Wyrok z dnia 2008-03-11 sygn. III KK 523/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III KK 523/07

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2008 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

                   SSN Ewa Strużyna (przewodniczący)

                   SSN Józef Dołhy

                   SSN Józef Szewczyk (sprawozdawca)

                   Protokolant Teresa Jarosławska

w sprawie M. L. i A. S.

skazanych z art. 286 § 1 k.k. i innych

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.

w dniu 11 marca 2008 r.,

kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanych

(PR V (…))

od wyroku Sądu Okręgowego w E.

z dnia 22 marca 2007 r., sygn. akt VI Ka (…)

utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w E.

z dnia 25 października 2006 r., sygn. akt II K (…)

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi Okręgowemu w E.

U Z A S A D N I E N I E

 Wyrokiem Sądu Rejonowego w E. z dnia 25 października 2006 r., sygn. akt II K (…) M. L. uznany został za winnego tego, że:

- w dniu 18 maja 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawicieli firmy Towarzystwo (…) w W. O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej na korzystanie z wagi (…) usiłował doprowadzić do fikcyjnego nabycia przez te firmę ww. wagi i wyłudzić za nią zapłatę w kwocie 72.501 złotych, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odrzucenie przez pokrzywdzonego wniosku leasingowego z przyczyn od niego niezależnych to jest czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.,

- w dniu 23 czerwca 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawicieli firmy P. z Ł. O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej nr (…) na korzystanie z wagi (…), doprowadził do fikcyjnego nabycia przez tę firmę ww. wagi wraz z modułem transmisji danych, czym spowodował na jej rzecz szkodę w wysokości 91.587,84 złotych to jest czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.,

- w dniu 8 lipca 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawiciela Krajowego Towarzystwa (…) O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej nr (…) na korzystanie z wagi (…), doprowadził do fikcyjnego nabycia przez tę firmę ww. wagi czym spowodował na jej rzecz szkodę w wysokości 82.941,46 złotych to jest czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i kwalifikując te czyny jako ciąg przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 91 § 1 k.k. skazał go na karę 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem A. S. uznany został za winnego tego, że:

- w dniu 18 maja 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawicieli firmy Towarzystwo (…) w W. O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej na korzystanie z wagi (…) usiłował doprowadzić do fikcyjnego nabycia przez te firmę ww. wagi i wyłudzić za nią zapłatę w kwocie 72.501,- złotych, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odrzucenie przez pokrzywdzonego wniosku leasingowego z przyczyn od niego niezależnych to jest czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.,

- w dniu 23 czerwca 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawicieli firmy P. z Ł. O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej nr (…) na korzystanie z wagi (…), doprowadził do fikcyjnego nabycia przez tę firmę ww. wagi wraz z modułem transmisji danych, czym spowodował na jej rzecz szkodę w wysokości 91.587,84 złotych to jest czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.,

- w dniu 8 lipca 1999 r. w E., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawiciela Krajowego Towarzystwa (…) O/G., co do rzeczywistego zamiaru zawarcia przez niego umowy leasingowej nr (…) na korzystanie z wagi (…), doprowadził do fikcyjnego nabycia przez tę firmę ww. wagi czym spowodował na jej rzecz szkodę w wysokości 82.941,46 złotych to jest czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i kwalifikując te czyny jako ciąg przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 91 § 1 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności i grzywnę w wymiarze 250 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 40 zł.

Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec A. S. warunkowo zawieszono na okres 5 lat próby.

Powyższy wyrok zaskarżyli obrońcy M. L. i A. S. oraz osobiści oskarżony M. L.

Obrońca M. L. w apelacji zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, przez niesłuszne uznanie, iż oskarżony dopuścił się przestępstwa zakwalifikowanego jako ciąg przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Obrońca A. S. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 4 k.p.k., 5 § 2 k.p.k., 7 k.p.k. i 410 k.p.k.;
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, mający wpływ na treść rozstrzygnięcia polegający na niesłusznym uznaniu, iż oskarżony dopuścił się czynów zarzucanych mu aktem oskarżenia.

Obrońcy wnieśli o uniewinnienie oskarżonego, bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Natomiast oskarżony M. L. w obszernej apelacji zarzucił Sądowi I instancji naruszenie szeregu przepisów prawa karnego procesowego i materialnego, wymieniając między innymi obrazę art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 115 § 5 k.k. przez jego błędne zastosowanie.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi I instancji i połączenie z równolegle prowadzoną przeciwko niemu przed Sądem Rejonowym w E. sprawą sygn. akt VIII K (…).

Po rozpoznaniu apelacji, Sąd Okręgowy w E. wyrokiem z dnia 22 marca 2007 r., sygn. akt VI Ka (…), utrzymał zaskarżony wyrok w mocy, uznając wszystkie apelacje za oczywiście bezzasadne.

Od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w E. utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w E. z dnia 25 października 2006 r. (II K (…)) na podstawie art. 521 k.p.k. kasację wywiódł Prokurator Generalny, który zaskarżył wyrok w całości na korzyść skazanych M. L. i A. S.

Na zasadzie art. 523 § 1 i § 4 pkt 2 k.p.k., art. 537 § 1 i 2 k.p.k. zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa procesowego – art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. oraz art. 435 i art. 455 k.p.k., polegające na pominięciu i nie odniesieniu się do podniesionego w apelacji oskarżonego M. L. zarzutu kwestionującego prawidłowość przyjętej przez sąd kwalifikacji prawnej przypisanych wyrokiem sądu I instancji czynów z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k., w konsekwencji czego doszło do niezasadnego utrzymania w mocy wobec obydwu oskarżonych wyroku Sądu I instancji wydanego z rażącym naruszeniem przepisów prawa materialnego, tj. art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 115 § 5 k.k.

W oparciu o tak sformułowany zarzut Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja jest oczywiście zasadna.

Sąd Rejonowy w E. nie podzielił zarzutów aktu oskarżenia w zakresie zamiaru oskarżonych i przyjął, że zachowania oskarżonych nie były objęte jednym z góry powziętym zamiarem, ale zamiarem odrębnym, pojawiającym się przy podejmowaniu każdego działania, w konsekwencji zachowania M. L. i A. S. zakwalifikował jako trzy odrębne czyny popełnione w podobny sposób, tj. jako ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 k.k. Z poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń wynika, iż przyjęta konstrukcja ciągu przestępstw z art. 286 § 1 k.k., w tym jednego z nich popełnionego w fazie usiłowania nie budzi zastrzeżeń. Błędnym jest jednak przyjęcie, iż każde z przypisanych oskarżonym przestępstw zostało popełnione w stosunku do mienia znacznej wartości i przyjęcie w kwalifikacji prawnej poszczególnych czynów, a w konsekwencji w kwalifikacji prawnej ciągu przestępstw art. 294 § 1 k.k. Przepis art. 294 § 1 k.k. dotyczy między innymi sprawcy przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. ale tylko w przypadku wyłudzenia mienia znacznej wartości. Zgodnie z treścią art. 115 § 5 i 8 k.k. mienie znacznej wartości to mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia określonego na podstawie Kodeksu pracy. W okresie popełnienia przez oskarżonych przypisanych im czynów (od 18 maja do 8 lipca 1999 r.) najniższe miesięczne wynagrodzenie wynosiło 528 zł (por. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 grudnia 1998 r. – Dz. U. 98, nr 164, poz. 1189). Zatem znaczna wartość mienia w rozumieniu art. 115 § 5 k.k., a w konsekwencji art. 294 § 1 k.k. winna przekraczać kwotę 105.600 zł.

Tymczasem żadna ze wskazanych w opisach czynów z art. 286 § 1 k.k. wartość usiłowanego wyłudzenia bądź wyłudzenia mienia takiej kwoty nie przekroczyła. Oskarżonym M. L. i A. S. przypisano usiłowanie wyłudzenia mienia w kwocie 72.501 zł oraz wyłudzenie mienia w kwotach 91.587,84 zł i 82.941,46 zł, co nie wyczerpywało znamion przestępstw określonych w art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Oczywiście przyjęcie konstrukcji ciągu przestępstw, tj. kwalifikacji z art. 91 § 1 k.k. także nie uzasadniało przypisania oskarżonym przestępstwa wyłudzenia mienia znacznej wartości (art. 294 § 1 k.k.). Przepis art. 294 § 1 k.k. tylko wtedy może być zastosowany w kwalifikacji prawnej odnoszącej się do ciągu przestępstw i stanowić podstawę skazania i wymiaru kary, gdy każde z tych przestępstw dotyczyłoby mienia znacznej wartości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2007 r., sygn. V KK 133/06, OSNKW 2007, nr 3, poz. 27).

Treść sporządzonego przez Sąd Okręgowy w E. uzasadnienia wyroku wskazuje, że Sąd ten wadliwie rozpoznał apelacje, w wyniku czego doszło do utrzymanie w mocy wyroku Sądu I instancji wydanego z rażącym naruszeniem przepisów prawa materialnego. Błędnie wprowadzony do kwalifikacji prawnej przepis art. 294 § 1 k.k., przewidujący surowsze zagrożenie niż przepis art. 286 § 1 k.k. stał się podstawą skazania i wymiaru kary, co miało istotny wpływ na treść wyroku.

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony kasacją wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym Sądowi Okręgowemu w E.