają do spełnienia obie ustawy, są bardzo zbliżone. Nie ma wobec tego znaczenia, że aktualnie obowiązująca ustawa o broni i amunicji, definiując broń palną i zaliczając do niej broń gazową, używa zwrotu: "w rozumieniu ustawy" (art. 7) lub zwrotu "ilekroć w ustawie jest mowa o broni" (art. 4). Wspierając tę tezę, należy wskazać, że wzajemna zależność między ustawą a art. 263 § 2 k.k. układa się w ten sposób, iż penalizuje on zachowanie sprzeczne z nakazanym w ustawie. O ile bowiem kodeks karny przewiduje penalizację zachowania polegającego na posiadaniu broni palnej bez pozwolenia, to nie określa przecież, w jakim zakresie pozwolenie takie jest wymagane. Artykuł 263 § 2 k.k. zawiera przeto normę quasi- blankietową, której wypełnienie możliwe jest wyłącznie przez odwołanie się do przepisów ustawy o broni i amunicji.

Należy zresztą wykluczyć możliwość choćby częściowego przeciwstawiania sobie pojęcia "broń palna", zawartego w art. 263 § 2 k.k., pojęciu "broni palnej", zawartemu w tej ustawie, ze względu na reguły wykładni systemowej. Przeciwstawienie takie prowadziłoby do powstania luki między przepisami kodeksu karnego a przepisami ustawy o broni i amunicji w zakresie odpowiedzialności za posiadanie broni gazowej, bez wymaganego zezwolenia. Wyłączenie z zakresu odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 263 § 2 k.k. posiadania broni gazowej bez zezwolenia, musiałoby, zakładając racjonalność penalizacji określonych zachowań, powodować odpowiedzialność za wykroczenie, polegające na posiadaniu bez wymaganego zezwolenia takiej broni. Tymczasem art. 51 ust. 1 ustawy o broni i amunicji nie przewidział karalności takiego czynu, co w konsekwencji prowadziłoby do braku odpowiedzialności sprawcy posiadającego bez pozwolenia broń gazową, zarówno za występek, jak i za wykroczenie.

Niewątpliwie, ustawa o broni i amunicji, jako regulująca przepisami administracyjnymi zasady obrotu i posiadania broni, musi czynić to w sposób gwarantujący wewnętrzną spójność całego systemu prawa. Ten postulat ustawodawca musiał mieć na względzie, skoro przyjął tę ustawę już w czasie obowiązywania kodeksu karnego i wprowadził przepisy karne w sposób wyraźny dopełniające normy art. 263 § 1-4 k.k. Stanowią one o odpowiedzialności, za przestępstwo, osoby porzucającej broń palną lub amunicję oraz o odpowiedzialności za wykroczenie osoby posiadającej bez zezwolenia, wyrabiającej lub zbywającej broń pneumatyczną, miotacz gazu obezwładniającego lub narzędzie albo urządzenie, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu.

Wszystko to nakazuje, przy założeniu racjonalności ustawodawcy, przyjąć, że jego intencją było "przeniesienie" definicji broni palnej zawarte w art. 4 ust. 1 pkt 1 i 7 omawianej ustawy na grunt przepisu art. 263 k.k. (...)

Wydaje się, że wątpliwości Sądu Okręgowego w G., zasygnalizowane w uzasadnieniu przedstawionego pytania, nie wynikają z trudności w wykładni art. 263 § 2 k.k. Rodzą się one stąd, że ustawodawca uznał za konieczne rozszerzyć definicję ustawową "broni palnej" zaliczając do niej broń gazową (czemu dał wyraz w art. 7 i art. 4 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy), która to broń dotychczas istotnie nie była zaliczana do broni palnej jako znamienia przestępstwa określonego w art. 286 k.k. z 1969 r. lub art. 263 § 2 k.k. z 1997 r. W istocie sprowadzają się one jednak do rozważań oceniających trafność takiego zabiegu ustawodawcy, który z punktu widzenia przesłanek natury kryminalistycznej rzeczywiście może budzić wątpliwości. Tej problematyce poświęcone są krytyczne publikacje, podważające zasadność zaliczenia broni gazowej do kategorii "broni palnej" (por. Z. Jeleń: Pojęcie broni palnej, Prok. i Pr. 2002, z. 5, s. 65, K. Gorazdowski: Broń palna - broń gazowa?, PS 2001, z. 5, s. 57-65). Jednakże ocena racji, dla których ustawodawca zaliczył do broni palnej broń gazową, jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiocie przedstawionego Sądowi Najwyższemu w tej sprawie zagadnienia.

Ponadto, wątpliwości Sądu Okręgowego nie tyle dotyczą tego, czy podstawę do wykładni znamienia "broń palna lub amunicja", charakteryzującego normę zawartą w art. 286 k.k. z 1969 r. (a następnie art. 263 § 2 k.k. z 1997 r.), stanowią przepisy ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, lecz tego, czy broń gazowa, ze względu na wzajemne relacje art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o broni i amunicji do art. 7 tejże ustawy, może być uznana za broń palną w rozumieniu tej ustawy. Sąd Okręgowy zdaje się bowiem dostrzegać, między definicją zakresową pojęcia "broń palna", zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o broni i amunicji, a definicją treściową zawartą w art. 7 tej ustawy, sprzeczność, rodzącą wątpliwość, czy broń gazowa może i powinna być zaliczana do broni palnej, nawet w rozumieniu tej ustawy, i tym samym, czy na jej posiadanie wymagane jest pozwolenie, o którym mowa w art. 9 ustawy.

Jeżeli jednak Sąd Okręgowy powziął wątpliwości co do wykładni przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, to powinien zwrócić się o wyjaśnienie kwestii wzajemnej relacji między normą zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 1 a normą zawartą w art. 7 cyt. ustawy.

Odnosząc się jednak do zasygnalizowanych w tej kwestii wątpliwości, należy stwierdzić, że wspomniane przepisy ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. Nr 53, poz. 549 ze zm.) nie budzą poważniejszych trudności interpretacyjnych. Relacja między normą zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 1 a normą zawartą w art. 7 ustawy o broni i amunicji jest całkiem jasna. Otóż, ustawa ta w art. 4 ust. 1 pkt 1 zawiera niepełną zakresową definicję broni palnej, zaliczając do broni palnej, między innymi, broń gazową. Jest to definicja niepełna, ponieważ nie wymienia wszystkich elementów zbioru urządzeń określanych jako broń palna, zaliczając do nich jedynie przykładowo (o czym rozstrzyga zwrot "w tym"), między innymi, broń gazową. Inaczej mówiąc, do broni palnej zaliczyć będzie można także inne jeszcze urządzenia, niż tylko broń bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa, alarmowa i sygnałowa. Mogą to być nietypowe urządzenia, które pojawią się, co oczywiste, wraz z coraz szybszym rozwojem technicznym typów i rodzajów broni, a które, nie będąc bronią bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową, będą wypełniały kryteria ustalone w definicji treściowej zawartej w art. 7 cyt. ustawy. Jasne jest zatem, że art. 7 tejże ustawy zawiera treściową definicję pojęcia broni palnej, wskazując na te wszystkie cechy charakterystyczne, którym odpowiadać muszą wszystkie elementy zbioru urządzeń określanych jako broń palna, a nie tylko te, które zostały przykładowo wymienione w definicji zakresowej przyjętej w art. 4 ust. 1 pkt 1. Inaczej mówiąc, bronią palną są te wszystkie urządzenia, które do niej zostały zaliczone w art. 4 ust. 1 pkt 1, oraz te nienazwane, które mogą pojawić się w przyszłości. Interpretując zatem art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 7 omawianej ustawy, dla ustalenia, czy jakieś urządzenie należy zaliczyć do broni palnej, trzeba sprawdzić, czy jest ono objęte niepełną definicją zakresową (jeżeli tak, to bez wątpienia jest ono bronią palną) a jeżeli nie, to trzeba, posługując się definicją treściową zawartą w art. 7 ustawy, ustalić, czy odpowiada ono wymienionym tam kryteriom. Należy przy tym podkreślić, że broń gazowa ma te wszystkie cechy, które, jako charakteryzujące broń palną, są wymienione w powołanej definicji treściowej zawartej w art. 7, w szczególności zaś zdolność do wystrzelenia substancji z lufy i przez to do rażenia celów na odległość.

Podsumowując, w świetle przedstawionych rozważań oczywiste jest, że broń gazowa i amunicja do niej są bronią palną i amunicją w rozumieniu art. 263 § 2 k.k. Pojęcie to nie może mieć innego znaczenia, niż nadane mu w ustawie o broni i amunicji. Nie ma zatem wystarczających przesłanek stwarzających konieczność dokonania zasadniczej wykładni pojęcia "broń palna" znamionującego przestępstwo zawarte w art. 263 § 2 k.k.

Z tych względów Sąd Najwyższy postanowił odmówić podjęcia uchwały.

OSNKW 2003r., Nr 1-2, poz. 11