Wyrok z dnia 1985-11-21 sygn. I PRN 90/85

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 90/85

Wyrok z dnia 21 listopada 1985 r.

Postanowienia regulaminu premiowania mogą uzależniać prawo do premii od wykonania konkretnych zadań premiowych. Pracownikowi nie przysługuje uprawnienie do premii nawet wtedy, gdy niewykonanie tych zadań nastąpiło z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy.

Przewodniczący: sędzia SN T. Kasiński. Sędziowie SN: W. Myga (sprawozdawca), A. Szczurzewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Franciszka B. przeciwko Przedsiębiorstwu Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych w M. z siedzibą w S. o zwrot wydatków związanych z dojazdami do pracy i o premię na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 2 maja 1985 r.

uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej roszczenie o zwrot kosztów przejazdu i diety i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpoznania; oddalił rewizję nadzwyczajną w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

Wnioskodawca zamieszkały w W. zatrudniony jest u strony pozwanej od 1965 r. w charakterze majstra, pełniąc funkcję kierownika budów w zakresie konserwacji urządzeń wodnych i melioracyjnych. Pozwane Przedsiębiorstwo prowadzi wspomniane roboty na terenie kilku gmin województwa T. Twierdzi ono, że "stałym miejscem pracy" wnioskodawcy jest "teren, w którym realizowane są roboty". Wnioskodawca natomiast twierdzi, że pozwane Przedsiębiorstwo wynajęło mu w S. pomieszczenie biurowe i magazynowe, w którym dokonuje rozliczeń robót, materiałów i odzieży roboczej, oraz pozostaje w stałym kontakcie z inwestorem tych robót melioracyjnych, tj. z miejscowym Oddziałem Wojewódzkiego Zarządu Inwestycji Rolnych w W. Z tej bazy w S. wnioskodawca dojeżdża na teren wykonywanych robót do sąsiednich gmin.

Do końca 1983 r. pozwane Przedsiębiorstwo wypłacało wnioskodawcy diety związane z dojazdami do pracy w terenie i z powrotem oraz zwracało koszty tych dojazdów środkami publicznej komunikacji. Poczynając od 1984 r. strona pozwana zaprzestała zwrotu kosztów przejazdów i diet, gdyż uważa, że przejazdy nie mają charakteru "podróży służbowych", a wnioskodawcy przysługują świadczenia dla pracowników czasowo przeniesionych.

W lutym 1985 r. wnioskodawca wystąpił do Komisji Rozjemczej o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa diet i zwrotu kosztów dojazdów do pracy i z powrotem za 1984 r. oraz części premii motywacyjnej za 1984 r.

Orzeczeniem z dnia 20 marca 1985 r. Terenowa Komisja Rozjemcza zasądziła od strony pozwanej na rzecz powoda diety i zwrot kosztów podróży za 1984 r. w związku z wykonywaniem pracy poza miejscem zamieszkania, zakwaterowania i siedzibą zakładu pracy oraz zobowiązała stronę pozwaną do wypłacenia potrąconej premii regulaminowej za 1984 r. Komisja Rozjemcza uznała dojazdy do pracy w terenie oraz powroty z pracy za "podróże służbowe" w rozumieniu przepisów uchwały nr 90 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1973 r. (M.P. z 1981 r. Nr 14, poz. 106 ze zm.), a odnośnie do premii ustaliła, że pozwane przedsiębiorstwo - wbrew regulaminowi premiowania - nie powiadomiło wnioskodawcy przed rozpoczęciem danego kwartału o wielkości zadań ustalonych dla niego na każdy kwartał. Wnioskodawca przekroczył wykonanie zadań w zakresie wartości i sprzedaży produkcji oraz planowanego zysku, a pozwane Przedsiębiorstwo nie dostarczyło wnioskodawcy - stosownie do jego zapotrzebowania - butów rybackich i samochodów wywrotek, czym przyczyniło się do niedotrzymania terminu wykonania robót.

Uwzględniając odwołania strony pozwanej, Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu wyrokiem z dnia 2 maja 1985 r. zmienił zaskarżone orzeczenie Komisji Rozjemczej i oddalił roszczenia wnioskodawcy.

Sąd ten uznał, że dojazdy wnioskodawcy z miejsca zamieszkania we Wrocławiu do miejsca pracy w S. nie są "podróżami służbowymi" w rozumieniu uchwały nr 90 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1973 r. Jednocześnie Okręgowy Sąd uznał, że skoro wnioskodawca nie wykonał planowanych zadań rzeczowych, to nie przysługuje mu premia w pełnej wysokości.

Wyrok powyższy zaskarżył Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, który zarzucając rażące naruszenie art. 3, 7, 55, 61 i 72 ustawy o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 6 k.c. oraz art. 300 k.p., a także art. 3 § 2, art. 316 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie zasługiwała na uwzględnienie rewizja nadzwyczajna w części podważającej zasadność oddalenia roszczenia o wypłatę premii za rok 1984.

Wprawdzie trafnie rewidujący zarzucił, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku narusza przepis art. 328 § 2 k.p.c., ale mimo tego uchybienia oddalenie wniosku o wypłatę części premii odpowiada prawu (art. 421 § 1 i art. 387 k.p.c.).

Bezsporne w sprawie i nie podważone w rewizji nadzwyczajnej jest, że wnioskodawca nie wykonał wszystkich wskaźników planu kwartalnego i że w związku z tym premia regulaminowa została mu obniżona. Także bezsporne jest, że w IV kwartale 1984 r. plan został "nadrobiony", wobec czego zgodnie z § 5 regulaminu wnioskodawcy przyznano część premii, oraz że na poczet dochodzonej we wniosku kwoty 57.420 zł w trakcie toczącego się postępowania wypłacono wnioskodawcy kwotę ponad 43.000 zł, obecnie więc przedmiotem sporu jest kwota 13.820 zł.

Rewidujący twierdzi, że rozstrzygnięcie o zasadności roszczenia zależy od wyjaśnienia, czy zlecenie zadań premiowych czyniło zadość wymaganiom regulaminu oraz czy wnioskodawca ponosi winę za niewykonanie zleconych mu zadań premiowych, a te okoliczności w sprawie nie zostały wyjaśnione.

Sąd Najwyższy nie podziela powyższych zarzutów.

Prawdą jest, że początkowo wnioskodawca twierdził, jakoby nie otrzymał zadań kwartalnych. W odwołaniu od orzeczenia Terenowej Komisji Rozjemczej strona pozwana podniosła, że kwartalne zadania premiowe były podawane wnioskodawcy ustnie na naradach roboczych. Na dowód tego przedstawiła odpis pisma wnioskodawcy z dnia 1 września 1984 r., z którego wynika, że zadania na IV kwartał 1984 r. otrzymał w dniu 27 sierpnia 1984 r. Powyższemu twierdzeniu strony pozwanej wnioskodawca już nie zaprzeczył, podnosząc jedynie w piśmie z dnia 23 kwietnia 1984 r., że niewykonanie zadań kwartalnych zostało zawinione przez stronę pozwaną.

Niezaprzeczenie twierdzeniom strony pozwanej, które znajdują oparcie w piśmie wnioskodawcy z dnia 1 września 1984 r., pozwala na przyjęcie - zgodnie z art. 230 k.p.c. - że fakt ustnego informowania o planach kwartalnych na naradach roboczych został przez wnioskodawcę przyznany i dalsze wyjaśnienie tej okoliczności stało się zbędne. Jeżeli jednocześnie weźmie się pod uwagę, że obowiązujący u strony pozwanej regulamin premiowania nie wymaga, aby zadania kwartalne były wnioskodawcy podawane do wiadomości przed rozpoczęciem każdego kwartału w sposób zgodny z regulaminem.

Z dołączonego do akt sprawy regulaminu premiowania wynika, że premia ma charakter motywacyjny i jej przyznanie zależy od wykonania zadań kwartalnych.

Sąd Najwyższy nie podziela poglądu rewidującego, że premia ta przysługuje w przypadku, gdy zadań nie wykonano z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy.

Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, ale przysługuje ono także wtedy, gdy pracownik pracy nie świadczył, jeżeli był gotów do jej wykonania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących zakładu pracy (art. 81 § 1 k.p.). Powyższa zasada nie musi być przestrzegana w przypadku premii i brak jest podstaw do uznania, że regulamin premiowania uzależniający prawo do premii od wykonania planowanych zadań byłby sprzeczny z zasadami prawa pracy i jako taki nieważny (art. 18 § 2 k.p.). W okresie wdrażania reformy gospodarczej dopuszczalne, a nawet ekonomicznie uzasadnione, jest uzależnianie dodatkowego wynagrodzenia od wykonania zadań planowanych, a więc od wykonania konkretnego zadania, co mobilizuje pracownika do realizacji zadania i narzuca mu aktywny a nie bierny stosunek do pracy. Jeżeli postanowienia regulaminu premiowania uzależniające prawo do premii wyłącznie od wykonania konkretnych zadań premiowych nie są niezgodne z prawem, to brak jest przesłanek do rozszerzającej wykładni w kierunku przyjęcia, że pracownik zachowuje prawo do tej premii w przypadku "gotowości" do wykonania tych zadań, których jednak nie wykonano z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy.

Regulamin premiowania może przenosić na pracownika - szczególnie na stanowisku kierowniczym - wyłączną odpowiedzialność za wykonanie zadań premiowych, przenosić na niego ryzyko wykonania takich zadań, a tym samym nakładać na niego obowiązek wymuszenia na innych pracownikach takich działań, które zapewnią mu realizację postawionych zadań premiowych.

Skoro za udowodnione należy uznać otrzymanie przez wnioskodawcę zadań kwartalnych, a zadań tych nie wykonał z przyczyn leżących nawet po stronie zakładu pracy, to zmniejszenie wysokości premii kwartalnych należy uznać za zasadne, a w konsekwencji rewizja nadzwyczajna w tej części podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona.

OSNC 1986 r., Nr 9, poz. 149