Wyrok z dnia 1984-09-17 sygn. I PRN 122/84

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 122/84

Wyrok z dnia 17 września 1984 r. 

Nawet jednorazowy przypadek dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych uzasadniające podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Przewodniczący: sędzia SN M. Rafacz-Krzyżanowska. Sędziowie SN: E. Jachczyk, W. Myga (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Marii F. przeciwko Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Komunikacji Miejskiej w S. o przywrócenie do pracy na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 25 maja 1984 r.

uchylił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawczyni od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy w Szczecinie z dnia 27 stycznia 1984 r.

Uzasadnienie

Orzeczeniem z dnia 27 stycznia 1984 r. Terenowa Komisja Odwoławcza oddaliła roszczenie wnioskodawczyni Marii F. o przywrócenie do pracy, uznając, że rozwiązanie z nią umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. było zasadne. Wnioskodawczyni zatrudniona u strony pozwanej w charakterze rejestratorki medycznej przedstawiła zaświadczenie o niezdolności do pracy w dniach 12-14 października 1983 r. W dniu 12 października 1983 r. stwierdzono, że wnioskodawczyni wykonywała pracę pomocy dentystycznej w prywatnym gabinecie dentystycznym, w którym była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia. Przy powyższym ustalaniu Komisja Odwoławcza uznała, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia było zgodne z prawem, bowiem wykonywanie pracy zarobkowej w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego stanowi nadużycie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i jest ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

Na skutek odwołania wnioskodawczyni Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 25 maja 1984 r. zmienił zaskarżone orzeczenie i przywrócił wnioskodawczynię do pracy u strony pozwanej oraz zasądził na rzecz Marii F. wynagrodzenie za okres trzech miesięcy pozostawania bez pracy.

Okręgowy Sąd, podzielając ustalenie Komisji Odwoławczej w przedmiocie wykonywania przez wnioskodawczynię pracy w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego oraz że wnioskodawczyni nieprawidłowo korzystała ze zwolnienia lekarskiego, równocześnie uznał, że jednorazowy tego rodzaju przypadek nie może być oceniony jako "nadużycie świadczeń" w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Wprawdzie postępowanie wnioskodawczyni było naganne, ale przy uwzględnieniu dotychczasowego okresu nienagannego zatrudnienia oraz skutków takiego sposobu rozwiązania umowy o pracę, brak było podstaw do zastosowania art. 52 k.p., tym bardziej że strona pozwana mogła zastosować inne środki dyscyplinarne (kary porządkowe, potrącenie premii itp.).

Wyrok powyższy zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, który zarzucając rażące naruszenie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania wnioskodawczyni od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej. Zdaniem rewidującego, sformułowanie zawarte w art. 52 § 1 pkt 1 k.p. "... dokonanie nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń socjalnych" nie może oznaczać, że do rozwiązania przez zakład pracy umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie tego przepisu konieczne jest ujawnienie wielokrotnych nadużyć dokonanych przez pracownika w tym zakresie, lecz wystarczającą podstawą jest stwierdzenie chociażby jednego przypadku nadużycia w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych zasługuje na uwzględnienie.

W świetle materiału dowodowego zebranego przez Terenową Komisję Odwoławczą należy podzielić ustalenie tej Komisji, że wnioskodawczyni w okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego wykonywała pracę zarobkową w prywatnym gabinecie dentystycznym. Ustalenia w tym zakresie Komisja Odwoławcza dokonała po ocenie zebranego materiału dowodowego - w ramach swobodnej oceny dowodów zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. - trafnie w okolicznościach danej sprawy, dając wiarę zeznaniom świadków, którzy stwierdzili fakt wykonywania przez wnioskodawczynię pracy w dniu 12 października 1983 r., tj. w dniu korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Tego rodzaju postępowanie wnioskodawczyni słusznie zostało zakwalifikowane przez Komisję Odwoławczą jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p., uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Odmienna ocena prawna tegoż zdarzenia przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych została dokonana z rażącym naruszeniem art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

Wykładnia gramatyczna art. 52 § 1 pkt 1 k.p. - wbrew odmiennemu poglądowi Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - prowadzi do wniosku, że nawet jednorazowy przypadek "dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego" stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych uzasadniające podjęcie decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Użycie w art. 52 § 1 pkt 1 k.p. liczby mnogiej "dokonania nadużyć" było konieczne, skoro te nadużycia mogą wystąpić w dwóch grupach świadczeń, a to: "w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego" oraz "innych świadczeń socjalnych". Każde jednak nadużycie świadczeń, czy to z ubezpieczenia społecznego, czy świadczeń socjalnych, stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oczywiście, ocena jednorazowego przypadku nadużycia świadczeń z ubezpieczenia społecznego i w następstwie ocena stopnia naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Jeśli jednak, tak jak w przedmiotowej sprawie, wnioskodawczyni świadomie nadużyła zwolnienia lekarskiego, wykonując w jego okresie pracę zarobkową, nadużycie to ma charakter ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Identyczny pogląd prawny o dopuszczalności rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w czasie korzystania ze zwolnienia lekarskiego został wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lipca 1963 r. ("Nowe Prawo" 1964, nr 12, s. 1209); jest on aktualny pod rządem art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

Błędny i sprzeczny z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego jest pogląd Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, że przy uwzględnieniu dotychczasowego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni oraz ze względu na dolegliwości, które pociąga za sobą rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, strona pozwana powinna zastosować inny środek dyscyplinarny. Sąd nie jest władny korygować zgodnych z prawem decyzji zakładu pracy. W szczególności nie może przywrócić pracownika do pracy na tej podstawie, że w stosunku do pracownika dopuszczającego się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych zakład pracy mógł zastosować łagodniejszy środek dyscyplinarny (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1976 r., OSNCP 1977, z. 5-6, poz. 100).

W świetle powyższego, skoro zaskarżony wyrok zapadł z rażącym naruszeniem art. 52 § 1 k.p., na podstawie art. 422 § 1 k.p.c. w związku z art. 277 k.p., podlegał on uchyleniu, a odwołanie wnioskodawczyni od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej - oddaleniu, albowiem Komisja Odwoławcza zasadnie przyjęła, że wnioskodawczyni dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

OSNC 1985 r., Nr 5-6, poz. 75