Postanowienie z dnia 1983-06-06 sygn. I CZ 76/83

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 76/83

Postanowienie z dnia 6 czerwca 1983 r. 

Wykładnia przepisów o zawieszeniu postępowania nie może prowadzić do stworzenia pozaustawowej przesłanki takiego zawieszenia także wówczas, gdy nie ze względu na stanowisko strony, ale ze względów faktycznych, takich jak np. wiek dziecka w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, w której dopuszczono dowód z badań antropologicznych, przeprowadzenie dowodu natrafia na zwłokę.

Przewodniczący: sędzia SN: T. Miłkowski. Sędziowie SN: K. Kołakowski (sprawozdawca), J. Szachułowicz.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Wojciecha S. przeciwko Beacie S. i Jadwidze-Annie S. o zaprzeczenie ojcostwa na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 10 maja 1983 r.

postanowił zaskarżone postanowienie uchylić.

Uzasadnienie

Dochodząc zaprzeczenia ojcostwa, powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z badań antropologicznych i zawieszenie w tym celu postępowania, ponieważ nie upłynęły 3 lata od urodzenia się dziecka. Pełnomocnik pozwanej oponował przeciwko zawieszeniu postępowania.

Postanowieniem z dnia 10.VI.1983 r. Sąd Wojewódzki zawiesił postępowanie. W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik pozwanej zarzucił sprzeczność zawieszenia z art. 177 § 1 k.p.c., a to z powodu bezpodstawnego dopuszczenia dowodu z badań antropologicznych stron, zmierzającego faktycznie do dalszego przedłużania procesu.

W odpowiedzi na to zażalenie pełnomocnik powoda podniósł, że jest ono skierowane w istocie przeciwko dopuszczeniu przez Sąd Wojewódzki dowodu, mimo możliwej formalnej rozbieżności zawieszenia z przepisem art. 177 § 1 k.p.c.

Mimo iż Sąd Wojewódzki nie wskazał podstawy prawnej zawieszenia postępowania, wobec niesporządzenia uzasadnienia postanowienia wydanego na rozprawie, można przyjąć, że nastąpiło to w uwzględnieniu wniosku złożonego na tym posiedzeniu, a więc w związku z dopuszczeniem dowodu z badań antropologicznych i koniecznością oczekiwania na uzyskanie przez małoletnią pozwaną wieku umożliwiającego przeprowadzenie tego dowodu.

Trafnie zarzucono w zażaleniu, że zawieszenie postępowania w takiej sytuacji nie znajduje podstaw ustawowych, ponieważ nie występuje żadna z wymienionych w art. 173 i nast. k.p.c. przesłanek zawieszenia postępowania, i to zarówno na wniosek, jak i z urzędu. W szczególności wobec opozycji pełnomocnika pozwanej nie występowała w sprawie możliwość zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron (art. 178 k.p.c.).

Wbrew jednak twierdzeniu podniesionemu w zażaleniu poza zakresem rozważań przy ocenie trafności zaskarżonego postanowienia musi pozostać kwestia zwłoki w postępowaniu spowodowanej dopuszczeniem dowodu z badań antropologicznych w związku z wiekiem dziecka. Jak słusznie bowiem wskazano w odpowiedzi na zażalenie, nie jest dopuszczalne kwestionowanie w zażaleniu prawidłowości postanowień dowodowych sądu. Nie oznacza to jednak, że konieczność faktycznego spoczywania sprawy w oczekiwaniu na wynik dowodu równoznaczna jest z możliwością zawieszenia postępowania z tego powodu.

Na część powiązań występujących pomiędzy przeprowadzeniem dowodów a instytucją zawieszenia postępowania wskazywano już uprzednio w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W szczególności przedmiotem rozważań była możliwość stosowania art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. w razie przeszkód stawianych przez powoda przy przeprowadzaniu dowodu lub w razie odmowy wykonania przez powoda postanowienia dowodowego wydanego przez sąd (por. postanowienia SN z dnia 28.XI.1968 r. II CZ 185/68, OSNCP 1979, z. 7-8, poz. 144 i z dnia 3.VII.1969 r. II CZ 69/69, OSNCP 1970, z. 4, poz. 68). Jednolicie przyjmowano, że tego rodzaju przyczyny utrudniające przeprowadzenie postępowania nie mogą się stać przesłanką zawieszenia postępowania.

Zgodnie z tym kierunkiem orzecznictwa także w sprawie niniejszej należy uznać, że wykładnia przepisów o zawieszeniu postępowania nie może prowadzić do stworzenia pozaustawowej przesłanki takiego zawieszenia także wówczas, gdy nie ze względu na stanowisko strony, ale ze względów faktycznych, takich jak np. wiek dziecka w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, w której dopuszczono dowód z badań antropologicznych, przeprowadzenie dowodu natrafia na zwłokę. Dodatkowym argumentem przemawiającym przeciwko takim próbom są trudności, jakie musiałyby powstać przy ocenie możliwości późniejszego podjęcia zawieszonego z takich przyczyn postępowania i przy ocenie ewentualnych jego skutków procesowych. Nie bez znaczenia dla strony mogą pozostawać również zróżnicowane następstwa zawieszenia postępowania i odroczenia rozprawy w celach dowodowych.

Jak wspomniano wyżej, Sąd Wojewódzki nie sporządził uzasadnienia zaskarżonego postanowienia po wniesieniu zażalenia. Stosownie do art. 357 § 1 k.p.c. w sprawie niniejszej, jako objętej zdaniem drugim tego przepisu, wydane postanowienie podlegało uzasadnieniu i doręczeniu tylko tej stronie, która w terminie zażądała doręczenia postanowienia z uzasadnieniem. Wprawdzie żadna ze stron żądania takiego nie zgłosiła, jednakże Sąd I instancji pominął, że według art. 361 k.p.c. do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej. Stosownie do art. 328 § 1 zd. ostatnie k.p.c. w sprawach, w których żadna ze stron nie jest jednostką gospodarki uspołecznionej lub w których nie bierze udziału prokurator albo też żadna ze stron nie zgłosiła w terminie odpowiedniego żądania, sąd sporządza uzasadnienie wyroku tylko wówczas, gdy strona zaskarżyła wyrok w ustawowym terminie.

Rozważenia wymaga, czy wobec odrębnego uregulowania w kodeksie postępowania cywilnego zasad sporządzania uzasadnienia postanowień ostatnio wskazany przepis ma - mimo to - odpowiednie zastosowanie. O tym, że w art. 357 k.p.c. nie wyłączono odpowiedniego stosowania przepisu art. 328 § 1 zd. ostatnie k.p.c., przekonuje treść art. 357 § 3 k.p.c. W przepisie tym bowiem, wskazując terminy, w jakich należy sporządzić uzasadnienie m.in. postanowień wydanych na posiedzeniu jawnym (a takim jest posiedzenie przeznaczone na rozprawę - art. 148 i nast. k.p.c.), ustawodawca określił, że wówczas, gdy uzasadnienia nie sporządza się z urzędu lub na żądanie strony, termin tygodniowy liczy się od dnia wniesienia zażalenia.

Z unormowania tego więc wynika, że choć żadna ze stron nie zażądała w sprawie niniejszej doręczenia postanowienia z uzasadnieniem, powinno być ono sporządzone wobec wniesienia zażalenia w terminie.

Brak uzasadnienia nie stanowił w tej konkretnej sytuacji przeszkody do oceny zgodności z prawem zaskarżonego orzeczenia, a zatem Sąd Najwyższy na podstawie art. 388 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. postanowił jak w sentencji.

OSNC 1983 r., Nr 12, poz. 208