Postanowienie z dnia 1990-02-23 sygn. I PR 446/89

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 446/89

Postanowienie z dnia 23 lutego 1990 r.

Stowarzyszenie, które w statucie określa swe cele i zadania w sposób wykraczający poza cele i zadania stowarzyszenia kultury fizycznej podlega rejestracji według zasad określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104). Odmowa zarejestrowania takiego stowarzyszenia może nastąpić jedynie wówczas, gdy nie spełnia ono warunków określonych w prawie o stowarzyszeniach.  

Przewodniczący: sędzia SN A. Józefowicz.

Sędziowie SN: E. Mzyk (sprawozdawca), B. Błachowska. 

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia pod nazwą "Polska Federacja Ju-Jitsu" w K. o wpisanie do rejestru na skutek rewizji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 14 listopada 1989 r.

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Wojewódzkiemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie 

Postanowieniem z dnia 14 listopada 1989 r. Sąd Wojewódzki w Krakowie oddalił wniosek Komitetu Założycielskiego o zarejestrowanie Stowarzyszenia pod nazwą "Polska Federacja Ju-Jitsu" w K. Sąd Wojewódzki uznał, iż stowarzyszenie, co do którego zgłoszono wniosek o rejestrację, jest stowarzyszeniem sportowym o ściśle określonej wąskiej specjalności, podlegającym rejestracji według zasad określonych w ustawie z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. Nr 34, poz. 181). Powołana ustawa nie została uchylona przez późniejszą ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 r. o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104). W konsekwencji wniosek o sądową rejestrację stowarzyszenia kultury fizycznej podlega oddaleniu.

W rewizji od powyższego postanowienia Komitet Założycielski zarzucił, że uchwalony statut Stowarzyszenia nie jest sprzeczny z prawem i brak jest podstaw do odmowy zarejestrowania Stowarzyszenia. 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W czasie obowiązywania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 94, poz. 808 ze zm.) szereg organizacji społecznych, zachowując cechy stowarzyszeń, zostało wyodrębnionych spod działalności tego prawa i miało odrębnie uregulowany byt prawny.

Nowa ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 194) nie zmieniła tego stanu prawnego. W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. przepisom nowego prawa o stowarzyszeniach nie podlegają organizacje społeczne działające na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, których Polska jest stroną.

Stąd też przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. wyłącznie mają zastosowanie do Polskiego Czerwonego Krzyża, którego byt prawny reguluje ustawa z dnia 16 listopada 1964 r., Polskiego Związku Łowieckiego, którego podstawę działania stanowi ustawa z dnia 17 czerwca 1959 r. o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim, Związku Ochotniczych Straży Pożarnych i Ochotniczych Straży Pożarnych, działających na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o ochronie przeciwpożarowej, a także stowarzyszenia kultury fizycznej i kluby sportowe - działające na podstawie ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. Nr 34, poz. 181).

Oznacza to, że stowarzyszenia kultury fizycznej utworzone i działające dotychczas w trybie i na zasadach ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. podlegają przepisom tej ustawy, z tym, że mają do nich zastosowanie przepisy prawa o stowarzyszeniach (art. 59 tejże ustawy). Podzielić zatem należy pogląd Sądu Wojewódzkiego, że przepisy ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. stanowią lex specialis w stosunku do ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach.

Powyższe uwagi nie rozwiązują jednak wszystkich nasuwających się kwestii i wątpliwości. W szczególności mogą budzić wątpliwości dwie podstawowe sprawy a mianowicie: 1) czy aktualnie tworzone stowarzyszenia kultury fizycznej podlegają rejestracji w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej, czy też możliwa jest rejestracja sądowa tego stowarzyszenia na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach oraz 2) na podstawie jakich przepisów ma nastąpić rejestracja stowarzyszenia, które poza celami i zadaniami stowarzyszenia kultury fizycznej, zakresem swego działania wykracza poza te cele i zadania.

Stan faktyczny sprawy nie wymaga rozważań dających odpowiedź na pierwsze z przedstawionych pytań. Zasygnalizować jedynie należy otwartość i złożoność tej kwestii wiążącej się m.in. z wykładnią art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach a zatem czy chodzi o stowarzyszenia już działające, czy też o nowo tworzone.

W odniesieniu do drugiej kwestii Sąd Najwyższy w obecnym składzie opowiada się za poglądem, że jeżeli nowo tworzone stowarzyszenie spełnia wymagania stowarzyszenia kultury fizycznej, a jednocześnie wykracza poza cele i zadania stowarzyszenia kultury fizycznej - rejestracja takiego stowarzyszenia następuje w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach. Za przyjęciem tego poglądu przemawia szereg argumentów.

Artykuł 58 ustawy z dnia 3 lipca 1984 r., definiujący pojęcie stowarzyszenia kultury fizycznej, nie może być wykładany rozszerzająco. Zatem tylko osoby fizyczne, mające zamiar uczestniczyć w zajęciach sportowych lub innych zajęciach z zakresu kultury fizycznej bądź prowadzić działalność społeczną w tych dziedzinach, mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach kultury fizycznej. Jeżeli więc stowarzyszenie w swym statucie zakłada sobie cele szersze niż określone w art. 58 ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. nie może być traktowane wyłącznie jako stowarzyszenie kultury fizycznej. Wskazać przy tym należy na unormowanie zawarte w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r., które pozwala stowarzyszeniu samodzielnie określać swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwalać akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Wreszcie nie sposób pominąć faktu, iż zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. odmowa zarejestrowania stowarzyszenia może mieć miejsce tylko wówczas, gdy nie spełnia ono warunków określonych w ustawie.

Przedstawione rozważania uzasadniają tezę, iż stowarzyszenie, które w statucie określa swe cele i zadania w sposób wykraczający poza cele i zadania stowarzyszenia kultury fizycznej, podlega rejestracji według zasad określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. - prawo o stowarzyszeniach. Odmowa zarejestrowania takiego stowarzyszenia może nastąpić jedynie wówczas, gdy nie spełnia ono warunków określonych w prawie o stowarzyszeniach.

Skoro więc Sąd Wojewódzki oparł swe rozstrzygnięcie na odmiennych założeniach a jednocześnie nie zbadał wszystkich postanowień statutu z punktu widzenia ich zgodności z prawem, z urzędu należało wziąć pod rozwagę (art. 381 § 1 k.p.c.), iż zaskarżone postanowienie wydane zostało przed wyjaśnieniem wszystkich okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Z tych względów zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania (art. 388 § 1 k.p.c.).

Rozpoznając sprawę ponownie, rozważyć należy również twierdzenia Komitetu Założycielskiego (protokół rozprawy przed Sądem Najwyższym z dnia 23 lutego 1990 r.), że celem stowarzyszenia jest m.in. kształtowanie modelu wychowawczego i zasad medycyny wschodu. W statucie cele te - podobnie jak inne - zapisane zostały hasłowo. Być może należy je bliżej wyjaśnić w trybie art. 15 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Trzeba przy tym mieć na względzie, że sąd rozpatrując sprawę o rejestrację stowarzyszenia bada jedynie, czy deklarowane cele i sposoby ich rejestracji są legalne w świetle obowiązującego porządku prawnego, nie ocenia natomiast, czy celowe jest utworzenie określonego stowarzyszenia. Stąd też z reguły każde stowarzyszenie powinno być zarejestrowane, jeżeli nawet jego najbardziej specjalistyczne czy wręcz fantastyczne cele są zgodne z przepisami prawa.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 388 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

OSNC 1991 r., Nr 7, poz. 96