Uchwała z dnia 1987-12-21 sygn. III PZP 47/87

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III PZP 47/87

Uchwała z dnia 21 grudnia 1987 r.

Przewodniczący: sędzia SN K. Michaluk. Sędziowie SN: A. Filcek (sprawozdawca), J. Wasilewski.

 Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej, I. Kaszczyszyn, w sprawie z powództwa Gordiana K. przeciwko Okręgowemu Zarządowi Lasów Państwowych w T. o uznanie wypowiedzenia warunków pracy i płacy za bezskuteczne po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 30 września 1987 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"1. Czy możliwe jest wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania?

W wypadku odpowiedzi twierdzącej:

2. Czy wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania - radnemu wymaga uprzedniej zgody prezydium rady narodowej, której radny jest członkiem (art. 84 ustawy z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego - Dz. U. Nr 41, poz. 185)?"

podjął następującą uchwałę:

Wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania jest niedopuszczalne.

 Uzasadnienie 

Pierwsze z przedstawionych Sądowi Najwyższemu zagadnień nie było dotychczas przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego, w piśmiennictwie prawniczym zaś na temat możliwości wypowiedzenia warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania wyrażane są różne poglądy: pozytywne, negatywne i pośrednie, jak np. ten, że zakres wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie obejmuje możliwości zmiany rodzaju pracy wyznaczonej treścią stosunku pracy na podstawie powołania i spowodowanej tą zmianą obniżki wynagrodzenia, nie można natomiast wykluczyć, przy praktycznych i prawnych ograniczeniach, możliwości wypowiadania pracownikom zatrudnionym na podstawie powołania warunków płacy, miejsca i czasu pracy.

Zagadnienie powstało na tle takiego stanu faktycznego, w którym pozwany Zarząd wypowiedział powodowi zajmowane dotychczas stanowisko nadleśniczego i zaproponował pracę na stanowisku leśniczego z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników lasów państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 28) oraz § 1 zarządzenia nr 17 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 marca 1975 r. w sprawie określenia kierowniczych i innych samodzielnych stanowisk pracy, na których zatrudnia się pracowników na podstawie powołania (Dz. Urzęd. Min. Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 2, poz. 5) oba wymienione stanowiska obsadzane były w drodze powołania przez ten sam organ w osobie strony pozwanej.

Przepisy dotyczące stosunku pracy na podstawie powołania zamieszczone w oddziale 1 rozdziału III działu drugiego kodeksu pracy nie zawierają normy dotyczącej zmiany treści stosunku pracy, zawieranego na podstawie powołania, w drodze wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Prima facie mogłoby się wydawać, że instytucja ta ma zastosowanie do stosunku pracy z powołania z mocy art. 69 k.p. odsyłającego do stosowania w zakresie nie uregulowanym inaczej przez przepisy wymienionego oddziału przepisów kodeksu pracy dotyczących umowy o pracę na czas nie określony. Odesłania tego jednak nie można odnieść do wypowiedzenia warunków pracy i płacy, gdyż w rezultacie takiego wypowiedzenia może dojść do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem. Tymczasem rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem zatrudnionym na podstawie powołania przez organ, który go powołał uregulowane jest w wyczerpujący sposób w art. 70 k.p. Następuje ono w drodze odwołania, które może być dokonane w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - i jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę (art. 70 § 1 k.p.), a gdy nastąpiło z przyczyn określonych w art. 52 lub 53 k.p. - jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia. Innej drogi rozwiązania stosunku pracy z powołanym pracownikiem przepisy nie przewidują, brak jest też normy, która pozwalałaby uważać wypowiedzenie warunków pracy i płacy za odwołanie w razie nieprzyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu nowych warunków. Instytucja wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie jest ponadto dostosowana do stosunku pracy na podstawie powołania o tyle, że organem uprawnionym do powołania i odwołania pracownika jest z reguły kto inny niż kierownik zakładu pracy, w którego dyspozycji leży zatrudnianie pracowników na stanowiskach obsadzonych w drodze umowy o pracę, co wybitnie zawęża zakres uprawnień organu powołanego w sferze możliwości do zaoferowania pracownikowi nowych warunków pracy i płacy. Dodatkowe komplikacje powstawałyby przy wypowiedzeniu warunków pracy i płacy dyrektorom, zastępcom dyrektora i głównym księgowym przedsiębiorstw państwowych, a to ze względu na szczególny tryb ich powoływania i odwoływania, nie obowiązujący przy wypowiedzeniu warunków pracy i płacy.

Powyższe względy przemawiają za niedopuszczalnością stosowania instytucji wypowiedzenia warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania. W tym też kierunku wypowiedziało się w niniejszej sprawie Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oraz prokuratora Prokuratury Generalnej. O tym, że w obecnym stanie prawnym wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi powołanemu jest wyłączone, świadczy okoliczność, iż dopiero w projekcie zmiany kodeksu pracy (z maja 1987 r.) przewiduje się przepis stwarzający taką możliwość.

Natomiast w istniejącym stanie prawnym zmiana warunków pracy i płacy, a w szczególności rodzaju pracy (stanowiska) pracownika zatrudnionego na podstawie powołania, może nastąpić w drodze odwołania i nawiązania z pracownikiem stosunku pracy na nowych zasadach, jeżeli organ odwołujący jest do tego właściwy. Zmiana innych niż rodzaj pracy warunków możliwa jest też w drodze wzajemnego porozumienia między pracownikiem, a właściwym do ich ustanowienia organem.

Wobec udzielenia przeczącej odpowiedzi na pierwsze zagadnienie zbędne stało się rozważanie drugiego zagadnienia, przedstawionego przez Sąd Wojewódzki na wypadek udzielenia pozytywnej odpowiedzi na pierwsze zagadnienie.

OSNC 1989 r., Nr 9, poz.131